Γράφει ο Ιωάννης Αμπατζόγλου*
Με τη Συμφωνία των Πρεσπών η χώρα μας παρέδωσε, με τον πιο επίσημο τρόπο, την ονομασία «Μακεδονία» στο κράτος των Σκοπίων –άσχετα αν αυτή συνοδεύεται από τον γεωγραφικό προσδιορισμό «Βόρεια»–, τον προσδιορισμό «Μακεδόνας» για τους Σκοπιανούς και τον όρο «μακεδονική γλώσσα» για τη βουλγαρική διάλεκτο που ομιλούν οι Σκοπιανοί. Και όλα αυτά ενώ μεγάλη μερίδα των Σκοπιανών ισχυρίζεται ότι τους ανήκει τμήμα του εδάφους της Ελλάδας, συγκεκριμένα η Μακεδονία, όπως επίσης και μέρος της ελληνικής ιστορίας. Η Συμφωνία των Πρεσπών λοιπόν αναγνωρίζοντας τους Σκοπιανούς ως «Μακεδόνες», τα Σκόπια ως «Μακεδονία» και τη βουλγαρική γλώσσα τους ως «μακεδονική» ρίχνει νερό στον μύλο των διεκδικήσεων των γειτόνων μας κατά της Ελλάδας.
Βέβαια έχουμε εξηγήσει πολλές φορές ότι ούτε γη Μακεδονίας είναι τα Σκόπια, ούτε Μακεδόνες είναι οι Σλαβοαλβανοί κάτοικοι των Σκοπίων, ούτε μακεδονική είναι η βουλγαρική διάλεκτος που ομιλούν.
Σε αυτό το άρθρο θα εστιάσουμε στον προσδιορισμό «Μακεδόνας» που υπάρχει στη Συμφωνία των Πρεσπών και ο οποίος αναφέρεται στους Σκοπιανούς. Θα δούμε πως εκλαμβάνεται αυτός ο προσδιορισμός. Εννοείται ο εθνικά «Μακεδόνας» ή όχι;
Ρηματική διακοίνωση του υπουργείου εξωτερικών των Σκοπίων προς την Ελλάδα (16-1-2019)
Στην ρηματική διακοίνωση που εξέδωσε στις 16 Ιανουαρίου 2019 το υπουργείο εξωτερικών των Σκοπίων προς το αντίστοιχο υπουργείο της χώρας μας, σχετικά με τον όρο «nationality» διευκρινίζεται ότι1:
«Σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα της Συμφωνίας, νοείται ότι ο όρος “nationality” του Δεύτερου Μέρους που ορίζεται στο Άρθρο 1 παράγραφος 3 στοιχείο β της Συμφωνίας ως “Μακεδονική/πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας” αναφέρεται αποκλειστικά στην ιθαγένεια (citizenship) και δεν καθορίζει ή δεν προκαθορίζει την εθνοτική καταγωγή/εθνότητα (ethnic affiliation/ethnicity)…».
Φυσικά όπου «Δεύτερο Μέρος» εννοείται το κράτος των Σκοπίων όπως ακριβώς και στη Συμφωνία των Πρεσπών. Στο πιο πάνω κείμενο στις παρενθέσεις είναι οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν στο αγγλικό κείμενο, το οποίο είναι το πρωτότυπο κείμενο της ρηματικής διακοίνωσης.
Βάσει του πιο πάνω, με τον όρο «nationality» δεν εννοείται η «εθνότητα» αλλά αυτό που παλαιότερα αποκαλούνταν «υπηκοότητα» και τώρα έχει επικρατήσει να λέγεται «ιθαγένεια» (citizenship).
Έγγραφο του υπουργείου εξωτερικών των Σκοπίων (22-2-2019)
Στις 22 Φεβρουαρίου 2019 το υπουργείο εξωτερικών των Σκοπίων εξέδωσε ένα έγγραφο που περιλαμβάνει οκτώ ερωταπαντήσεις. Σε αυτές διευκρινίζονται τα θέματα σχετικά με τον τρόπο που θα πρέπει κάποιος να αποκαλεί το κράτος των Σκοπίων, τους κατοίκους του, τη γλώσσα τους κ.λπ. Η δεύτερη ερώτηση και απάντηση είναι η εξής2,3:
Ερώτηση: «Οπότε τώρα οι πολίτες σας είναι Βορειομακεδόνες;».
