Casus belli και ΑΟΖ

Μήπως θα μπορούσε κάποιος αναγνώστης του άρθρου να με διευκολύνει να καταλάβω τι θέλει να μας πει ο κ. Λυγερός;;

Αγαπητέ κε Κακαρελίδη
Ευχαριστώ για τις διευκρινίσεις, και επί αυτών, εάν ερμηνεύουν αυτά που ο κ. Ν. Λυγερός θέλει να σημειώσει με το άρθρο του, θα μου επιτραπεί να ανοίξω την συζήτηση, ξεκινώντας μάλιστα με τα αναγραφόμενα στο Υστερόγραφό σας, αφού αυτό φυσικά απηχεί τις δικές σας παρατηρήσεις.
Κατ’ αρχάς, και θεωρώντας ότι έχετε ασχοληθεί εκτενώς με τα θέματα ΑΟΖ και Χωρικής Θάλασσας, σας διαβεβαιώνω ότι και εγώ έχω ασχοληθεί και εν πολλοίς σχολιάσει σχεδόν όλα τα αναρτημένα στο «Αντίβαρο» άρθρα των δύο συγγραφέων που αναφέρετε, και φυσικά έχω καταθέσει ευκρινώς τις απόψεις μου, ιδιαίτερα στις αναρτήσεις του κ. Καρυώτη, ενώ δεν σας κρύβω ότι με τα άρθρα του κ. Λυγερού είχα πάντοτε μεγάλη δυσκολία, ίσως επειδή δεν έχω και την κατάλληλη γνώση σε θέματα τοποστρατηγικής και θεωρητικών μαθηματικών παιγνίων, με τα οποία ο κ. Λυγερός αναλύει κάθε φορά τα δύο ανωτέρω εθνικά ζητήματα.
Στο σημείο αυτό, νομίζω πως θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι, και τα δύο αυτά ζητήματα έχουν άμεση σχέση με το διεθνοδικαιϊκό σύστημα, που βέβαια δεν μπορώ να αρνηθώ πως επηρεάζεται και από το διεθνοπολιτικό περιβάλλον, παρατήρηση που συμπεραίνω ομοίως ότι συνάγεται και από όσα μου ερμηνεύετε πως θέλει να πει ο κ. Λυγερός. Αυτό που αρνούμαι κατηγορηματικά είναι πως πάνω σε τέτοιας μορφής εθνικά ζητήματα, οι προτάσεις δεν μπορούν να έχουν τηλεγραφηματικό χαρακτήρα και δεν μπορεί να είναι απόλυτες. Το να πεις «κάνε αυτό» δεν είναι κατ’ εμέ σοβαρή αντιμετώπιση των νομικών ζητημάτων. Από την άλλη πλευρά νομίζω πως στο τραπέζι των σχεδιασμών και αναλύσεως παραγόντων με επιστημονικές αναλύσεις και προσαρμογές σε τομείς όπως, η γεωπολιτική, γεωστρατηγική, τοποστρατηγική, που η κάθε μια προσαρμόζει τα δύο αυτά εθνικά ζητήματα σε διαφορετικό περιβάλλον για να καταλήξουν σε προτάσεις, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι, καλώς ή κακώς τα ζητήματα αυτά είναι καθαρά διεθνοδικαιϊκά. Η πολιτική, η ισχύς και η διπλωματία κατά την διαχείρισή τους μπορεί και οφείλει να αξιοποιεί τις προτάσεις, σκέψεις, αναλύσεις των άλλων επιστημονικών τομέων, αλλά καλώς ή κακώς και πάλι, το διεθνές δίκαιο στηρίζεται στην αποδοχή και εφαρμογή του από τα κράτη και στην ανάγκη επιλύσεως των διαφορών με ειρηνικές μεθόδους χρησιμοποιώντας την καθορισμένη από τα κράτη πάλι, διευθέτηση μέσω διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων. Άρα όταν σε τέτοια ζητήματα τα κράτη δεν μπορούν να συνεννοηθούν είτε αναζητούν την επίλυση μέσω των μηχανισμών επιλύσεως των διαφορών είτε χρησιμοποιούν την ισχύ τους (καίτοι αυτό το τελευταίο δεν συνιστά μορφή ειρηνικής επιλύσεως, αλλά εκβιαστικής προσαρμογής, δυστυχώς γίνεται ανεκτό από την διεθνή κοινότητα-και βέβαια μπορεί να γίνει πολύ συζήτηση για αυτό το θέμα, αλλά θα βγούμε από το θέμα μας).
