Γράφει ὁ Μανώλης Κοττάκης – Διευθυντής τῆς ἐφημερίδος «ΕΣΤΙΑ».
ΓΙΑΤΙ πρέπει νά ἔχουμε πανεπιστήμιο καί στήν Καστοριά καί στήν Κοζάνη καί στήν Ξάνθη καί στίς Σέρρες καί στήν Κομοτηνή καί στήν Σάμο καί στήν Ὀρεστιάδα; Γιατί πρέπει νά ἔχουμε νοσοκομεῖο καί στήν Καβάλα καί στήν Ξάνθη καί στήν Κομοτηνή καί στήν Ἀλεξανδρούπολη; Γιατί πρέπει τό κράτος νά συντηρεῖ σπάταλες δομές σέ ἀκριτικές περιοχές μέ μόνο κριτήριο τά ρουσφέτια τῶν βουλευτῶν, τους διορισμούς τῶν γηγενῶν, τά συμφέροντα αὐτῶν πού νοικιάζουν γκαρσονιέρες καί πουλᾶνε σουβλάκια; Γιατί πρέπει νά μένουν ἀνοικτά τά ἐργοστάσια τῆς ΔΕΗ στήν Πτολεμαΐδα καί νά πληρώνουμε χαραμοφάηδες δημοσίους ὑπαλλήλους ἐνῶ μποροῦμε νά ἔχουμε ἀνεμογεννήτριες στά καμένα τῆς Εὔβοιας μέ δωρεάν ἐργατικό δυναμικό τούς ἀνέμους;
Τήν γνωρίζω ἄριστα αὐτή τήν οἰκονομική σχολή προσέγγισης τῶν πραγμάτων πού προωθεῖ μαζικά λουκέτα σέ πανεπιστήμια καί νοσοκομεῖα καί ἐργοστάσια τῆς περιφέρειας. Μοῦ εἶναι γνώριμη ἀπό τήν ἐποχή τοῦ ἐκσυγχρονισμοῦ, αὐτή ἡ ἐλαφρῶς ἐλιτίστικη λογική πού λέει ὅτι δέν γίνεται νά πετᾶ ἑλικόπτερο πάνω ἀπό κάθε χωριό. Μέ ἔμφαση στήν ἀπαξιωτική προφορά τῆς λέξης «χωριό». Συνήθως διατυπώνεται ἀπό πολιτικούς πού δέν ἐκλέγονται στήν Περιφέρεια. Πολιτικούς πού μέ ἀπόλυτο ὀρθολογισμό ζητοῦν σωστά κατ’ ἀρχάς μείωση κρατικῶν δαπανῶν, ἀναπροσανατολισμό τῆς ἐκπαίδευσης, κατεύθυνση τῶν νέων σέ τεχνικά ἐπαγγέλματα, ΑΕΙ πού νά ἱκανοποιοῦν τίς ἀνάγκες τῆς ἀγορᾶς. Ἀναφέρομαι στό σκέλος τῆς παιδείας τώρα. Διαφωνῶ δομικά μέ αὐτή τήν προσέγγιση γιά μία σειρά λόγους. Ὁ πρῶτος καί βασικότερος εἶναι ὅτι καθένας ἀπό αὐτούς πού ζοῦν στήν ἑλληνική περιφέρεια ἰδίως στίς ἀκριτικές περιοχές τῆς Μακεδονίας, τῆς Θράκης καί τῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου μετροῦν γιά δύο καί γιά τρεῖς Ἕλληνες. Ὄχι γιά ἕναν. Μέ τά κορμιά τους παρατεταγμένα ἐκεῖ διασφαλίζουν τήν ἐδαφική ἀκεραιότητα καί τήν ἐθνική κυριαρχία. Ὅ,τι ἔκανε καί ὁ βοσκός στά Ἴμια μέ τό δικό του κορμί. Μέ τίς ἰδιοκτησίες τους καί τίς ἐπιχειρήσεις τους οἱ ὁποῖες ἀποκαλοῦνται ὑποτιμητικῶς «γκαρσονιέρες» καί «σουβλατζίδικα» (αὐτά μποροῦν νά ἔχουν ‒οἱ ἐπιδοτήσεις γιά ἐπενδύσεις πῆγαν σέ Ἀθηναίους ἀετονύχηδες) ἔχουν ρίζες ἐκεῖ καί ὀρθώνονται ὡς στρατός. Μπορεῖ νά μήν συμβάλλουν στό ἐθνικό ΑΕΠ ὅσο τό λεκανοπέδιo, ἴσως νά μήν πληρώνουν τεράστιους φόρους ἀλλά ἡ παρουσία τους ἐκεῖ, στήν Ξάνθη, στήν Μυτιλήνη, στήν Καστοριά καί στήν Σάμο ἰσοδυναμεῖ μέ ἐθνική ἐπένδυση. Δέν φεύγουν! Δέν μεταναστεύουν. Δέν ἐγκαταλείπουν. Ἐγγυῶνται μέ τά κορμιά τους καί μέ τά «μαχαίρια» τους τό εὖρος τῆς ἐπικράτειας. Αὐτοί ἐπιστρατεύονται πρῶτοι, στήν κρίση τοῦ ’87, τό ἔζησα τότε ὡς φοιτητής τό ἔζησα καί στήν κρίση τοῦ Ἕβρου τό 2020, ὡς δημοσιογράφος. Ἀλλά γιά νά μείνουν ἐκεῖ φρουροί πρέπει καί νά ζήσουν. Ξέρετε πόσο ἦταν τό μίσθωμα «γκαρσονιέρας» στήν Σάμο πέρυσι; 170 εὐρώ! Ὅσο ἕνα δεῖπνο τῆς μίας ὥρας γιά τρία τέσσερα ἄτομα σέ ρεστοράν τῶν βορείων!
