Γράφει ὁ Μανώλης Κοττάκης – Διευθυντής τῆς ἐφημερίδος «ΕΣΤΙΑ».
Η ΦΙΛΗ ΜΟΥ ἡ Ἑλένη ἔχει βιβλιοπωλεῖο σέ διάσημο προάστιο τῶν Ἀθηνῶν. Χθές πού τήν ἐπισκέφθηκα γιά νά ἀγοράσω τόν Ἀνήφορο τοῦ Νίκου Καζαντζάκη καί τά Ψιλά Γράμματα τῆς Ἰωάννας Καρυστιάνη, ἦταν σκεπτική. Συννεφιασμένη. Καμμία σχέση μέ τόν χαρούμενο ἄνθρωπο πού γνωρίζω ἕνα χρόνο τώρα. Τήν ρώτησα τί ἔχει. Μοῦ ἔδειξε τόν λογαριασμό ρεύματος τῆς ΔΕΗ: 2.300 εὐρώ! Τό βιβλιοπωλεῖο της εἶναι ἡ καρδιά τῆς περιοχῆς. Κέντρο πολιτισμοῦ, κυριολεκτικά. Ἐκεῖ μπορεῖς νά συναντήσεις τούς πάντες ἀνά πᾶσα στιγμή. Συγγραφεῖς, ἠθοποιούς, τραγουδιστές, πολιτικούς, σκεπτόμενους πολῖτες. Ἐπώνυμους καί ἀνώνυμους. Εἶναι τόσο ζωντανό, ὥστε σέ κάθε ἐπίσκεψη μοῦ θυμίζει τό παλαιό βιβλιοπωλεῖο τῆς «Ἑστίας» στήν ὁδό Σόλωνος, στό ὁποῖο κυριαρχοῦσε ἡ ἐμβληματική μορφή τῆς ἀείμνηστης Μάνιας Καραϊτίδου. Τά μεσημέρια μέσα στό γραφεῖο της, συνοδείᾳ τσίπουρου, παξιμαδιοῦ, γραβιέρας, ντομάτας καί ἐλιᾶς, διπλωμάτες, πολιτικοί καί διανοούμενοι «ζυμώνονταν» μιλῶντας μυστικά, γλυκά, συνωμοτικά, γιά τήν πορεία τῆς χώρας. Αὐτή ἡ μικρή ἐπιχείρηση σέ ἀριθμό ἐργαζομένων ἀλλά μεγάλη σέ αἴγλη, τό βιβλιοπωλεῖο τῆς Ἑλένης –ἄς ἐπιστρέψω στό παρόν– πρέπει νά ζήσει. Καί ὄχι νά ἀντικατασταθεῖ στό πλαίσιο τῆς «Μεγάλης Ἐπανεκκίνησης» (ὅπως αὐτή περιγράφεται στό περίφημο πόρισμα Πισσαρίδη) ἀπό κάποια ἀπρόσωπη ἁλυσίδα. Νά ζήσει, ναί, ἀλλά πῶς; Ἕνας λόγος εἶναι αὐτός.
Ὁ πόλεμος ἀπειλεῖ χιλιάδες ἐπιχειρήσεις ὅμοιες σάν τῆς Ἑλένης. Τά ἔξοδα τρέχουν ἰλιγγιωδῶς, ἐνῶ τό βιβλίο μέ πληθωρισμό 10%, σύμφωνα μέ τά χθεσινά στοιχεῖα τῆς ΕΛΣΤΑΤ, θά θεωρεῖται σέ λίγο –ἄν δέν εἶναι ἤδη, περιττή πολυτέλεια. Μπορεῖς νά σταθεῖς ὅμως ὄρθιος μπροστά σέ τέτοιο Ἀρμαγεδδῶνα;
Μόλις ἔφυγα ἀπό τό βιβλιοπωλεῖο τῆς Ἑλένης κατευθύνθηκα στό γραφεῖο μου στήν ὁδό Ἐρατοσθένους γιά νά μελετήσω τήν ἐπικαιρότητα. Οἱ εἰδήσεις πού διάβασα μοῦ προκάλεσαν δυσφορία. Ὁ Ζελένσκυ μίλησε ὑποτιμητικά καί ἀπαξιωτικά στόν Πρόεδρο τῶν ΗΠΑ Τζό Μπάιντεν, τόν –ὑποτίθεται– σύμμαχό του γιατί δέν τοῦ κάνει τά χατίρια. Ποιός; Ὁ Ζελένσκυ. Ὁ ἐπί κεφαλῆς μιᾶς παλαιᾶς σοβιετικῆς ἐπαρχίας ἔβγαλε γλῶσσα. 