Με βάση λοιπόν την σχετικά εκτεταμένη (αλλά ουσιαστικώς περιορισμένη θεωρητική εισαγωγική παραπάνω ανάλυση, λόγω σεβασμού στον χώρο και στην υπομονή σας), συγχωρείστε μου ότι πρέπει να επαναλάβω ορισμένες απόψεις μου, τις οποίες έχω αναρτήσει σε σχολιασμούς που έχω καταθέσει σε αυτόν το ιστοχώρο συναφώς με τα δύο αυτά ζητήματα:
Α) Στις 8 Ιουνίου 1995 , η Τουρκική Εθνοσυνέλευση, εξουσιοδοτούσε την τότε Τουρκική Κυβέρνηση, να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών, για την περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων πέραν των 6 νμ. Καίτοι η απειλή προϋπήρχε στην «ρητορική» των τούρκων επισήμων, η ελληνική πλευρά δεν είχε προχωρήσει σε σχετικές νομικές ενέργειες, σε διεθνή όργανα πλην της καταδείξεως της σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο. Αλλά ας μην επεκταθούμε σε αυτό και πάμε την συζήτηση αλλού. Το μόνο που χρειάζεται να επισημάνω εδώ είναι ότι, έχω την άποψη πως η Τουρκία, παίζοντας με το θυμικό των ελλήνων πολιτικών, δημοσιολόγων και δημοσιογράφων, ουδέποτε έθεσε τίτλο «απειλής πολέμου», που θα μπορούσε να τύχει νομικής εκμεταλλεύσεως από μέρους μας, αλλά απλώς έκανε «πολιτικές δηλώσεις» και εμείς κάκιστα θεωρούμε την «απειλή» ως προϋπόθεση αποφυγής τηρήσεως και εφαρμογής των δικαιωμάτων μας. Η έννοια των στρατιωτικών μέτρων που εξουσιοδοτούσε η Τουρκική Εθνοσυνέλευση, δεν σημαίνει πόλεμος. Και η χρήση από μέρους μας του όρου “casus belli” (όπως και εκείνη περί των “γρίζων ζωνών” που χρησιμοποιούμε αλλόγιστα)δεν προσφέρουν καλές υπηρεσίες. Αλλιώς μπορούσαμε να προχωρήσουμε σε αυτά τα θέματα, γιατί και μόνο ως όροι μας αυτοδεσμεύουν. Τέλος πάντων άλλο είναι εδώ το ζήτημα.
Β) Με δεδομένο ότι η ΑΟΖ μετράται έξω από την Χωρική Θάλασσα, εκτιμώ ότι δεν μπορούμε να απομονώσουμε την αιτίαση πολέμου από την οριοθέτηση αυτής της θαλάσσιας ζώνης. Επειδή η Χωρική Θάλασσα αποτελεί και την μοναδική θαλάσσια ζώνη πλήρους και απόλυτης εθνικής κυριαρχίας μαζί με τον υπερκείμενο αυτής εναέριο χώρο, ευνόητο είναι πως όσο μεγαλύτερη σε εύρος Χωρική Θάλασσα, τόσο μεγαλύτερη επιφάνεια θαλάσσης εντάσσουμε στην επικράτειά μας. Αντίθετα οι άλλες θαλάσσιες ζώνες μας παρέχουν «κυριαρχικά δικαιώματα» και αποκλειστική δικαιοδοσία μόνον για έρευνα και εκμετάλλευση των πόρων. Συνεπώς το casus belli, δεν παρέλκει της ΑΟΖ, όπως εννοεί ο κ. Λυγερός, αλλά έχει αιτιώδη σχέση μαζί της, και δεν μπορούμε να το ξεχάσουμε. Λάβετε υπόψη και τα παραπάνω σχόλια μου.