Απάντηση: «Όχι! Είναι φυσικά Μακεδόνες πολίτες και πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά σε κάθε άλλη περίπτωση είναι απολύτως σωστό να περιγράφονται οι εθνικά Μακεδόνες απλά ως Μακεδόνες, χωρίς το επίθετο “Βόρειο”. Και στην πραγματικότητα να μην χρησιμοποιείτε τον όρο Βόρειο Μακεδόνες τελείως, αλλά θα φτάσουμε σε αυτό».
Μάλιστα στην απάντηση στο αγγλικό κείμενο περιέχεται η φράση «ethnic Macedonians», δηλαδή «εθνικά Μακεδόνες». Να θυμηθούμε ότι στην ρηματική διακοίνωση προς την Ελλάδα αναφερόταν ότι ο όρος «nationality» για τους «Μακεδόνες» «δεν καθορίζει την εθνοτική καταγωγή/εθνότητα (ethnic affiliation/ethnicity)». Ενώ λοιπόν ο όρος «Μακεδόνας» στη ρηματική διακοίνωση ΔΕΝ καθόριζε εθνοτική καταγωγή για τους Σκοπιανούς σε αυτό το έγγραφο του υπουργείου εξωτερικών κατέληξε να σημαίνει τον «εθνικά Μακεδόνα» (ethnic Macedonian).
Νικόλαος Κοτζιάς για Σκοπιανούς (19-6-2021)
Σε συνέντευξή του ο αρχιτέκτονας της Συμφωνίας των Πρεσπών, κ. Νικόλαος Κοτζιάς στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ στις 19 Ιουνίου 2021, δηλαδή τρία χρόνια μετά την υπογραφή της, ανέφερε μεταξύ άλλων το εξής: «Οι Μακεδόνες μέσα στη διαδρομή της ιστορίας, έτσι ένιωσαν, έτσι πλάστηκαν, πέτυχαν μια διαδικασία εθνογέννησης»4.
Εδώ ο κ. Κοτζιάς ομολογεί ότι η Συμφωνία των Πρεσπών αναγνώρισε τους Σκοπιανούς ως εθνικά Μακεδόνες. Τους αποκαλεί «Μακεδόνες» και αναφέρει για αυτούς τη λέξη «εθνογένεση», η οποία σημαίνει δημιουργία έθνους5. Μακεδόνες λοιπόν στην εθνότητα οι Σκοπιανοί, σύμφωνα με τα λεγόμενα του κ. Κοτζιά.
Προκόπης Παυλόπουλος για Σκοπιανούς (8-11-2021)
Στις 8 Νοεμβρίου 2021 δημοσιεύτηκε στο constitutionalism.gr ένα άρθρο του πρώην προέδρου της ελληνικής δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου με τίτλο «Οι πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην Βόρεια Μακεδονία και οι ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις τους στην πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών»6. Το άρθρο αυτό γράφτηκε μετά τη συντριβή του SDSM του Ζόραν Ζάεφ από το VMRO-DPMNE στις δημοτικές εκλογές των Σκοπίων, με αποτέλεσμα το VMRO-DPMNE να φιγουράρει ως το φαβορί των επόμενων βουλευτικών εκλογών, όποτε και αν γίνουν αυτές. Σε αυτό το άρθρο ο κ. Παυλόπουλος ξεκαθαρίζει ότι σύμφωνα με τη ρηματική διακοίνωση των Σκοπίων προς την Ελλάδα ο όρος «nationality», που υπάρχει στη Συμφωνία των Πρεσπών, δεν αναφέρεται στην «εθνότητα» αλλά στην «ιθαγένεια» με την έννοια του «citizenship».
Γράφει συγκεκριμένα: «ο όρος “nationality” χρησιμοποιείται αποκλειστικώς με την έννοια του όρου “citizenship”. Δηλαδή με την έννοια του όρου “ιθαγένεια” και όχι με την έννοια του όρου “εθνότητα”. Και τούτο, διότι τυχόν υιοθέτηση άλλης ερμηνευτικής οδού θα μπορούσε να φθάσει ως την αναγνώριση δήθεν “μακεδονικής” εθνότητας… Όπως είναι προφανές, οι ως άνω διευκρινίσεις της “Ρηματικής Διακοίνωσης” –άρα της ίδιας της Συμφωνίας των Πρεσπών– ουδένα περιθώριο αφήνουν ώστε η πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας να υποστηρίξει, έστω και καθ’ υποφοράν, την ύπαρξη δήθεν “μακεδονικής” εθνότητας».
