Οι Πρέσπες του Αιγαίου: Η «Γαλάζια Πατρίδα» ήταν εδώ από την δεκαετία του ’70!

Γράφει ο Κωνσταντίνος-Απόστολος Κατσαρός

 

Το επιθετικό και ρεβιζιονιστικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» είναι εν πολλοίς γνωστό. Αυτό όμως που δεν είναι ευρύτερα διαδεδομένο είναι το γεγονός ότι η Τουρκία είχε χαράξει τη «Γαλάζια Πατρίδα» από τη δεκαετία του ’70.

«Η Τουρκία ποτέ δεν θα επιτρέψει να γίνει το Αιγαίο μια ελληνική θάλασσα ούτε και σε άλλους να σφετεριστούν τα τουρκικά δικαιώματα στην περιοχή αυτή», δήλωνε ο Τούρκος ΥΠΑΜ Χασάν Ισίκ στις 1 Ιουνίου το 1974. «Δεν θα εκχωρήσω το Αιγαίο σε κανένα. Το μισό Αιγαίο ανήκει σε μας. Αυτό θα πρέπει να το μάθει όλος ο κόσμος. Δεν έχομε την πρόθεση να νεωτερίσουμε σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Εάν η τιμή και τα ενδιαφέροντα του τουρκικού έθνους γίνουν αντικείμενο επιθέσεως θα συντρίψουμε το κεφάλι του εχθρού», προσέθετε ο Τούρκος υπηρεσιακός πρωθυπουργός Σαντί Ιρμάκ στις 18 Ιανουαρίου το 1975 (εφημερίδα Χουριέτ).

Τα αποδεσμευμένα έγγραφα

Σύμφωνα με μια αποκαλυπτική έρευνα της δημοσιογράφου Φανούλας Αργυρού στα αποδεσμευμένα έγγραφα του Βρετανικού Εθνικού Αρχείου, οι τουρκικές διεκδικήσεις αποτυπώθηκαν και σε χάρτη (αντίγραφο του οποίου παραθέτουμε) τον οποίο γνωστοποίησαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την διευθέτηση του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου.

Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα η οποία δημοσιεύτηκε στην Ελευθερία του Λονδίνου (24 Φεβρουαρίου 2011) καθώς και στη Σημερινή Κύπρου (22 και 24 Φεβρουαρίου 2011 καθώς και στις 29 Μαΐου 2019) αποκάλυψε ότι:

-Πρώτον, η στρατηγική της Αθήνας το 1979 ήταν να ΜΗΝ προβεί σε οριοθέτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

-Δεύτερον, ο χάρτης που κατέθεσε η Τουρκία διχοτομεί το Αιγαίο στον 25^ο Μεσημβρινό (περίπου), με ότι αυτό συνεπάγεται για το FIR και τα δικαιώματα έρευνας και διάσωσης εκτός της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ.

-Τρίτον, η Τουρκία από τότε υποστήριζε ότι κανένα νησί δεν δικαιούται υφαλοκρηπίδα. Ούτε καν η Κρήτη… Μάλιστα από την έρευνα προκύπτει ότι, «οι Τούρκοι δικαιολόγησαν τη γραμμή που πρότειναν, λέγοντας ότι η υφαλοκρηπίδα τους πρέπει να επεκτείνεται, δίχως εμπόδια, στο Αιγαίο πέραν των ελληνικών νήσων, για να μπορούν τα τουρκικά πλοία να έχουν προσπέλαση παραμένοντας στη δική τους υφαλοκρηπίδα», ενώ η ελληνική πλευρά επέμενε «ότι κανένα ελληνικό νησί δεν έπρεπε να μένει εγκλωβισμένο».

