06/03/2011 | Του Γιάννου Χαραλαμπίδη*
Oι Τουρκοκύπριοι ξεσηκώνονται εξ αφορμής της πενίας που επικρατεί στο ψευδοκράτος, η οποία είναι εκ των πραγμάτων συνδεδεμένη με πολιτικά ζητήματα, ακόμη και με την ίδια την κατοχή. Και επειδή το πρόβλημα είναι δυνατό να οξυνθεί, η Άγκυρα μελετά διάφορα σενάρια δράσης, μεταξύ των οποίων και η ενιαία οικονομική ζώνη με τα κατεχόμενα, καθώς και η πιθανότητα αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας στα υφιστάμενα γεωγραφικά όρια της διχοτόμησης και κάτω από προϋποθέσεις.
Κριτήρια της οργής
Αληθές είναι ότι η έκρηξη της αντίδρασης στα κατεχόμενα πυροδοτήθηκε από την αλαζονεία του Τούρκου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος τους πρόσβαλε όταν είχαν διαδηλώσεις στις 28 Ιανουαρίου, ζητώντας μια καλύτερη ζωή. Βεβαίως, αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου. Υπάρχουν μια σειρά άλλων λόγων, όπως:
1. Οι έποικοι με τους οποίους οι Τουρκοκύπριοι έχουν πρόβλημα συμβίωσης και συμφερόντων. Οι έποικοι εξελίσσονται σε πλειοψηφία, απορροφούν την οικονομική βοήθεια από την Τουρκία και καθορίζουν τα αποτελέσματα των «εκλογών». Απειλούν και την πολιτική και την οικονομική και κοινωνική συνοχή του ψευδοκράτους. Είχαν, λοιπόν, δίκαιο οι Κουκού και Λάακσον όταν υποστήριζαν, στις επί του θέματος εκθέσεις τους, ότι οι έποικοι είναι ξένο σώμα στην κατεχόμενη Κύπρο και ότι: Αφενός θα χρησιμοποιηθούν μελλοντικά από την Τουρκία για πολιτικό έλεγχο και συνταγματικές αλλαγές και αφετέρου θα αποτελούν ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της λύσης.
2. Η διαφθορά και η αδυναμία της Τουρκίας να δώσει λύσεις στα προβλήματα των Τουρκοκυπρίων και λύση στο Κυπριακό, παρά τις περί του αντιθέτου υποσχέσεις.
3. Η δημιουργία αντικρουόμενων συμφερόντων μεταξύ διαφόρων κοινωνικών ομάδων και επαγγελμάτων, αλλά και των εκάστοτε κυβερνώντων και των ευνοούμενων της Άγκυρας, που καλλιεργούν συνθήκες αχαλίνωτης διαφθοράς, τις οποίες πληρώνει ο απλός Τουρκοκύπριος. Σε αυτά προστίθεται και διαφορά κουλτούρας μεταξύ εποίκων και Τουρκοκυπρίων, με τους τελευταίους να θεωρούν τους πρώτους ως ξένο σώμα και προνομιούχους.
4. Η σύγκριση που κάνουν οι Τουρκοκύπριοι με τους Ελληνοκύπριους και η προοπτική ένταξης στην Ε.Ε., η οποία γεννά την προσδοκία καλύτερων ημερών.
5. Η δημιουργία χωριστής «κρατικής συνείδησης». Εάν η Τουρκία ενσωμάτωνε τα κατεχόμενα επίσημα, τα πράγματα σήμερα θα ήταν διαφορετικά. Η εγκαθίδρυση του ψευδοκράτους, προκειμένου να αποσείσει από τους ώμους της τις ευθύνες και η επιθυμία για την ολοκλήρωση της ενσωμάτωσης των Τουρκοκυπρίων στη Ε.Ε. μετά την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και η αδυναμία της Άγκυρας να τηρήσει τις υποσχέσεις της για μια καλύτερη ζωή, πυροδοτεί με την πάροδο του χρόνου αντιδράσεις και ρήξη στις σχέσεις με τη μητέρα πατρίδα. Γιατί; Διότι, οι Τουρκοκύπριοι, εκτός του ότι αισθάνονται αδικημένοι, θεωρούν ότι, μόνο, στο δικό τους «κράτος» και στο πλαίσιο μιας λύσης συνεταιρισμού με τους Ελληνοκύπριους θα έχουν καλύτερη μοίρα από τη σημερινή. Οι ρήξεις και η διάλυση καθεστώτων, ειδικώς όταν είναι πνιγμένα στη διαφθορά και στα δημοκρατικά ελλείμματα, όπως για παράδειγμα συνέβη παλαιότερα με τις χώρες του ανατολικού μπλοκ και σήμερα με εκείνες του αραβικού κόσμου, ξεκινά από τα οικονομικά προβλήματα και την οργή του κόσμου που δυσπραγεί.