Ευάγγελος Βενιζέλος για Σκοπιανούς (14-11-2021)
Στις 14 Νοεμβρίου 2021 η εφημερίδα Καθημερινή δημοσίευσε ένα άρθρο του κ. Ευάγγελου Βενιζέλου με τίτλο «Το ελληνικό εθνικό συμφέρον για σεβασμό της Συνθήκης των Πρεσπών»7. Εκεί, ο κ. Βενιζέλος αναφέρει για τη Συμφωνία των Πρεσπών το εξής: «η Ελλάδα συμφώνησε στον χαρακτηρισμό ως “μακεδονικής” της ιθαγένειας των πολιτών της Βόρειας Μακεδονίας, της επίσημης γλώσσας της χώρας (άρθρο 1 παρ. 3 περ. β και γ αντίστοιχα), αλλά και της εθνικότητας των πολιτών της, με την έννοια του αυτοπροσδιορισμού».
Επομένως, ο κ. Βενιζέλος θεωρεί ότι με τη Συμφωνία των Πρεσπών αναγνωρίστηκε για τους Σκοπιανούς η «μακεδονική» εθνικότητα.
Συμπέρασμα
Με τον όρο «nationality», ο οποίος αναφέρεται στη Συμφωνία των Πρεσπών,
α) σύμφωνα με τη ρηματική διακοίνωση των Σκοπίων προς την Ελλάδα στις 16-1-2019 αλλά και με την άποψη του κ. Προκόπη Παυλόπουλου, η οποία στηρίζεται στη συγκεκριμένη ρηματική διακοίνωση, ΔΕΝ εννοείται η εθνότητα, δηλαδή ΔΕΝ έχουμε δημιουργία «μακεδονικού έθνους» για τους Σκοπιανούς.
β) σύμφωνα με το έγγραφο του υπουργείου εξωτερικών των Σκοπίων στις 22-2-2019, αλλά και με τις απόψεις των κ. Νικόλαου Κοτζιά και Ευάγγελου Βενιζέλου, εννοείται η εθνότητα, δηλαδή έχουμε δημιουργία «μακεδονικού έθνους» για τους Σκοπιανούς.
Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αμέσως μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών ο Ζόραν Ζάεφ σε τηλεοπτική συνέντευξή του στα Σκόπια είχε δηλώσει το εξής: «με τη συμφωνία έχουμε επιτέλους μια χώρα που θα αναγνωρίζεται από όλους, από ολόκληρο τον κόσμο. Έχουμε επιτέλους μια χώρα όπου ζει ένα αναγνωρισμένο “μακεδονικό” έθνος με μια αναγνωρισμένη “μακεδονική” γλώσσα»8. Επίσης, τον Νοέμβριο του 2019 ο ίδιος πραγματοποίησε ομιλία στο φόρουμ με τίτλο «Μακεδονία 2025». Ο υπότιτλος του συγκεκριμένου φόρουμ ήταν «helping build a stronger nation» δηλαδή «συμβάλλοντας στην οικοδόμηση ενός ισχυρότερου έθνους»9. Επομένως και για τον πρωθυπουργό των Σκοπίων οι Σκοπιανοί αναγνωρίστηκαν ως «μακεδονικό έθνος».
Πέραν πάσης αμφιβολίας και παρά την προσπάθεια των Σκοπιανών –όπως αποδεικνύεται από τα πιο πάνω– να «θολώσουν» τα νερά με τη ρηματική διακοίνωση προς τη χώρα μας, είναι ξεκάθαρο ότι με τη Συμφωνία των Πρεσπών παραδόθηκε η μακεδονική ταυτότητα σε αυτούς –όπως επίσης το όνομα «Μακεδονία» και η μακεδονική γλώσσα–, οι οποίοι πλέον και με τη δική μας υπογραφή αποτελούν το «μακεδονικό έθνος».
Συνοψίζοντας, η ελληνική πλευρά, μέσω της Συμφωνίας των Πρεσπών, αναγνώρισε ότι οι Σκοπιανοί αποτελούν «μακεδονικό έθνος». Αυτό σε συνδυασμό με τους ισχυρισμούς μεγάλης μερίδας Σκοπιανών ότι κατάγονται από τους αρχαίους Μακεδόνες και ότι η Μακεδονία που βρίσκεται εντός των ελληνικών συνόρων τούς ανήκει, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μίγμα, το οποίο θα έχει ως αποτέλεσμα να υπάρξουν ακόμα περισσότερες διεκδικήσεις έναντι της Ελλάδας.