 

Χάρτης «Γαλάζιας Πατρίδας»

Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι οι Τουρκικές διεκδικήσεις επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ έχουν διαφοροποιηθεί ελάχιστα τα τελευταία πενήντα χρόνια και είναι άξιον απορίας πώς καταφέραμε να μην έχουμε κάνει κανένα βήμα προς την κατεύθυνση της ανάσχεσής τους. Αντιθέτως αναλωνόμαστε σε ηττοπαθείς αναγνώσεις της κατάστασης, πρόθυμοι να προβούμε σε αντεθνικές υποχωρήσεις. Στον αντίποδα, η νεοοθωμανική Τουρκία συντηρεί όλες τις αξιώσεις, συσσωρεύοντας νέα τετελεσμένα τα οποία θεωρεί αδιαπραγμάτευτα.

Επίσης, προκαλεί θυμηδία το να αποκαλείται «πατέρας της Γαλάζιας Πατρίδας» ο Τούρκος Ναύαρχος ε.α Τσιχάτ Γιαϊτζί δεδομένου ότι ο σχεδιασμός της αφενός υφίσταται από τη δεκαετία του ’70 και αφετέρου, ακόμη και η ονομασία είναι κλεμμένη από το δόγμα του «γαλάζιου εδάφους» των Κινέζων, οι οποίοι διεκδικούν με παρόμοιες τακτικές πάνω από το 80% της Νότιας Σινικής Θάλασσας.

Οι διεθνείς δρώντες

Στο σημείο αυτό επισημαίνεται ότι η «Γαλάζια Πατρίδα» δεν αποτελεί απλώς ένα διμερές ζήτημα, αλλά υπάρχουν διεθνείς δρώντες με συγκεκριμένες γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές στοχεύσεις που δεν εξυπηρετούνται από το γεγονός ότι το Αιγαίο είναι αδιαμφισβήτητα ελληνικό. Τα ίδια συμφέροντα αντιτίθενται και στην επέκταση της χωρικής θάλασσας στα 12ν.μ. μίλια αλλά και στην ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ -που αποτελεί αυτοτελή μονομερή πράξη- βάσει των καθ’ όλα νόμιμων προβλέψεων του Δίκαιου της Θάλασσας.

Ο καλά ενημερωμένος Μανώλης Κοττάκης έγραφε στην εφημερίδα Εστία τον Αύγουστο του 2020 (αναδημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2022) ότι:

«[…] έγκυρη πηγή μου από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού με ενημέρωσε σε χρόνο ανύποπτο, δεν είχε καν υπογραφεί η Συμφωνία τμηματικής οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδος-Αιγύπτου, για την εμπιστευτική συνομιλία της με υψηλόβαθμο μέλος του Κογκρέσου των ΗΠΑ. Η δοκιμασμένη για την αξιοπιστία της πηγή μου ανέφερε ότι ο Congressman συνομιλητής της μετέφερε την εκτίμηση, πως κυοφορείται μια Συμφωνία Ειρήνης μεταξύ Ελλάδος Τουρκίας με την οποία η Ελλάς θα κληθεί:

1. Να εγκαταλείψει ρητώς με διεθνή συνθήκη το δικαίωμά της για επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 μίλια στο Αιγαίο.Η διακήρυξη της Μαδρίτης που οδήγησε στην αδρανοποίηση της άσκησης του ελληνικού κυριαρχικού δικαιώματος επί 23 χρόνια, δεν αρκεί πλέον. Ζητείται η θεσμοποίησή της. Οι Αμερικανοί υποστηρίζουν μάλιστα πως και να ήταν δυνατή η επέκτασή μας στα 12 μίλια η Ελλάς δεν διαθέτει ικανό αριθμό δυνάμεων για να πραγματοποιεί νηοψίες είτε σε πολεμικά είτε σε εμπορικά πλοία (υποβρύχια, πολεμικά πλοία). Άρα ας συμβιβαστεί με την «επιλεκτική επέκταση» κατά Σημίτη. Αλλού 10, αλλού 8, αλλού 6.

2. Θα κληθεί με διμερή συμφωνία ή διαιτησία να αποσύρει τα στρατεύματά της από τα νησιά του Αιγαίουμε ταυτόχρονη υποχώρηση και της Τέταρτης Στρατιάς από την Σμύρνη στα εγγύτερα της τουρκικής ενδοχώρας.

