Γράφει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος.
Στις 19 Ιανουαρίου τιμάται ο άγιος Μάρκος Ευγενικός (1393-1445), όπως αναφέρει το εορτολόγιο.
Υπήρξε Μητροπολίτης Εφέσου και μια από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές και θεολογικές προσωπικότητες της εποχής του.
Θεωρείται ο βασικός παράγοντας της αποτυχίας της ενώσεως της Δυτικής και της Ανατολικής Εκκλησίας στη σύνοδο της Φερ(ρ)άρας – Φλωρεντίας , μιάς και ήταν ο κύριος αρνητής της υπογραφής της ενώσεως.
”Οὐ ποιήσω τοῦτο ποτέ, κἄν εἴ τι καὶ γένηται (=ό,τι και να γίνει)… τὰς τῶν Δυτικῶν διδασκάλων φωνὰς οὔτε ἀναγνωρίζω οὔτε παραδέχομαι, τεκμαιρόμενος ὅτι διεφθαρμέναι εἰσίν. Οὐ συγχωρεῖ (=δεν επιτρέπεται) συγκατάβασις εἰς τὰ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως”. «Ὁ Ἐφέσου (επιστρέφων στην Κων/πολη) εἶδε τό πλῆθος δοξᾶζον αὐτόν ὡς μή ὑπογράψαντα καί προσεκύνουν αὐτῷ οἱ ὄχλοι καθάπερ Μωυσεῖ καί Ἀαρών καί ἐφήμουν αὐτόν καί ἅγιον ἀπεκάλουν» (Επίσκοπος Μεθώνης Ιωσήφ P.G.159, 992C).
Ο Πάπας Ευγένιος Δ’ ( ήταν Πάπας από το 1431 έως 1447) , μόλις πληροφορήθηκε πως ο Μάρκος δεν υπέγραψε, είπε:«Μᾶρκος οὐχ ὑπέγραψε, λοιπὸν ἐποιήσαμεν οὐδέν».
Είχε δασκάλους τους μεγάλους φιλοσόφους, Γεώργιο Πλήθωνα Γεμιστό, Ιωάννη Χορτασμένο και Μανουήλ Χρυσοκόκκο, ενώ μαθητής του υπήρξε ο δικαστικός και στη συνέχεια Πατριάρχης Γεννάδιος Σχολάριος, αρχικά ενωτικός ( ως δικαστής ) και στη συνέχεια ανθενωτικός ως ιερωμένος και Πατριάρχης.
* Ο Μάρκος Ευγενικός ως βαθύς γνώστης των διαχρονικών ρήξεων Ανατολής – Δύσης είχε να αντιμετωπίσει τα εξής:
Το πρώτο σχίσμα Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας που έγινε το έτος 867 με βασικούς εκφραστές τον Πατριάρχη Φώτιο Α’ και τον Πάπα Νικόλαο Α’ . Θέμα ήταν τα Πρωτεία της Ρώμης έναντι της Κωνσταντινούπολης. Βέβαια ιδεολογικά, πολιτιστικά και πολιτικά προβλήματα υπήρχαν εξ αρχής, από του διαχωρισμού Ανατολικής – Δυτικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και την εποχή του αυτοκράτορα Αναστάσιου ( έτη, 491 – 518 ).
Το σχίσμα κράτησε λίγο, αλλά το 1054 επανήλθε δριμύτερο και οριστικό, με τον Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο και τον Πάπα Λέοντα Θ’ ( έγιναν αμφότερα αναθέματα ) λόγω θεολογικών διαφορών για το ζήτημα των αζύμων και του filioque ( σημαίνει: “και εκ του Υιού” εκπορευόμενο το Αγ. Πνεύμα ).