33 χρόνια μετά τήν πτώση τοῦ ὑπαρκτοῦ σοσιαλισμοῦ, στόν –ὑποτίθεται– «πλανητάρχη». Ὁ πληθωρισμός ἀπειλεῖ μέ κρίση διαρκείας τήν Εὐρωζώνη. Ἡ διακίνηση σιτηρῶν τινάζεται στόν ἀέρα μετά τήν ἀποχώρηση τῶν Ρώσσων ἀπό τήν συμφωνία. Ὁ Μακρόν κατηγορεῖ τίς ΗΠΑ, ὅτι τούς πουλᾶ τό ὑγροποιημένο φυσικό ἀέριο δέκα φορές πιό ἀκριβά ἀπό τήν τιμή πώλησής του στό ἐσωτερικό τῶν ΗΠΑ. Οἱ Ρῶσσοι κατηγοροῦν τούς Ἄγγλους, ὅτι αὐτοί τούς ἀνατίναξαν τόν ἀγωγό στήν Σκανδιναβία, καί ἐκεῖνοι σιωποῦν. Οἱ διαδοχικές αὐξήσεις τῶν ἐπιτοκίων καί τό ἀκριβό δολλάριο τροφοδοτοῦν τήν ἐκτίναξη τῶν τιμῶν εἰσαγόμενων προϊόντων στίς ἀγορές. Ἡ Ἑλλάς διοχέτευσε τό 3,3% τοῦ ἀμυντικοῦ της προϋπολογισμοῦ στήν Οὐκρανία ἔναντι 0,4% τῆς Γαλλίας! Ἔχουν ἀποτρελλαθεῖ ὅλοι! Κοινή λογική, μηδέν. Κανείς δέν νοιάζεται γιά τήν Ἑλένη καί γιά τήν κάθε Ἑλένη. Λές καί ὁ νοῦς τους εἶναι στήν συντέλεια.
Καί τό χειρότερο: Κάθε μέρα πού περνᾶ γίνεται ὅλο καί περισσότερο σαφές σέ ὅλον τόν κόσμο ἀνά τόν πλανήτη, ὅτι ὁ πόλεμος κάνει τούς πλούσιους πλουσιότερους καί τούς φτωχούς φτωχότερους. Κερδίζουν ποσά μαμμούθ ὅσοι πωλοῦν ὅπλα, ἀεροπλάνα, φρεγάτες. Κερδίζουν ὅσοι διακινοῦν πανάκριβο ὑγροποιημένο φυσικό ἀέριο. Κερδίζουν ὅσοι διακινοῦν προϊόντα. Κερδίζουν ὅσοι μεταφέρουν διά θαλάσσης πρῶτες ὗλες καί καύσιμα. Κερδίζουν ὅλοι ὅσοι ἔχουν ἁλυσίδες τροφίμων καί δέν δείχνουν διατεθειμένοι νά ἀπορροφήσουν ποσοστό ἀπό τίς αὐξήσεις τῶν προϊόντων πού προμηθεύονται στήν χονδρική. Ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι χάνουν. Καί ἐνίοτε ἐξαφανίζονται ἀπό προσώπου γῆς. Τό χειρότερο ἀπό ὅλα; Ὁ παντοτινός πόλεμος, ὅπως φαίνεται νά ἐξελίσσεται ἡ σύρραξη στήν Οὐκρανία ἀλλά καί ἔξωθεν αὐτῆς, συντηρεῖται μέ ἕνα στόχο: τήν καθυστέρηση τῆς παρακμῆς τῆς ὑπερδύναμης ἡ ὁποία ἀδιαφορεῖ ἄν πλήττονται οἱ ζωές χιλιάδων ἀνθρώπων. Ἀρκεῖ νά μείνει στό βάθρο της. Χωρίς τήν στέφανο τῆς ἠθικῆς. Ἤδη μέσα στό στρατόπεδο τῆς Δύσης ἀναπτύσσονται φυγόκεντρες τάσεις καθώς Μακρόν καί Σόλτς δείχνουν ἕτοιμοι νά κηρύξουν ἐμπορικό πόλεμο στήν Οὐάσιγκτων, προκειμένου νά προστατέψουν τίς ἀγορές τους, τίς ἐπιχειρήσεις τους καί τίς βιομηχανίες τους ἀπό τήν νόθευση τοῦ ἀνταγωνισμοῦ. Δέν μπορεῖ νά πάει πολύ μακριά αὐτό. Γιατί καί τό κεφάλαιο ἀκόμη χάνει τήν αἴγλη του ἄν δέν ὑπάρχει δομημένη κοινωνία, μέ ἱεραρχία γιά νά καταγράψει τό προβάδισμά του, καί γιά νά ἐπιδείξει τόν πλοῦτο του. Εἰς ὅ,τι ἀφορᾶ τήν Ἑλένη, τέλος, ἐκείνη τό γνωρίζει καλά ἀπό τήν ζωή της τήν ἐπικηρυγμένη: «Εἶναι ἄλλο νά πεθαίνεις γιά τήν Ἑλλάδα καί ἄλλο ἡ Ἑλλάδα νά σέ πεθαίνει».
Ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Πέ. 2 Νοεμβρίου 2022, φ. 42.397 σελ. 1, 3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 3/11/2022).