Στόχος μιας τέτοιας συμφωνίας θα είναι σύμφωνα με το μέλος του Κογκρέσου η δημιουργία μιας «ουδέτερης ζώνης» δυτικά των 28 αφοπλισμένων, υποτίθεται, νησιών μας. Ουδέτερης για την εξυπηρέτηση της διεθνούς ναυσιπλοΐας μεταξύ Σουέζ και Δαρδανελίων. […]».

Οι πιέσεις για τα 12ν.μ.

Η κυνική ομολογία του Γερουσιαστή, επιβεβαιώνεται εν μέρει και από τον Ναύαρχο ε.α Χρήστο Λυμπέρη ο οποίος έχει δηλώσει δημοσίως ότι: «Αυτό που το εβίωσα τόσο τον Νοέμβριο 1994 [όταν τέθηκε σε ισχύ η διεθνής σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας που επιτρέπει την επέκταση της χωρικής θάλασσας στα 12ν.μ.] όσο και τον Ιανουάριο 1996 [σσ. Ίμια] ήταν η φορτική πίεση εκ μέρους των ΗΠΑ για ΜΗ άσκηση του δικαιώματος επέκτασης της Αιγιαλίτιδας Ζώνης. Έτσι η Αθήνα παραιτείτο της χρήσης ενός στρατηγικού όπλου, τόσο στην ενεργό φάση της κρίσης κατά τη διαμεσολάβηση όσο και στον πολιτικό διάλογο που ακολούθησε την αποκλιμάκωση». Ο Ναύαρχος, τότε  αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στην ενημέρωσή του προς το ελληνικό ΥΠΕΞ ανέφερε μάλιστα ότι: «Οι Αμερικανοί προβάλλουν το επιχείρημα ότι η επέκταση των χωρικών μας υδάτων θα επηρεάσει αρνητικά τις αμερικανικές ναυτικές επιχειρήσεις, διότι η Ελλάδα αρνείται να δεχθεί όλα τα σχηματιζόμενα στενά ως υπαγόμενα στο καθεστώς Free Transit Passage και θα διατηρηθεί σε ισχύ το καθεστώς της αβλαβούς διελεύσεως. Τι θα σημαίνει αυτό για τους Αμερικανούς; Πρώτον, τα αμερικανικά υποβρύχια θα πλέουν εν επιφάνεια στα στενά που δεν χαρακτηρίζονται ως διεθνή. Δεύτερον, στα αμερικανικά αεροσκάφη θα απαγορεύεται υπερπτήση πάνω από τα στενά αυτά και έτσι θα υποχρεώνονται να ζητούν τη συγκατάθεση της Αθήνας… έλαβα γνώση αμερικανικών οδηγιών προς τα υποβρύχιά τους, με τις οποίες προσδιόριζαν συγκεκριμένα πέντε στενά στο Αιγαίο ως «στενά ελεύθερης διέλευσης»».

Εκτός όμως της εμπειρίας που κατέθεσε ο Ναύαρχος, υπάρχει και η πληροφορία του Ιωάννη Βαληνάκη, πρώην βουλευτή και υφυπουργού Εξωτερικών, ο οποίος υποστηρίζει ότι έχουμε ήδη δεσμευτεί στην Γερμανία να μην επεκτείνουμε στα 12ν.μ. στην Κρήτη. Στην Γερμανία για την οποία ο Τούρκος ΥΠΑΜ Χουλούσι Ακάρ δήλωνε σε συνέντευξή του στη Handelsblatt ότι: «είναι ένας από τους σημαντικότερους συμμάχους μας στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας».

Η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν

Υπό αυτό πρίσμα δύναται να εξηγηθεί και η ελληνική ολιγωρία δεκαετιών στην επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12ν.μ., ενώ η -«εσπευσμένη» θα λέγαμε- επίσκεψη του Κ. Μητσοτάκη στην Τουρκία ενδέχεται να συσχετίζεται. Οι εξελίξεις στην Ουκρανία και η ευρωπαϊκή ενεργειακή πενία, είναι προφανές ότι έχουν αυξήσει την πίεση για την επίτευξη μιας λύσης στα ελληνοτουρκικά, ίσως στα πλαίσια των προαναφερθέντων σχεδιασμών και της λογικής της «ουδέτερης ζώνης».