Όμως ήδη από το 1ο σχίσμα, κατ’ εντολή των Φράγκων/ Γερμανών Καρολιδών ( επιγόνων του αυτοκράτορα Καρλομάγνου/ Charlemagne, πεθ. το 814 ) που σήμερα τιμώνται από την ΕΕ ως οι πρώτοι ενοποιητές της , όλοι οι λόγιοι Θεολόγοι της Δύσης είχαν καταπιαστεί με το θέμα των αιρετικών Γραικών και το κατακεραύνωμα των αξιών τους εν γένει, όχι μόνο των Θεολογικών ( όπως ίσως θα εδικαιούντο να αντικρούσουν).
Μερικοί ενδεικτικοί τίτλοι τέτοιων έργων:
Contra Graecorum opposita (ενάντια στην αντίθεση των Γραικών, Ρατράμνος του Κορμπί, 868).
Contra Graecorum haeresim de fide sanctae Trinitatis (κόντρα στην γραικική αίρεση σε αντίθεση με την πίστη στην Αγία Τριαδικότητα, σύνοδος της Βορμς, 868).
Liber adversos Graecos (βιβλίο εναντίον των Γραικών, Αινείας του Παρισιού, 870).
Contra Graecos (εναντίον των Γραικών, Ανσέλμος Κανταρβουρίας, 11ος αιώνας).
Libellus ss. Trinitatis ( λίβελος για το [θέμα] της Τριαδικότητας), Νικόλαος του Κρότωνα (1254).
Contra errores Graecorum / ενάντια στα σφάλματα των Γραικών, του Θωμά Ακινάτη , έργο που συνέταξε το 1263 κατά παραγγελία του Πάπα Ουρβάνου Δ´. Ο τίτλος δόθηκε εκ των υστέρων από ανθολόγους του Θ. Ακινάτη. Το έργο έχει μια παραδοξότητα. Ενώ επικαλείται την επανένωση των Εκκλησιών, στηλιτεύει τα ανεπανόρθωτα λάθη των Γραικών .
Βέβαια ήδη από το 1204 υπήρχε άλωσις της Κωνσταντινούπολης από τους Δυτικούς Σταυροφόρους . Άρα πως μπορούσε να γίνει αποδεκτό το έργο του Ακινάτη ;
Σημαντικό στοιχείο σε όλα τα παραπάνω, είναι η αναφορά των ΑνατολικοΡωμαίων ως Γραικών στη δυτική Ευρώπη, παρότι δεν ήταν μόνον Έλληνες, αλλά πολλοί λαοί εκχριστιανισμένοι ορθόδοξα ελληνόφωνοι και δίγλωσσοι.
Οι Δυτικοί θεωρούσαν εαυτόν πως ήταν οι Ρωμαίοι ( επίγονοι ) και όχι οι του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους ( λαϊκά Ρωμιοί ) που τους αποκαλούσαν επιμόνως Γραικούς ( Greeks μέχρι σήμερα – *οι Γραικοί ήταν ένα αρχαιότατο Ηπειρώτικο φύλο ).
Βλέπουμε λοιπόν πως οι όποιες διαφορές αξιών – ιδεολογίας, Ελλήνων – Ρωμαίων, Δύσης – Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους ( Ρωμιών) Γραικών/ Ελλήνων, έχει δισχιλιετή ιστορία.
Φυσικά και κάποιες συγκυριακές συγκλίσεις ( Βυζαντινοί Έλληνες λόγιοι πήγαν στη Δύση μετά την άλωση από τους Οθωμανούς, επηρεάζοντας τη Δυτική αναγέννηση . Το 1821, οι Α’ και Β’ Παγκ. Πόλεμοι καθώς και η Ε.Ε με τις συχνές αρρυθμίες της, είναι καταστάσεις σύγκλισης, όχι όμως ο κανόνας).
Εικόνες:
Ο Μάρκος Ευγενικός
Ο Πάπας Ευγένιος Δ’
Η δίγλωσση ένωση των Εκκλησιών με τη Βούλα του Πάπα και την υπογραφή του Ιωάννη Η’ Παλαιολόγου, χωρίς όμως την υπογραφή του Μάρκου Ευγενικού.
