Λουκέτο στό ἱστορικό Ἑλληνικό Ἵδρυμα Πολιτισμοῦ μέ ἀπόφαση τοῦ ὑφυπουργοῦ, μέ τήν κάλυψη τῆς ὑπουργοῦ Λίνας Μενδώνη – Τό σπουδαῖο ἔργο του μέ παραρτήματα στήν Ἀλεξάνδρεια, τήν Τεργέστη, τήν Ὀδησσό, τό Βελιγράδι καί τά Τίρανα – Ἡ ἀνακαίνισις τοῦ Μουσείου Καβάφη στήν Ἀλεξάνδρεια. 

ΕΙΝΑΙ ἕνα ἵδρυμα μέ σκοπό τήν προβολή ὅλων τῶν ἐκφάνσεων τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ. Τώρα ἡ Κυβέρνησις ἀποφασίζει νά τό ὑποβαθμίσει σέ «Κέντρο Βιβλίου».

Εἶναι ἕνα ἵδρυμα διεθνοῦς ἀκτινοβολίας πού μετέχει στά δύο σημαντικά εὐρωπαϊκά πολιτιστικά δίκτυα, στό European Union of National Institutes for Culture (EUNIC) καί στό Anna Lindh Foundation. Ἀλλά ἡ Κυβέρνησις θέλει νά τό ὑποβαθμίσει σέ «Κέντρο Βιβλίου».

Εἶναι ἕνα ἵδρυμα, τό ὁποῖο χάρις εἰς τήν ἀνιδιοτελῆ προσφορά τῶν διοικήσεών του (ὅλα τά μέλη τους εἶναι ἄμισθα) προβάλλει τήν Ἑλλάδα μέ παραρτήματα σέ πολλές πρωτεύουσες καί ἐκδηλώσεις σέ σημαντικές χῶρες τοῦ κόσμου. Πρόκειται γιά τό Ἑλληνικό Ἵδρυμα Πολιτισμοῦ, τό ὁποῖο εἶχε ἱδρύσει ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς καί τό ὁποῖο εἶχε ἀναδειχθεῖ σέ βραχίονα πολιτιστικῆς διπλωματίας ὑπηρετῶντας τίς ἀρχές τῆς ἠπίας ἰσχύος πού διαμορφώνεται διά τῆς προβολῆς τῶν ἑλληνικῶν πολιτιστικῶν στοιχείων σέ ὁλόκληρον τόν κόσμο.

Στίς 2 Φεβρουαρίου ὅμως, σέ συνεδρίαση τοῦ ὑπουργικοῦ συμβουλίου, ἐγράφη ὁ ἐπίλογος τῆς ἐθνικῆς προσφορᾶς τοῦ ἱδρύματος αὐτοῦ. Εἰσηγητής ὁ ὑφυπουργός Πολιτισμοῦ Νικόλας Γιατρομανωλάκης, ὑπό τήν κάλυψη βεβαίως τῆς ὑπουργοῦ Πολιτισμοῦ Λίνας Μενδώνη. Αὐτό τό ὑπουργεῖο ἐποπτεύει τό Ἵδρυμα, ἕνα νομικό πρόσωπο ἰδιωτικοῦ δικαίου, ὁ προϋπολογισμός τοῦ ὁποίου δέν ὑπερβαίνει τό ἕνα ἑκατομμύριο εὐρώ ἐτησίως. Ἡ ὠφέλεια ὅμως ἀπό τό ἔργο του εἶναι ἀνυπολόγιστη. Ἄν ὑπουργός καί ὑφυπουργός δέν τό καταλαβαίνουν αὐτό καί εἰσηγοῦνται τήν κατάργησή του καί τήν μετατροπή του σέ «Κέντρο Βιβλίου», διερωτώμεθα ἄν ἔχουν ἀντιληφθεῖ τήν σημασία τοῦ ἔργου τοῦ Ἱδρύματος αὐτοῦ. Ἄλλως τε ἡ προβολή τοῦ ἑλληνικοῦ βιβλίου εἶναι μέρος τῶν δράσεων καί τῶν σκοπῶν του. Διαβάζουμε στήν ἱστοσελίδα του ὅτι ἔχει ὡς «κύρια δραστηριότητα τίς πολιτιστικές ἐκδηλώσεις, τή διάδοση τοῦ ἑλληνικοῦ βιβλίου, τό θέατρο, τή μουσική, τίς τέχνες, τήν προβολή τοῦ ἑλληνικοῦ κινηματογράφου καί τή διδασκαλία τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας.» Ὅλα αὐτά. Τά ὁποῖα καταργεῖ ἡ Κυβέρνησις, κρατῶντας μόνο τό βιβλίο.