Δεν είναι τυχαίες άλλωστε οι ξαφνικές αγάπες του Ρ.Τ. Ερντογάν, ο οποίος σημειωτέον δήλωνε ότι ούτε στο ίδιο δωμάτιο δεν ήθελε να παρευρεθεί με τον Κ. Μητσοτάκη, ενώ τώρα μιλώντας στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου της κυβέρνησής του, αφού απέδωσε τα εύσημα στην τουρκική διπλωματία για την θετική έκβαση(!) της συνάντησης με τον Έλληνα πρωθυπουργό, στη συνέχεια δήλωσε: «Την Κυριακή [13/03/2022] στην Κωνσταντινούπολη με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας κύριο [sic] Μητσοτάκη, είχα ένα αποδοτικό γεύμα εργασίας που πιστεύω πως θα συμβάλλει στην επίλυση των θεμάτων μεταξύ των χωρών μας».

Από την άλλη, ούτε οι ταυτόχρονες αμερικανικές πιέσεις -δημόσιες και μη- μπορεί να θεωρηθούν τυχαίες. Ακόμα και ο πρώην ΥΠΕΞ Μ. Πομπέο παρότρυνε την επιτάχυνση της διευθέτησης των ελληνοτουρκικών ζητημάτων με απώτερο σκοπό την άμεση εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου, γεγονός που προμηνύει σοβαρές εξελίξεις. Αν μάλιστα κρίνουμε από τις δηλώσεις Ερντογάν, ο οποίος δεν έκρυψε την χαρά του, τότε γίνεται αντιληπτό ότι αυτό που κυοφορείται δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για τον Ελληνισμό εν συνόλω.

Η μυστική συμφωνία

Ο Έλληνας πρωθυπουργός άλλωστε υπήρξε θετικός στο παρελθόν σε μυστικές συμφωνίες με την Τουρκία, όπως αυτή που συνήφθη στις 13 Ιουλίου του 2020 στο Βερολίνο (μεταξύ του εξ απορρήτων συμβούλου του Ρ.Τ. Ερντογάν,  Ιμπραήμ Καλίν και της επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του Κ. Μητσοτάκη, Ελένης Σουρανή) εν αγνοία του Έλληνα ΥΠΕΞ Ν. Δένδια -κατά ομολογία του ιδίου-, η οποία συμπληρώνει το πάζλ που περιγράφει ο Γερουσιαστής, και που αφορούσε στις θαλάσσιες ζώνες, όπως αργότερα επιβεβαίωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός σε συνέντευξη που παραχώρησε στον Γιάννη Πρετεντέρη (δημοσιεύτηκε 12/10/2020 στο primeminister.gr). Το σχετικό απόσπασμα της συνέντευξης αναφέρει:

«Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: Στο Βερολίνο, συμφωνήθηκε μόνο θαλάσσιες ζώνες;

Κ. ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ: Βεβαίως. Βεβαίως έχει συμφωνηθεί.

Γ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ: Γιατί τότε δεν δώσατε στη δημοσιότητα τη Συμφωνία του Βερολίνου, αν είναι τόσο υπέρ μας;

Κ. ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ: Γιατί εξαρχής είχαμε συμφωνήσει να μην δοθεί. Δεν ήταν άλλωστε συμφωνία, όπως σας είπα κατ’ αρχάς. Είναι τα γραπτά πρακτικά του τι συμφωνήθηκε εκεί.»

Και μόνο το γεγονός ότι ο Κ. Μητσοτάκης δε επέτρεψε στον Ν. Δένδια να τον συνοδεύσει στην Κωνσταντινούπολη ενώ ήταν παρούσα η Ελένη Σουρανή (και από την τουρκική πλευρά ο Ιμπραήμ Καλίν), εμμέσως επιβεβαιώνει την αναβίωση της μυστικής συμφωνίας Καλίν-Σουρανή, η οποία παρακάμπτει τον Έλληνα ΥΠΕΞ Ν. Δένδια και διευρύνει την εθνικά επιζήμια και άκρως επικίνδυνη διάσταση απόψεων Μαξίμου-ΥΠΕΞ.