Γ) Μου λέτε πως ο κ. Λυγερός εννοεί να βάλουμε στο «σχέδιο το Καστελόριζο». Μα το Καστελόριζο είναι εκεί. Κανείς δεν μπορεί να το βγάλει από τον σχεδιασμό της Χωρικής Θάλασσας και της ΑΟΖ. Και το νησιωτικό σύμπλεγμα που το απαρτίζει σαφώς και νομιμοποιείται σε διεκδίκηση ΑΟΖ, σε εφαρμογή του άρθρου 121 της Συμβάσεως του 1982 που αποκρυσταλλώνει και εθιμικό δίκαιο και συνεπώς δε μπορεί να αμφισβητηθεί από την Τουρκία. Αυτό που εξετάζεται και διερευνάται, είναι η επήρεια του νησιωτικού συμπλέγματος στην οριοθέτηση της ΑΟΖ, ενώ για την οριοθέτηση της Χωρικής Θάλασσας σε 12νμ στο νότιο τμήμα του δεν σηκώνει καμία άλλη πλην του casus belli, αποτρεπτική αίρεση.
Δ) Λέτε πως ο κ. Λυγερός εννοεί να έρθουμε σε συμφωνία με Κύπρο να οριοθετήσουμε την ΑΟΖ. Ομοίως και με Αίγυπτο, Λιβύη. Ναι, να έρθουμε. Αλλά διερωτώμαι. Είναι δυνατόν η Τουρκία αν θελήσει να παρέμβει ιδιαίτερα στις οριοθετήσεις με Κύπρο και Αίγυπτο (γιατί με την Λιβύη δεν έχει νομική αιτίαση), και να ζητήσει την συμμετοχή της; Και μάλιστα με νόμιμο τρόπο μέσω του Γεν. Γραμματέα του ΟΗΕ; Και εφόσον μπορεί, τότε πως θα λειτουργήσει η οριοθέτηση; Άρα πως θα οριοθετήσουμε με Κύπρο και Αίγυπτο όταν μπορεί να χρειαστεί να έρθουμε σε διαπραγματεύσεις και με την Τουρκία για την ΑΟΖ του Καστελόριζου; Αυτό πως το αποκλείει η συλλογιστική του κ. Λυγερού; (αλλά και του κ. Καρυώτη;). Το θέλετε αλλιώς; Ναι, να οριοθετήσουμε αδιαφορώντας για τις νόμιμες κινήσεις της Τουρκίας. Αυτό όμως δεν της αποκλείει το δικαίωμα να προχωρήσει σε στρατιωτικές ενέργειες παρεμποδίσεως εφαρμογής των συμφωνιών οριοθετήσεως. Έτσι δηλαδή κατεβάζουμε τα «βρακιά μας» όπως λέτε; Όχι. Γιατί στο διεθνές δίκαιο η στρατιωτική παρέμβαση είναι αποδεκτή ως απλή και τυπική νομική διαδικασία. Επίσης μου λέτε περίπου πως οι άλλοι «σύμμαχοι», ή εκείνοι που έχουν οικονομικό συμφέρον θα μας συντρέξουν και θα μας υποστηρίξουν στην διακήρυξη της ΑΟΖ και φυσικά στο σπουδαιότερο που δεν είναι η απλή διακήρυξη της ζώνης αλλά η εκμετάλλευση των πόρων της. Και εγώ διερωτώμαι. Ποιοι θα είναι αυτοί που θα θελήσουν να υποστηρίξουν; Το Ισραήλ λέτε να παίξει τόσο σοβαρά το χαρτί του υπέρ της Ελλάδος; Το ίδιο ισχύει και για ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία. Η Ρωσία λέτε; Προς το παρόν δεν βλέπω, εγώ τουλάχιστον τέτοιες συμμαχίες στην περιοχή του ενδιαφέροντός μας. Αλλά επίσης λυπάμαι να πω ότι ούτε με τα θεωρητικά παίγνια των μαθηματικών της τοποστρατηγικής, αλλά ούτε και με υποθέσεις γεωπολιτικών συμφερόντων δεν οριοθετείται η ΑΟΖ, ούτε γίνεται εκμετάλλευση των πόρων της. Εδώ χρειάζεται πολύ περίσκεψη και ο ενθουσιασμός είναι κατ΄ εμέ αφελής και επικίνδυνος.