Τί λέμε λοιπόν σέ αὐτούς τούς ἀνθρώπους; Ὅτι δέν δικαιοῦσαι ἑλικόπτερο στίς φωτιές πάνω ἀπό τό χωριό σου τήν μία καί μόνη φορά πού θά τό ζητήσεις ὅταν καίγεται ἡ περιουσία σου; Δέν δικαιοῦσαι νοσοκομεῖο δίπλα στό σπίτι σου ὅταν φυλᾶς τά σύνορα καί θά στό κλείσουμε; (Τό νοσοκομεῖο Καβάλας ἐξυπηρέτησε τό ΕΣΥ Θεσσαλονίκης μέ τίς ΜΕΘ COVID.) Δέν δικαιοῦσαι πανεπιστήμιο; Δέν δικαιοῦσαι σχολή ἀστυφυλάκων; Τά στρατόπεδα πρέπει νά εἶναι ἄδεια γιά νά κάνουν θητεία οἱ νέοι μας στό λεκανοπέδιο; Τούς λέμε ἄς κλείσουν οἱ τρεῖς σχολές στό Διδυμότειχο καί στήν Ὀρεστιάδα καί ἄς ἔχει ἀνοίξει ὁ Ἐρντογάν στήν Ἀδριανούπολη ΑΕΙ μέ χιλιάδες φοιτητές;
Ὅσοι ἔχουν αὐτή τήν ἀντίληψη ‒τά διαγράμματα καί οἱ δαπάνες πάνω ἀπό τούς ἀνθρώπους‒ καλό εἶναι νά ξέρουν ὅτι ἡ περιφέρεια καθ’ ὁμολογίαν τοῦ Πρωθυπουργοῦ ἐρημοποιεῖται. Ἔρημος χώρα γίνονται σταδιακά τά σύνορά μας. Ὅτι αὐτοί πού ἦταν μειονότητα στά νησιά καί στήν Θράκη, σήμερα εἶναι πλειονότητα. Ἁπλῶς δέν τό λέμε. Ὅτι ἔκανε ἀγῶνα μέγα ὁ Χαρίσιος Βαμβακᾶς ὅταν ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος τοῦ ἀνέθεσε νά ἀποδείξει ὅτι στήν Θράκη πλειοψηφεῖ ὁ ἑλληνικός πληθυσμός γιά νά ἐπιτύχει τήν ἐνσωμάτωσή της. Ὁ μετέπειτα Βουλευτής Ροδόπης Κεραμέως, προπάππους τῆς Ὑπουργοῦ, τό ἔζησε ἀπό κοντά ὅλα αὐτό. Ὅλος αὐτός ὁ ἀγώνας δέν ἔγινε γιά νά βάζει λουκέτα τό ἐθνόσημο στήν παραμεθόριο.