Το κράτος του «βορρά»
Το ζητούμενο είναι εάν και πώς μπορούν να αποδράσουν οι Τουρκοκύπριοι από την Άγκυρα, όταν στην Κύπρο βρίσκεται κατοχικός στρατός και όταν η πλειοψηφία του πληθυσμού ανήκει στους εποίκους. Από την άλλη, μπορεί μεν οι Τουρκοκύπριοι να είναι οργισμένοι με την Τουρκία και τον Ερντογάν, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι τερματίζουν να θεωρούν ότι έχουν δικό τους «κράτος» στο «βορρά» ή ότι δεν επιθυμούν την εφαρμογή του κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο». Βεβαίως, από την άλλη, εάν η αντίδραση των Τουρκοκυπρίων ενταθεί, ειδικώς εάν δεν γίνουν κινήσεις από την Τουρκία μετά τις εκλογές του Ιουνίου, πώς θα τους ελέγξει η Άγκυρα; Με τη χρήση βίας; Μια τέτοια δράση θα ήταν μπούμερανγκ για την Τουρκία.
Η ρεβάνς του Ντενκτάς
Αληθές, πάντως, είναι ότι στο συλλαλητήριο υπήρχαν και έποικοι, των οποίων τα συμφέροντα θίγονται από τη στάση της Τουρκίας, καθώς και οι Ραούφ και Σερντάρ Ντενκτάς. Η οικογένεια Ντενκτάς θέλει να πάρει τη ρεβάνς από τον Ερντογάν, ο οποίος τους έθεσε στο περιθώριο. Ακόμη, υπήρχαν και Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι υποστηρίζουν λύση στη βάση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τελικώς, στο συλλαλητήριο, υπήρχαν όλες οι πολιτικές απόψεις και τάσεις. Εκείνο που τους ενώνει, είναι η άσχημη οικονομική κατάσταση και τα εσωτερικά προβλήματα του ψευδοκράτους, καθώς και η αντίδραση στην αλαζονεία του Ερντογάν.
Το πακέτο στήριξης
Μέχρι τις τουρκικές εθνικές εκλογές του προσεχούς Ιουνίου δεν προβλέπονται θεαματικές κινήσεις από την Άγκυρα. Ήδη, έχει αποφασιστεί ότι θα αυξηθεί η βοήθεια της Τουρκίας προς το ψευδοκράτος κατά 650 εκατομμύρια ευρώ. Το συνολικό ποσό θα ξεπερνά το ένα δισ. ευρώ. Όμως, επειδή η διαχείριση της βοήθειας από την Τουρκία δεν ευνοεί τους Τουρκοκύπριους, αλλά κυρίως το σύστημα κατοχής και τους εποίκους, δεν είναι τυχαίο το σύνθημα, που ακούστηκε την περασμένη Τετάρτη στο συλλαλητήριο: Πάρτε το πακέτο σας και ξεκουμπιστείτε!
Οικονομική ενσωμάτωση και… η μισή Κυπριακή Δημοκρατία
ΒΕΒΑΙΩΣ, η Τουρκία μελετά σε τεχνοκρατικό επίπεδο του Υπουργείου των Εξωτερικών δύο σενάρια: Το πρώτο αφορά στη δημιουργία ενιαίας οικονομικής ζώνης μεταξύ των κατεχομένων και της Τουρκίας με κατάργηση κάθε φορολογίας. Αυτή η κίνηση είναι πολύ περισσότερο επικοινωνιακού παρά ουσιαστικού χαρακτήρα. Οι Τούρκοι όμως θα μπορούν να την παρουσιάσουν ως απάντηση στην άρνηση της Ε.Ε. να προχωρήσει στην εφαρμογή του κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο» και ως μορφή επιβολής νέων τετελεσμένων. Εάν, όμως, οι Τουρκοκύπριοι δεν δουν χειροπιαστά αποτελέσματα, είναι δυνατό να εξελιχθεί η κίνηση αυτή σε μπούμερανγκ.
Το δεύτερο είναι πολύ πιο τολμηρό. Έχει γίνει από τεχνοκρατικής πλευράς εισήγηση όπως η Τουρκία προχωρήσει σε αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας μόνο στα εδαφικά όρια που ελέγχει σήμερα και ταυτόχρονο άνοιγμα λιμανιών και αεροδρομίων στην ίδια την Τουρκία και στην κατεχόμενη Κύπρο. Εξέλιξη που σημαίνει άνοιγμα Αμμοχώστου και Τύμπου. Οι Τούρκοι τεχνοκράτες ισχυρίζονται ότι με τη φόρμουλα αυτή η τουρκική πλευρά θα παραμείνει εντός των παραμέτρων της λύσης των «δύο κρατών», ενώ, ταυτοχρόνως, θα υποστηρίζει εντός της Ε.Ε. την ετοιμότητά της για εξομάλυνση σχέσεων με αντάλλαγμα το «απευθείας εμπόριο» και σταδιακά ή άμεσα τις αμοιβαίες αναγνωρίσεις. Μερίδα της τουρκικής κυβέρνησης θεωρεί ότι ακόμη και αν τεχνοκρατικά η εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής φόρμουλας έχει βάση, εγκυμονεί τον κίνδυνο να προκαλέσει αντιδράσεις. Και να κατηγορηθεί η τουρκική κυβέρνηση για προδοσία, εφ’ όσον αναγνωρίσει έστω και τη μισή Κυπριακή Δημοκρατία, χωρίς την ταυτόχρονη αναγνώριση των κατεχομένων ή, στην ελάχιστη των περιπτώσεων, τη δημιουργία καθεστώτος Ταϊβάν.