Και για να κλείσω την δική μου προσέγγιση στο θέμα, θα πρότεινα να περιμένουμε. Πόσο; Όσο να μπορέσει η πατρίδα να στηριχθεί σε περισσότερο σταθερό γεωστρατηγικό περιβάλλον, να εκμεταλλευτεί τότε τις συγκυριακές συμμαχίες και συμφέροντα και να εξασφαλίσει κάποια υπολογίσιμη ισχύ, ώστε να αποτελεί μοχλό της δυνατότητας εφαρμογής και της διεκδικήσεως των δικαιωμάτων της. Ουτοπία; Όχι. Ρεαλισμός. Αν βιαζόμαστε όμως να βγάλουμε το εξωτερικό χρέος με τα πετρέλαια και το φυσικό αέριο, τότε…..
Ευχαριστώ για την υπομονή σας, και λάβετε υπόψη πως είμαι στην διάθεσή σας να αναλύσουμε περισσότερο το θέμα.
Παύλος Γ. Φωτίου

Στον σχολιασμό Submitted by κώστας on Mon, 18/04/2011 – 00:37.
Δεν ξέρω αν οι παρατηρήσεις σας κε Κώστα έρχονται στα δικά μου παραπάνω σχόλια, αλλά όπως και αν έχει, συμφωνώ με πολλά από όσα έχετε γράψει, ενώ έχω και ορισμένες ενστάσεις σε κάποια σημεία.
Και θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ ειδικότερα:
1)στην παράγραφο 1, εάν ο σχολιασμός σας δεν έχει ειρωνική ή σκωπτική διάθεση, για την οποία δεν θα διαφωνούσα, δεν αντιλαμβάνομαι πως και γιατί εμείς πρέπει να διευκολύνουμε την «φίλη» και σύμμαχο Τουρκία στην απεμπλοκή της από την αυτοπαγίδευσή της με την αιτίαση πολέμου. Εάν το επιθυμεί μπορεί αύριο κιόλας να ξεφύγει, δηλώνοντας ότι δεν ισχύει η απειλή της. Όμως μέχρι εκείνη την στιγμή, δεν φταίει η Τουρκία εάν εμείς δεν ασκούμε το απόλυτα νόμιμο δικαίωμά μας να επεκτείνουμε την Χωρική μας Θάλασσα στα 12νμ, σε ολόκληρη ή σε μέρος της επικράτειάς μας (άλλωστε αυτό το καθόλα αναφαίρετο δικαίωμά μας, το έχουμε διατυπώσει και στο άρθρο 2 του κυρωτικού της Συμβάσεως 1982, νόμου 2321, από το 1995). Βέβαια, δεν πρέπει να μας διαφεύγει και το ιστορικό και η πραγματική κατάσταση της οιονεί αδυναμίας ή της κατόπιν πιέσεων απροθυμίας μας να το πράξουμε, ξεχνώντας φερ’ ειπείν ότι, ούτε οι ΗΠΑ, η Βρετανία αλλά και η τότε Σοβιετική Ένωση (αλλά και η Ρωσία στην συνέχεια), δεν συνηγορούσαν-ειδικότερα για την περιοχή του Αιγαίο- να ορίσουμε 12νμ. Και δεν έχω αντιληφθεί έως σήμερα ότι η πολιτική των Κρατών αυτών έχει διαφοροποιηθεί, λαμβάνοντας υπόψη ότι, με τα 12νμ η ελληνική κυριαρχία θα άγγιζε περίπου το 72% (η Τουρκία το 9% περίπου), της επιφάνειας του Αιγαίου, έναντι των 43% που έχουμε με τα 6νμ (η Τουρκία το 8% περίπου), και επομένως η Ανοιχτή Θάλασσα θα περιοριζόταν στο 19%, όταν σήμερα είναι περίπου το 49%!!!! Και ίσως η Τουρκία να λειτουργούσε ως «λαγός» (δημοφιλής διατύπωση των καιρών μας), των συμφερόντων των δυνάμεων αυτών, ενώ από την άλλη άδραξε και την μοναδική ευκαιρία εξυπηρετώντας τα δικά της εθνικά συμφέροντα. Γι’ αυτό και όπως ξέρουμε κανένα Κράτος από τα προειρημένα (και όχι μόνο) δεν «συζήτησε» ποτέ την απειλή πολέμου σοβαρά ώστε να δημιουργηθεί έρεισμα προς όφελός μας.