Ὁ δεύτερος λόγος τώρα: ἡ Ἀνώτατη Ἐκπαίδευση δέν εἶναι ἐργαλεῖο ἐθνικῆς πολιτικῆς. Μόνον. Σᾶς προλαβαίνω. Στόχος της εἶναι ἡ καλλιέργεια τῆς παιδείας καί ἡ μόρφωση ἐπιστημόνων ἕτοιμων νά ἐνταχθοῦν στήν ἀγορά ἐργασίας. Πρῶτοι ὑποστηρίξαμε μέ φανατισμό τήν βάση εἰσαγωγῆς. Καί τήν ὑποστηρίζουμε. Δύο ἐπισημάνσεις ὅμως ἐδῶ: ἡ Βάση πρέπει νά ὁρίζεται ἀπό τό κράτος γιατί τό κράτος διαχειρίζεται τίς συνέπειές της. Δέ θυμόμαστε νά δημιουργήθηκε κάποιο πρόβλημα τό 2005 ὅταν ἡ Μαριέττα Γιαννάκου ὅρισε τήν βάση εἰσαγωγῆς στό δέκα. Καί οἱ θέσεις καλύφθηκαν καί ἡ ἀξιοκρατία τηρήθηκε. Ἐνῶ τώρα ἔμειναν χιλιάδες νομοθετημένες θέσεις κενές (μέ αὐτό διαφωνοῦμε, ὄχι μέ τήν μείωση τῶν εἰσακτέων καί τόν ἀναπροσανατολισμό τῶν λοιπῶν στήν τεχνική ἐκπαίδευση.) Ἀντιθέτως, ἡ ἀξιοκρατία δέν τηρήθηκε σέ κάποια ἰδιωτικά σχολεῖα τῶν Ἀθηνῶν, πού ἀποκλείστηκαν ἀπό τήν συμμετοχή στό «μπακαλορεά» ἐπειδή συνελήφθησαν νά πουλοῦν τά θέματα σέ μαθητές γιά νά εἰσαχθοῦν ἀνέτως σέ ξένα ΑΕΙ τῆς ἐπιλογῆς τους. Ἔχω ἐπίσης τήν ἄποψη, ὅτι πολύ καλά πανεπιστήμια μπορεῖ νά ἔχει καί ἡ ἑλληνική περιφέρεια (τρανταχτό τό παράδειγμα τῆς Κρήτης), ἀρκεῖ νά ὑπάρχει πολιτική βούληση. Ἡ Νομική Θράκης τῆς ὁποίας εἶμαι πτυχιοῦχος, τήν ὁποία ἵδρυσε τό 1973 ὁ ἀείμνηστος Δημήτριος Εὐρυγένης, εἶχε κορυφαίους καθηγητές πού πρωταγωνιστοῦν μέχρι σήμερα στήν ἐπιστήμη τους, στό ἐπάγγελμα, στόν δημόσιο βίο (Καρρᾶς, Μαυριᾶς, Πανούσης, Περράκης, Βαληνάκης, Μπερνίτσας, Γέροντας, Ρέμελης, Κωστάρας, Νάσκου, Ἀλιπράντης, Λαγάνη, ὁ ἀείμνηστος Ἰωάννου κ.ἄ.). Τό κράτος ὅμως ἐπένδυσε σέ αὐτήν μέ τήν πολιτική παραμεθορίων περιοχῶν. Ἔδινε ὥς 40 τοῖς ἑκατό τοῦ κεφαλαίου πού ἀπαιτεῖτο γιά τήν ἀγορά μόνιμης κατοικίας. Δέν ἄνοιξε ἕνα τμῆμα γιά νά κλέψει τήν ψῆφο τῶν «χωριατῶν» καί νά τό ἀφήσει στήν τύχη του. Πράγματι: πῶς νά ἐπιλέξει ὁ νέος ἕνα πανεπιστήμιο τοῦ ὁποίου ἡ κτιριακή ὑποδομή ‒ἄς ἀρχίσουμε ἀπό αὐτό‒ δέν μοιάζει μέ πανεπιστήμιο; Καί δέν ἔχει τήν φήμη πού θά τόν ὁδηγήσει στήν πρόσληψη. Φυσικά καί δέν θά τό δηλώσει.
Τρίτον, ἔχω τήν ἄποψη ὅτι οἱ ἀνώτατες σπουδές στήν ἑλληνική περιφέρεια εἶναι ἐπένδυση στήν διαμόρφωση τοῦ χαρακτῆρα τῶν νέων Ἑλλήνων. Γίνεσαι καλύτερος Ἕλληνας ἐκεῖ. Ὄχι μόνο γιατί σοῦ δίνεται ἡ δυνατότητα νά καταλάβεις ὅτι τά σύνορα τῆς Ἀθήνας δέν φθάνουν μέχρι τήν Θήβα πρός Βορρᾶν, τήν Μύκονο πρός Ἀνατολάς καί τήν Πάτρα πρός τήν Δύση. Γίνεσαι καλύτερος Ἕλλην γιατί ἡ φιλοσοφία ζωῆς τῆς περιφέρειας σέ κάνει τέτοιο. Ὁ λιγώτερος θυμός, τό λιγώτερο ἄγχος, ἡ ὑποχώρηση τοῦ ἀσήμαντου πού στήν Ἀθήνα θεωρεῖται σημαντικό, ἡ σημασία σέ αὐτά πού πραγματικά ἔχουν ἀξία.