Αποστρατικοποίηση με προσχήματα

Ταυτόχρονα δε στο δημόσιο διάλογο επανήλθε το ζήτημα των οπλικών συστημάτων ρωσικής κατασκευής που διαθέτουν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Τα εν λόγω αμυντικά συστήματα -ορισμένα από τα οποία μας χορηγήθηκαν δωρεάν μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης- αποτελούν τον κορμό της αντιαεροπορικής άμυνας των νήσων του Αιγαίου σύμφωνα με τον Στρατηγό ε.α Κων/νο Ζιαζιά. Και όλως τυχαίως τα ίδια νησιά θέλει αποστρατικοποιημένα η Τουρκία. Για τα ίδια -πλήρως επιχειρησιακά- όπλα πιέζουν ομοθυμαδόν Αμερικανικοί και Γερμανοί για να αποσυρθούν, χωρίς να υπάρχει προηγουμένως σχέδιο για την αντικατάστασή τους. Άραγε η φιλοδυτική στάση της Κυβέρνησης, την οποία διαφημίζουν σε κάθε περίσταση -αφού διατείνονται ότι η χώρα μας είναι ένας «προβλέψιμος σύμμαχος»-, είναι τέτοια που να επιτρέπει ακόμα και την απόσυρση κρίσιμων αμυντικών συστημάτων (συμπεριλαμβανομένων και των S-300) μόνο και μόνο επειδή υπάρχει σχετικό αίτημα από συμμάχους το οποίο -υπόπτως- συμπίπτει με τις απαιτήσεις του επίβουλου γείτονα για αποστρατικοποίηση;

Ο Έλληνας πρωθυπουργός μετά τη συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη σχολίασε την «χαλαρή διάθεση» και την ενδυματολογική επιλογή των δύο ηγετών δηλώνοντας ότι: «η χαλαρή ενδυμασία αρκετές φορές προσφέρεται για πιο σοβαρές συζητήσεις». Απ’ ότι φαίνεται, οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις ήταν και συνεχίζουν να είναι όντως σοβαρές. Το ερώτημα όμως είναι αν είναι εθνικά επωφελείς;

Συνεκμετάλλευση (;)

Την απάντηση έδωσε τέσσερις δεκαετίες μετά την χάραξη του ως άνω χάρτη που διαμοιράζει το Αιγαίο στα πρότυπα της «Γαλάζιας Πατρίδας», και λίγες ημέρες μετά την συνάντηση της Κωνσταντινούπολης, ο Τούρκος ΥΠΑΜ Χουλουσί Ακάρ, ο οποίος στη σύνοδο των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες (17/03/2022) είπε: «Αυτό είναι σημαντικό για την ευημερία των λαών των δύο χωρών και για τη διανομή της ομορφιάς και του πλούτου του Αιγαίου. Υπάρχει τουρισμός, ψάρεμα και πολλά άλλα πλούτη. Είμαστε υπέρ της κοινής τους εκμετάλλευσης, το είπαμε. Υπό αυτή την έννοια, λάβαμε θετική απάντηση [sic] από τον συνομιλητή μας και περιμένουμε να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Είμαστε εποικοδομητικοί και θετικοί. Αυτή είναι η προσέγγισή μας».

Τελικά ποιόν να εμπιστευθούμε; Τον αναξιόπιστο γείτονα ή αυτόν που ερήμην των υπουργών του συνάπτει συμφωνίες οι οποίες κινούν υποψίες;

*Ειδικός τεχνικός σύμβουλος. Διετέλεσε λέκτορας και επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Μπράιτον της Βρετανίας, από το οποίο κατέχει διδακτορικό και μεταπτυχιακό τίτλο.