2)Με τα αναγραφόμενα στην ανάλυση της παραγράφου 2 συμφωνώ. Θα πρέπει όμως να λαμβάνουμε υπόψη ότι όταν συζητάμε για την ΑΟΖ και την νομική Υφαλοκρηπίδα, και οι δύο αυτές ζώνες εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, μετρώνται έξω από το όριο της Χωρικής Θάλασσας, όπως αναφέρθηκα και στα προγενέστερα σχόλιά μου. Αν τα διαγράμματα Voronoi, εξυπηρετούν την διαγράμμιση των ορίων των θαλασσίων ζωνών, θα πρέπει οι ζώνες προηγουμένως να συμφωνηθούν από τα Κράτη ή να διευθετηθούν από διεθνές δικαιοδοτικό όργανο, ώστε με μαθηματική ακρίβεια να καθορισθεί η περιοχή που ανήκει στην δικαιοδοσία του κάθε Κράτους. Και φυσικά εάν και εφόσον τα Κράτη συμφωνήσουν στην μέση γραμμή ή και την ίση απόσταση, πάλι με ακριβείς μαθηματικούς υπολογισμούς, θα μπορέσουν τα Κράτη να καθορίσουν το όριο αυτό, αφού επικάλυψη των ζωνών αυτών δεν αναγνωρίζεται από το διεθνές δίκαιο. Η περίπτωση αυτή όμως δεν περιορίζει στα Κράτη ούτε και στο διεθνές δικαιοδοτικό όργανο να ορίσουν συγκεκριμένη(ες) περιοχή(ές) κοινής εκμεταλλεύσεως (για να καλύψουμε και αυτό το ενδεχόμενο που έχει εφαρμοσθεί από τα Κράτη, ύστερα από συμφωνία ή επειδή έτσι απεφάσισε το διεθνές δικαστήριο).
3)Η παράγραφος 3 των σχολίων σας είναι πολύ δύσκολη γιατί η περιπτωσιολογία των Κρατών που μνημονεύετε έχει για κάθε ένα, διαφορετικά εισαγόμενα στο θέμα. Ασχέτως όμως εάν κάποια Κράτη είναι ή προσδοκούν να γίνουν μέλη της ΕΕ, δεν νομίζω πως θα απεμπολούσαν δικαιώματα προκειμένου να ενταχθούν. Εάν αυτό το κάνουμε εμείς οικιοθελώς, νομίζω πάλι πως σε αυτό δεν φταίνε οι άλλοι, ούτε η Ευρώπη ως θεσμική υπόσταση. Ας πάρουμε λοιπόν τα Κράτη: α)Με Αλβανία συμφωνήσαμε στην μέση γραμμή ίση απόσταση για θαλάσσιες ζώνες ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδα, αλλά η αλβανική πλευρά δεν κυρώνει την συμφωνία,
β)Με Ιταλία έχουμε συμφωνήσει και έχει εκατέρωθεν κυρωθεί η συμφωνία για την Υφαλοκρηπίδα του Ιονίου, από το 1977. Η πρότασή μας για αναγνώριση της οριοθετήσεως και ως ΑΟΖ δεν έχει ακόμη τύχει ευμενούς υποδοχής από τις ιταλικές αρχές, γ) Με την Λιβύη έχουν γίνει συζητήσεις με βάση την μέση γραμμή, όμως υπήρξε πρόβλημα με την επήρεια της Γαύδου αλλά η δική μας στάση ήταν αμετάθετη. Λόγω των γνωστών εξελίξεων στην περιοχή δεν ευοδώθηκαν τελικές ρυθμίσεις,
δ) Με την Αίγυπτο έχουν γίνει συζητήσεις αλλά η παρασκηνιακή παρέμβαση της Τουρκίας δεν επέτρεψε να καταλήξουμε. Είναι κατανοητό τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Φυσικά ύστερα από τις εξελίξεις στην Αίγυπτο πολλά θέματα μπορεί να έχουν διαφορετική και απροσδιόριστη στο παρόν έκβαση, ε) Με Κύπρο συζητήσεις έχουν γίνει προ πολλών ετών!!! Αλλά δεν έχει υπογραφεί συμφωνία, για γνωστούς λόγους,
στ) Με Τουρκία, ακούμε και διαβάζουμε ότι γίνονται συζητήσεις για ολόκληρη την περιοχή της επικράτειάς μας από Έβρο έως Καστελόριζο.