Συνεπώς, τίθεται ζήτημα και ως προς τη μονομερή αναγνώριση με ανταλλάγματα τα λιμάνια και τα αεροδρόμια των κατεχομένων, παρότι υπάρχουν Τούρκοι τεχνοκράτες οι οποίοι τη θεωρούν ως κίνηση-ματ. Από την άλλη, το μοναδικό κόστος που επωμίζεται σήμερα η Άγκυρα από την κατοχή είναι οι διαδηλώσεις των Τουρκοκυπρίων. Σε διεθνές επίπεδο και στην ΕΕ και στον ΟΗΕ έχει βγάλει την ουρά της έξω, αφού κατά γενική ομολογία την ευθύνη για τη λύση την έχουν οι ηγέτες των δύο Κοινοτήτων. Οπότε, γιατί να προβεί σε θεαματικές κινήσεις.
Αλλαγή σκηνικού, προσώπων και εμφύλιος…
ΕΑΝ, πάντως, ενταθούν οι αντιδράσεις στα κατεχόμενα, θα πρέπει να αναμένονται και άλλες τουρκικές κινήσεις όπως η εμφάνιση νέων πολιτικών ή ακόμη και κομμάτων που θα είναι εντολοδόχοι της Άγκυρας. Το πρόβλημα για την Τουρκία είναι ότι τυχόν αντιδράσεις των εποίκων για στήριξη της Άγκυρας σε βάρος των Τουρκοκυπρίων θα δημιουργήσουν συνθήκες εμφύλιας αντιπαράθεσης. Συνεπώς, το σενάριο αυτό ξεφεύγει των ορίων του ορθολογιστικού παιχνιδιού στο οποίο μας συνήθισε η Τουρκία. Πιθανό σενάριο είναι και το φάγωμα του Ντερβίς Έρογλου, προκειμένου να αλλάξει η κατάσταση και η ψυχολογία στα κατεχόμενα. Υπό αυτές τις συνθήκες πρέπει να επισημανθούν τα εξής: 1. Η υπόθεση αυτή ανήκει στους Τουρκοκύπριους και κανένας άλλος δεν μπορεί να τη διαχειριστεί καλύτερα. 2. Η κυπριακή Κυβέρνηση θα πρέπει να αναλύσει σε βάθος και όλες τις παραμέτρους, ακόμη και τις πιο απίθανες αντιδράσεις της Τουρκίας, προκειμένου να μην αιφνιδιαστεί και να μην καταστεί ουραγός των γεγονότων.
*Δρ Διεθνών Σχέσεων
The Big Bet (Το Μεγάλο Στοίχημα)
Will the Turkish Accession to the EU Threaten the European Cohesion?
Ο ΚΥΡΙΟΣ στόχος του βιβλίου το «Μεγάλο Στοίχημα» είναι να εξετάσει εάν η ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. θα απειλήσει ή όχι τη συνοχή της Ε.Ε.
Η αξιολόγηση αυτής της διαδικασίας οδήγησε στο σχηματισμό ενός συνόλου μεταβλητών επί των οποίων καθιερώθηκε ένα πρότυπο συνοχής της Ε.Ε. Μέσω των μεταβλητών αυτών και χρησιμοποιώντας τις θεωρίες των Διεθνών Σχέσεων ως θεωρητική βάση (ρεαλισμός, δομικός ρεαλισμός, λειτουργισμός, νεο-λειτουργισμός), διαμορφώθηκαν εννέα σενάρια αναφορικά με την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. και τη συνοχή της Ε.Ε. Τα σενάρια αυτά κυμαίνονται από αυτό της «καλύτερης» μέχρι εκείνο της «χειρότερης» περίπτωσης (κρίσης), συμπεριλαμβανομένης και της επιλογής μιας «ειδικής σχέσης». Το βιβλίο εξετάζει το ακόλουθο θεμελιώδες ερώτημα: Σε περίπτωση που η Τουρκία ενταχθεί στην Ε.Ε., θα έχουμε μια «ευρωπαϊκή Τουρκία» ή μια «τουρκική Ευρώπη»;
*Παραγγελία στο Διαδίκτυο: www.peterlang.com , www.amazon.com, www.qbd.com.au
.