Διαβάζουμε ἀκόμη ὅτι «τό ΕΙΠ ἔχει δημιουργήσει ἕνα δίκτυο παραρτημάτων ἐκτός Ἑλλάδας, μέ ἕδρα τήν Ἀλεξάνδρεια, τό Βελιγράδι, τό Βερολῖνο, τό Βουκουρέστι, τή Λευκωσία, τή Μόσχα, τήν Ὀδησσό, τό Παρίσι, τό Σαράγεβο, τήν Τεργέστη καί τά Τίρανα.» Τό γνωρίζει αὐτό ὁ κ. Γιατρομανωλάκης πού εἰσηγεῖται τήν κατάργησή του; Ἔκανε τόν κόπο νά ἀνοίξει τήν ἱστοσελίδα του, πρίν ζητήσει ἀπό τό ὑπουργικό συμβούλιο νά τοῦ βάλει λουκέτο;

Δέν θά μακρηγορήσουμε. Τό ΕΙΠ ἱδρύθηκε, ὅπως ἔχουμε προαναφέρει, ἀπό τόν Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ, μέ πρῶτο πρόεδρο τόν ἀκαδημαϊκό Ἰωάννη Γεωργάκη. Στίς δράσεις περιλαμβάνονται ἡ ἀνακαίνισις τῆς οἰκίας Μποδοσάκη στό Ψυχικό πού ἀποτελεῖ καί τήν ἕδρα τοῦ Ἱδρύματος. Σέ συνεργασία μέ τό Ἵδρυμα Ὠνάση ἀνακαίνισε τό Μουσεῖο Καβάφη στήν Ἀλεξάνδρεια. Ἔχει τήν εὐθύνη τοῦ Μουσείου Κέρινων Ὁμοιωμάτων τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας στήν Ὀδησσό. Ἤδη μάλιστα προετοίμαζε ἔκθεση γιά τήν ἀμερικανική λογοτεχνία.

Θά ἐπαναλάβουμε ὅτι ὅλα αὐτά τά ἔργα γίνονται μέ ἐλάχιστο προϋπολογισμό καί χάρις εἰς τήν ἀνιδιοτελῆ προσφορά τοῦ Προέδρου τοῦ ΕΙΠ Νίκου Κουκᾶ καί τῶν μελῶν τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου. Ἀλήθεια, οἱ εἰσηγούμενοι τήν κατάργηση τοῦ Ἱδρύματος, ὁ ὑφυπουργός Πολιτισμοῦ Νικόλας Γιατρομανωλάκης καί ἡ ὑπουργός Πολιτισμοῦ Λίνα Μενδώνη, ἔχουν προσφέρει στόν Πολιτισμό κάτι ἀνάλογο τοῦ ἔργου τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Πολιτισμοῦ; Δέν εἴμαστε, πάντως, ἀρνητικοί στήν ἵδρυση ἑνός Κέντρου Βιβλίου, μέ στόχο τήν διεθνῆ προβολή τῶν ἑλληνικῶν ἐκδόσεων. Ἄλλο αὐτό καί ἄλλο ἡ κατάργησις τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Πολιτισμοῦ! Μπορεῖ νά ἱδρυθεῖ τό Κέντρο Βιβλίου, χωρίς νά κλείσει τό ΕΙΠ…

 

Κεντρικό ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Πα. 24 Μαρτίου 2023, φ. 42.511 σελ. 1, 3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 25/03/2023).