4)Τώρα εάν όπως σημειώνετε επίσης στην παράγραφο 3, η αντίδραση της Τουρκίας σε περίπτωση που θα υπάρχουν ελληνικές συμφωνίες με άλλα κράτη θα της χρεωθεί από την ΕΕ, δεν νομίζω απ’ όσα ξέρουμε και από εμπειρία, ότι θα την αναχαιτίσει ή θα την αναγκάσει να αποσυρθεί.
5)Επίσης όταν ομοίως σημειώνετε στην παράγραφο 3 «Μπορεί φυσικά να το πράξει, δεν αποσιωπά αυτή την περίπτωση ο κύριος Λυγερός, αλλά ως προοπτική, αυξάνει τους κινδύνους για τη γείτονα», θα μου επιτρέψετε να διερωτώμαι ποιοι θα είναι οι κίνδυνοι, αφού η Τουρκία χωρίς καθόλου επιπτώσεις έχει αρνηθεί ακόμη και την αναγνώριση της Κύπρου αλλά και την εφαρμογή των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας από το 1974.
6) Και τέλος στην άποψη που διατυπώνετε στην παράγραφο 3 «Και υπάρχει φυσικά το προηγούμενο της Κύπρου, όπου αμά τη οριοθετήσει ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και έτερων μελών, η Τουρκία αρκέστηκε σε τουμπεκί ψιλοκομμένο, συγγνώμη για την έκφραση, δεν νομίζω πως η Τουρκία έκανε «τουμπεκί», αλλά απεναντίας με την έντονη προβολή του θέματος της αντιδράσεώς της, προκάλεσε διεθνώς, επισύροντας την προσοχή και υποδηλώνοντας την παρουσία και την ισχύ της. Να λάβουμε υπόψη ότι στην οριοθέτηση της ΑΟΖ Κύπρου με το Ισραήλ η Τουρκία δεν έχει καμία περιοχή που να μπορεί να ζητήσει παρέμβαση γι’ αυτό και επικαλέσθηκε στον Γεν. Γραμματέα του ΟΗΕ ότι η δεν λήφθηκε υπόψη η Τουρκοκυπριακή πλευρά. Όσον αφορά την οριοθέτηση ΑΟΖ Κύπρου με Αίγυπτο, δήλωσε ότι έχει έννομο συμφέρον και δήλωσε παρέμβαση, αλλά δεν προχώρησε ακόμη σε άλλες δραστηριότητες χωρίς αυτό να αποκλείεται όταν μετρήσει οφέλη και ζημιές. Θέλω να πω δηλαδή ότι ορισμένα διπλωματικά «σκόπιμα πισωγυρίσματα» πρέπει να τα διαβάζουμε με προσοχή και περίσκεψη, όταν ειδικά έχουμε να κάνουμε με κράτος κατ’ εξακολούθηση και επιτηδευμένα αφερέγγυο.
Αναφορικά με την παράγραφο 4 του σχολιασμού σας όντως ο κ. Λυγερός δεν αναφέρεται και δεν εξετάζει τις νομικές πτυχές της ΑΟΖ οπότε και δεν υπεισέρχεται στην επήρεια των νησιών ούτε στην εκμετάλλευση των πόρων. Εγώ ανέλυσα το ζήτημα στον προγενέστερο σχολιασμό μου. Και φυσικά συμφωνώ με την άποψή σας «Τα ζητήματα αυτά επαφίενται στο πατριωτικό σθένος, στη διπλωματική ικανότητα και στη νομική επάρκεια των εμπλεκομένων».
Συγγνώμη για τα μακροσκελή σχόλια. Ευχαριστώ μάλιστα το «Αντίβαρο» που προσφέρει αφειδώς τον χώρο του για ανταλλαγή απόψεων και μας παρέχει την δυνατότητα σοβαρής και επιστημονικής αναλύσεως.
Παύλος Γ. Φωτίου