Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων.
Οι εξελίξεις στον βαλκανικό περίγυρο πάντα μας ενδιαφέρουν και πρέπει να μας ενδιαφέρουν. Προσφάτως είδαμε γεγονότα με επίκεντρο την προσέγγιση Σερβίας-Κοσσόβου και τη διαμάχη Βουλγαρίας-Σκοπίων. Όλα αυτά επηρεάζουν τα εθνικά συμφέροντά μας.
Ο Σέρβος Πρόεδρος Βούτσιτς και ο Πρωθυπουργός του Κοσσόβου Κούρτι θα ξαναβρεθούν στο τραπέζι του διαλόγου στις 18 Μαρτίου στην Αχρίδα. Ο Βούτσιτς έχει δηλώσει ότι δεν θα αναγνωρίσει de jure το Κόσσοβο. Φαίνεται, όμως, έτοιμος να δεχθεί ως λύση το γερμανικό μοντέλο. Ο όρος χρησιμοποιείται για να θυμίσει το παράδειγμα της Δυτικής Γερμανίας, η οποία από το 1945 μέχρι και το 1989 ουδέποτε αναγνώρισε τυπικά και νομικά την Ανατολική Γερμανία (Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας). Όμως δεν εμπόδισε τη σύναψη σχέσεων της ΛΔΓ με άλλα κράτη. Η ευρωπαϊκή πρόταση είναι να αποδεχθεί η Σερβία την ένταξη του Κοσσόβου στην Ευρ. Ένωση και στο ΝΑΤΟ χωρίς, όμως, να πιεσθεί να το αναγνωρίσει ως κράτος.
Το Βελιγράδι θεωρεί ότι στο Κοσσυφοπέδιο, Κόσσοβο και Μετόχια όπως το ονομάζει, βρίσκεται το λίκνο της εθνικής και θρησκευτικής ιστορίας του σερβικού λαού. Χαρακτηρίζει το Κόσσοβο ως παρανόμως αποσχισθέν έδαφος της Σερβίας. Οι ΗΠΑ και πολλές δυτικές χώρες έχουν αναγνωρίσει ο Κόσσοβο ως ανεξάρτητο κράτος, αλλά υπάρχουν και οι σοβαρές επιφυλάξεις. Η Ισπανία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Ελλάδα και η Κύπρος δεν το έχουν αναγνωρίσει. Μάλιστα η Ισπανική κυβέρνηση προ ολίγων ημερών δήλωσε ότι, ακόμη και αν συναφθεί μία συμφωνία μεταξύ Σέρβων και Αλβανών Κοσσοβάρων, η Ισπανία δεν θα προβεί σε αναγνώριση της κρατικής οντότητας που έχει έδρα την Πρίστινα.
Πιστεύω ότι η ισπανική προσέγγιση είναι συνετή. Η ελληνική διπλωματία δεν πρέπει να κάνει οποιοδήποτε βήμα αν δεν διαβουλευθεί με τις άλλες 4 χώρες-μέλη της Ευρ. Ένωσης που προαναφέραμε. Ας θυμηθούμε ότι ο Αλβανός Πρωθυπουργός Έντι Ράμα ουδέποτε έπαυσε να δηλώνει οπαδός της Μεγάλης Αλβανίας. Τίρανα και Πρίστινα κατά καιρούς συζητούν το ενδεχόμενο ένωσης. Αν η Αθήνα προβεί σε αναγνώριση του Κοσσόβου ως ανεξαρτήτου κράτους μήπως δώσει το μήνυμα ότι ευνοεί τα σχέδια της Μεγάλης Αλβανίας; Πόσο βιώσιμο θα είναι το μικρό κράτος των Σκοπίων αν μεθαύριο η αλβανική κοινότητα (30% του πληθυσμού) αποφασίσει να ακολουθήσει το παράδειγμα του Κοσσόβου;
Το άλλο ζήτημα που παράγει εξελίξεις είναι η αυστηρή στάση της Βουλγαρίας απέναντι στην ευρωπαϊκή προοπτική του κράτους των Σκοπίων. Η Βουλγαρία, παρά τη μακροχρόνια κυβερνητική αστάθεια στο εσωτερικό της, κάνει τη διαπραγμάτευση που δεν έκαναν οι Έλληνες συντάκτες της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Ήδη οι Βούλγαροι επέτυχαν έναν στόχο. Η κυβέρνηση στα Σκόπια παραδέχθηκε δημοσίως ότι η λεγόμενη «μακεδονική γλώσσα» κατασκευάσθηκε το 1945, δηλαδή επί του κομμουνιστικού καθεστώτος του Τίτο. Τώρα η Σόφια πιέζει για την αναφορά της βουλγαρικής μειονότητας ως συνιστώσας εθνότητας στο κανονιστικό τμήμα του Συντάγματος των Σκοπίων. Η αλλαγή του Συντάγματος στα Σκόπια απαιτεί μία αυξημένη πλειοψηφία, την οποία αυτή τη στιγμή δεν διαθέτει η κυβέρνηση Κοβάτσεφσκι. Η κρίσιμη συζήτηση στη Βουλή θα γίνει τον Αύγουστο ή Σεπτέμβριο.
Να προσέξουμε τα ζητήματα Ιστορίας και εθνικής ταυτότητας για να μην βγούμε χαμένοι από τις εξελίξεις.
Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 18.3.2023
Πηγή φωτογραφίας: EPA-EFE / STEPHANIE LECOCQ