 

——————————————————————————————–

Τό Ἑλληνικό Ἵδρυμα Πολιτισμοῦ καί ὁ πολιτισμός μας

Γράφει ὁ Δημήτρης Καπρᾶνος.

Κάποια μεσημέρια, πρίν πάω στό γραφεῖό μου, στήν «Καθημερινή» τῆς Ἑλένης Βλάχου, ἐπισκεπτόμουν τόν καθηγητή μου στήν Πάντειο, Ἰωάννη Γεωργάκη, στό γραφεῖό του, στό «Ἵδρυμα Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ».

Ἐκεῖνον τόν καιρό στεγαζόταν στό κτήριο τοῦ Ὑπουργείου τῶν Ἐξωτερικῶν (πρώην ξενοδοχεῖο) στό Σύνταγμα. Ὁ θεσμός ἦταν ἀκόμη καινούργιος καί, ὅπως μοῦ ἔλεγε ὁ καθηγητής, «ὁ Πρόεδρος ἐπιθυμεῖ διακαῶς τό Ἵδρυμα νά διαδραματίσει ρόλο σέ παγκόσμιο ἐπίπεδο.» Ὁ Πρόεδρος ἦταν ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς καί τό Ἵδρυμα ἦταν μιά δική του ἰδέα, καθώς ὁ ἴδιος πίστευε ἀκραδάντως ὅτι ἡ χώρα μας ὀφείλει νά «παίζει δυνατά» στό γερό της χαρτί, πού εἶναι ὁ Πολιτισμός.

Ὁ Καραμανλῆς εἶναι ἐκεῖνος πού ἐνίσχυσε τόν θεσμό τοῦ Φεστιβάλ Ἀθηνῶν καί Ἐπιδαύρου καί πού ἔδωσε ὀντότητα καί προσοχή στόν Ἑλληνικό Ὀργανισμό Τουρισμοῦ. «Ξέρετε, ὁ Πρόεδρος εἶχε πάντοτε στό μυαλό του τόν πολιτισμό. Ἀρκεῖ νά θυμᾶται κανείς τίς συναναστροφές του» μοῦ εἶχε πεῖ ὁ καθηγητής.

Καί, φυσικά, ἀναφερόταν στόν Μινωτῆ, τήν Παξινοῦ, τόν Χόρν, τόν Χατζιδάκι, τόν Τσαρούχη. Τότε, λοιπόν, ὁ Καραμανλῆς εἶχε ἐπιλέξει τόν Γεωργάκη, καί ὁ στόχος ἦταν ἕνα Ἵδρυμα, πού θά «ἔπαιζε ρόλο στά διεθνῆ πολιτισμικά δρώμενα»…

Καί, πράγματι, τό Ἵδρυμα ἀνέπτυξε δραστηριότητα ζηλευτή. Λονδῖνο, Νέα Ὑόρκη, Βερολῖνο, Βελιγράδι, παραρτήματα τοῦ Ἱδρύματος, πού ἄρχισαν νά κινοῦνται ὑπό τίς ὁδηγίες τοῦ Γεωργάκη.

Ἐκεῖ, κάπου, ἐνεφανίσθη καί τό θέμα «Ὀδησσός». Ὁ Γιάννης Πολυχρονόπουλος, ἕνας ἀνήσυχος καί πατριώτης ἐπιχειρηματίας, πού ἀνέπτυσσε πρωτοβουλίες γιά τήν προστασία τοῦ περιβάλλοντος –ὅταν στήν Ἑλλάδα ἡ ἔννοια «περιβάλλον» ἦταν ἄγνωστη, ὀργάνωσε μιά ἀποστολή Πειραιωτῶν ἐμπόρων στήν Ὀδησσό.