Θά εἶχα λιγώτερα ἐπιχειρήματα ὑπέρ τῆς διατήρησης στήν «ζωή» ΑΕΙ, νοσοκομείων, ἐργοστασίων καί ἄλλων δομῶν πού ὡς φαίνεται εἶναι στό σχέδιο τῆς πολιτείας νά τά κλείσει μέ τήν ἰδέα ὅτι κάνει μεγάλη μεταρρύθμιση ΑΝ… ἄν ἡ Πολιτεία καταπολεμοῦσε καί τήν σπατάλη τοῦ κεντρικοῦ κράτους. Ἄν ἔκλεινε δομές μέσα στίς ἐκλογικές περιφέρειες ὑπουργῶν. Ἄν ἐπίσης ἀρνεῖτο νά ἐπιδοτήσει τήν λειτουργία ἰδιωτικῶν ἐπιχειρήσεων μέ χρῆμα τῶν φορολογουμένων λόγω «ἀνωτέρας βίας» τῆς πανδημίας. Δέν συμβαίνει αὐτό ὅμως! Τό κράτος μεγαλώνει στήν Ἀθήνα μέ σειρά φορέων πού ἱδρύονται στήν πανδημία καί ἀποσύρεται ἀπό τήν περιφέρεια. Καί τό χειρότερο: εὐνοεῖ καί τόν θάνατο τῶν μεσαίων ἐπιχειρήσεων. Στόν Ἕβρο οἱ μεγαλοεργολάβοι πού κατασκεύασαν κέντρα ὑποδοχῆς ἐπέλεξαν ὡς ὑπεργολάβους κατασκευαστικές ἀπό τήν Σερβία καί τήν Κίνα, ὄχι ἀπό τήν περιοχή. Στά ράπιντ τέστ εὐνοοῦνται οἱ τρεῖς τέσσερεις μεγάλοι τῶν διαγνωστικῶν καί ρίπτονται στό πῦρ τό ἐξώτερον οἱ μεσαῖοι (φιλελεύθεροι) ἐπιχειρηματίες τῆς περιφέρειας πού μποροῦν νά πουλήσουν φθηνότερα. Στό Ταμεῖο Ἀνάκαμψης γίνονται μυστικά δεῖπνα κορυφῆς γιά νά μοιραστεῖ ἡ πίτα σέ ἑπτά μεγάλους μέ στόχο νά καταπιοῦν δεκάδες φιλελεύθερους προκομμένους μεσαίους!
Μέ ἀφορμή λοιπόν ὅσα συνέβησαν μέ τίς βάσεις, ἔχω νά πῶ τό ἑξῆς: ἡ συγκέντρωση δέν εἶναι μεταρρύθμιση. Ἡ συγκέντρωση πολιτικῆς καί οἰκονομικῆς ἰσχύος εἶναι ἐπικίνδυνο μονοπάτι. Διχοτομεῖ τήν ἐπικράτεια. Ἀνοίγει χάσμα ψυχολογικό, κοινωνικό καί προσοχή πολιτικό. Τά πρῶτα συμπεράσματα ἀπό τίς δημοσκοπήσεις πού εἶδαν τό φῶς τῆς δημοσιότητας εἶναι πώς ἡ ΝΔ ἔπεσε δύο μονάδες καί ὅλοι οἱ ἄλλοι (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΛΥΣΗ) τσιμπᾶνε. Ἄς γίνει μιά προβολή τῶν ἀποτελεσμάτων τῆς δημοσκόπησης σέ ἕδρες ἁπλῆς καί ὄχι ἐνισχυμένης ἀναλογικῆς καί θά καταλάβετε ποιό εἶναι τό πρόβλημα. Ἡ ἐμμονή μείωσης τοῦ κράτους στήν περιφέρεια καί συρρίκνωσης τῶν μεσαίων ἐπαρχιακῶν ἐπιχειρήσεων ὑπέρ τῶν μεγάλων ὑποστηρικτῶν θά ἀπειλήσει ‒σέ συνδυασμό μέ τήν Ἑλλάδα δύο ταχυτήτων τῆς πανδημίας καί τῶν πυρκαϊῶν‒ τήν πολιτική σταθερότητα. Ἡ ΝΔ πρώτη θά εἶναι στίς ἐκλογές. Πρέπει νά μπορεῖ καί νά κυβερνᾶ ὅμως! Αὐτό σημαίνει πώς αὐτοί πού ὅρισε ὁ Πρωθυπουργός ὡς ἐπιτελικό κράτος πρέπει νά ἔχουν τόν νοῦ τους στίς ψυχές τῶν Ἑλλήνων. Ὄχι νά ἀσχολοῦνται μέ ἄψυχα διαγράμματα καί μέ ἀστεῖα non paper καταμέτρησης πόσων συσκέψεων ἔγιναν στό Μαξίμου τόν Αὔγουστο. Ἄλλες εἶναι οἱ προτεραιότητες.
“ΕΣΤΙΑ”, Δευτ. 30 Αὐγούστου 2021, φ. 42.047, σελ. 1, 3 (ἀναδημ. στήν ἡλεκτρονική ἔκδοση 31/8/2021).