Η Συμφωνία των Πρεσπών μπορεί να διαχωρίζει τους Σκοπιανούς Μακεδόνες από τους αρχαίους Μακεδόνες, όμως είναι εθνικά εγκληματική η αναγνώριση μακεδονικού έθνους μη-ελληνικού, το οποίο μάλιστα κατοικεί σε χώρα που συνορεύει με την ιστορική Μακεδονία. Όσοι αντιδράσαμε κατά της υπογραφής της Συμφωνίας των Πρεσπών το κάναμε επειδή είχαμε προβλέψει ότι οι Σκοπιανοί με αυτή τη συμφωνία θα αποθρασυνθούν ακόμα περισσότερο και εμείς θα υποστούμε μεγάλη εθνική βλάβη με ανυπολόγιστες συνέπειες. Με τη Συμφωνία των Πρεσπών ήδη έχει επέλθει αλλοίωση της ταυτότητας του Έλληνα επειδή παραχωρήθηκε ένα από τα συστατικά της, η μακεδονικότητα. Εκτός όμως από αυτό, η συνεχιζόμενη ενδοτικότητα του πολιτικού μας συστήματος στον σφετερισμό της ιστορίας μας από τους Σκοπιανούς μάς οδηγεί σε ολοένα δυσμενέστερη εθνικά κατάσταση.
Ο κ. Κοτζιάς έχει δηλώσει ότι θέλησε μέσω της Συμφωνίας των Πρεσπών να μείνει στην ιστορία ως ένας πολιτικός που λύνει προβλήματα και δεν τα διαιωνίζει. Μόνο που τα προβλήματα που προέκυψαν από τη συγκεκριμένη συμφωνία είναι πολύ περισσότερα από αυτά που υπήρχαν πριν. Ο άνθρωπος αυτός για μία προσωπική ματαιοδοξία προκάλεσε εθνική ζημία στην Ελλάδα.
Όμως με την ασφάλεια της πατρίδας μας και την εθνική ακεραιότητά της δεν δικαιούται να παίζει κανείς. Γιατί σε αντίθετη περίπτωση δεν θα φταίμε εμείς που χρησιμοποιούμε τον όρο «προδοσία». Άλλωστε στο λεξικό του Γεώργιου Μπαμπινιώτη στο λήμμα «προδοσία» αναφέρει ότι «εσχάτη προδοσία» είναι «κάθε ενέργεια που στρέφεται κατά της ασφάλειας της πατρίδας και της εθνικής ακεραιότητας»10.
- https://www.iefimerida.gr/news/472282/ayti-einai-i-rimatiki-diakoinosi-tis-pgdm-mila-gia-makedoniko-lao-eggrafa
- https://www.cnn.gr/kosmos/story/166985/voreia-makedonia-ston-ohe-i-rimatiki-diakoinosi-okto-erotapantiseis-gia-ti-nea-onomasia
- https://vlada.mk/node/16897
- https://youtu.be/zQCdwnrYWnw
- Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Β´ έκδοση, 2002, σ. 552.
- https://www.constitutionalism.gr/oi-prosfates-politikes-exelixeis-stin-voreia-makedonia/
- https://www.kathimerini.gr/politics/561584581/ey-venizelos-to-elliniko-ethniko-symferon-gia-sevasmo-tis-synthikis-ton-prespon/
- https://www.tovima.gr/2018/06/20/politics/zaef-eimaste-pleon-ena-anagnwrismeno-makedoniko-ethnos-me-makedoniki-glwssa/
- https://www.protothema.gr/politics/article/945844/nea-proklisi-se-oikonomiko-foroum-to-orama-tou-zaef-gia-ti-makedonia-tou-2025/
- Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Β´ έκδοση, 2002, σ. 1475.
*Ο Ιωάννης Αμπατζόγλου είναι Ακτινοφυσικός Ιατρικής, διδάκτωρ του Ιατρικού Τμήματος του ΔΠΘ, Επιστημονικά Υπεύθυνος του Τμήματος Ιατρικής Φυσικής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης και Πρόεδρος της Επιτροπής Ελληνισμού.
abadzoglou@yahoo.gr