Κι ἐκεῖ ἀποφάσισε (μέ τούς συνεργάτες του) νά ἱδρύσει τό «Μουσεῖο Φιλικῆς Ἑταιρείας». Δέν θά γράψω λεπτομέρειες, ἀλλά τά γνωρίζω ἀπό πρῶτο χέρι ὅλα, ἤμουν κοντά στόν Πολυχρονόπουλο καί τόν Ἀντώνη Βακαγιαννόπουλο ὅταν ἄρχισε ἡ προσπάθεια. Τά ἔζησα ὅλα, ἀπό τήν σύλληψη τῆς ἰδέας, τήν ἵδρυση τοῦ Μουσείου καί τήν παραχώρησή του, ἀπό τόν Πολυχρονόπουλο, στόν Ἰωάννη Γεωργάκη! Ἔζησα ἐπίσης τίς πολύ καλές ἐποχές τοῦ παραρτήματος Ἱδρύματος στό Βερολῖνο, ὑπό τήν διεύθυνση τοῦ ἄξιου Λευτέρη Οἰκονόμου.

Ἀλλά ὁ Γεωργάκης ἔφυγε ξαφνικά ἀπό τήν ζωή, καί ἔκτοτε τό Ἵδρυμα πέρασε σέ πορεία παρακμῆς, Οἱ «ἀκαδημαϊκές» διοικήσεις, χωρίς ἔμπνευση καί ὄρεξη, τό ὁδήγησαν σέ μαρασμό, τό Κράτος, πού ἔβλεπε ὅτι ἡ ἰδέα τοῦ Καραμανλῆ εἶχε πάει περίπατο, ἄρχισε νά «κόβει κονδύλια» καί τά παρατήματα ἔκλειναν ἕνα-ἕνα. Ἔμεινε μόνο τό παράρτημα στήν Ὀδησσό, μέ ἐπί κεφαλῆς τόν Διονύση Παραδεισόπουλο, μέχρι πού ὁ πόλεμος ὁδήγησε σέ ἀναγκαστική ἀναστολή τῶν δραστηριοτήτων του.

Τά τελευταῖα χρόνια, ἡ νέα διοίκηση τοῦ Ἱδρύματος προσπάθησε, μέ μηδαμινούς πόρους, νά θυμίσει στούς πολῖτες τήν ὕπαρξή του. Τό Κράτος, ὅμως, ἀντί νά ἐνισχύσει τό νέο συμβούλιο (γιά πρώτη φορά μετέχει καί ὁ ἱδρυτής τοῦ Μουσείου τῆς Ὀδησσοῦ) προσανατολίζεται (μαθαίνουμε) στήν μετατροπή του σέ «Κέντρο Βιβλίου» ἤ κάτι παρόμοιο.

Λατρεύω τά βιβλία. Ἀλλά ὁ Καραμανλῆς δέν εἶχε ὁραματισθεῖ ἕναν φορέα πού θά προωθεῖ τό βιβλίο. Ποιός ἔχει συλλάβει αὐτήν τήν μεγαλοφυῆ ἰδέα; Ποιός δηλώνει ὅτι τό ἑλληνικό Κράτος, πού ἐπιδοτεῖ τόσους καί τόσους ὀργανισμούς καί ὄχι μόνο, ἀρνεῖται νά στηρίξει οἰκονομικά ἕναν σπουδαῖο φορέα πολιτισμοῦ; Καλό θά ἦταν νά δοθεῖ μία καθαρή ἐξήγηση.

Κλείνει τό Ἑλληνικό Ἵδρυμα Πολιτισμοῦ; Καί γιά ποιόν λόγο; Ἄν ὁ λόγος εἶναι τό «βόλεμα» κάποιων, καλό θά ἦταν νά ἀλλάξει ρότα τό ὑπουργεῖο.

Ἄς τό ξανασκεφθοῦν ἐκεῖνοι πού ἔχουν τήν ἰδέα καί πού πιέζουν τήν ὑπουργό γιά νά τήν ἀποδεχθεῖ.

Ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Δ. 27 Μαρτίου 2023, φ. 42.512 σελ. 1, 4 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 28/03/2023).