Το βράδυ της Πέμπτης ανακοινώθηκε μια ευρωπαϊκή συμφωνία που,
ουσιαστικά, αφορά την αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης χρέους. Μια
συμφωνία που, αν είχε συμφωνηθεί περί τον Φεβρουάριο του 2010, θα
αποτελούσε θετική εξέλιξη για την Ελλάδα και θα είχε καθυστερήσει
πραγματικά την επέκτασή της στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή περιφέρεια.
Τώρα όμως είναι πολύ αργά. Η συμφωνία που ανακοινώθηκε, αν και περιέχει
ένα σημαντικό βήμα (βλ. το άρθρο 8 παρακάτω), ήρθε πολύ αργά. Η Κρίση
έχει εδώ και καιρό ξεφύγει από τα όρια του ελληνικού γίγνεσθαι, είναι
συστημική και υπονομεύει όλη την ευρωζώνη. Με το έβδομο άρθρο της (βλ.
παρακάτω) η χθεσινή συμφωνία εγγυάται την αποτυχία και αυτής της
ευρωπαϊκής προσπάθειας να δαμαστεί το τέρας της Κρίσης που αποδομεί το
ευρω-σύστημα εκ των έσω. Η απόφαση να επικεντρώσουν τα νέα μέτρα στην
ελεγχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας, π.χ. αφήνοντας την Ιρλανδία στο χείλος
της χρεοκοπίας και τις Ισπανία και Ιταλία στο έλεος των εταιρειών
αξιολόγησης,ισοδυναμεί με δώρο ανεκτίμητης αξίας στους κερδοσκόπους.
Πριν προχωρήσουμε στην ερμηνεία της συμφωνίας, να επισημάνω ότι τίποτα
από αυτά που συμφωνήθηκαν δεν είναι σίγουρο ότι θα εφαρμοστούν. Από την
μία τα κοινοβούλια της Γερμανίας και της Φινλανδίας θα έχουν πολλές
αντιρρήσεις ενώ, από την άλλη, το κείμενο της συμφωνίας αναφέρεται σε
προθέσεις (π.χ. του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα) που υπάρχουν μόνο στην
φαντασία των ηγετών μας. Επί πλέον, το κείμενο περιέχει τόσες ασάφειες
που είναι σχεδόν αδύνατον να κριθεί σοβαρά. Δεν θα σταθώ όμως σε αυτά.
Έστω ότι όλα αυτά τα προβλήματα λυθούν. Ας δούμε τι θα σημάνει για εμάς
και για την Ευρώπη, αν όλα πάνε κατ’ ευχήν (που το εύχομαι αλλά δεν το
πιστεύω):
I. Προαναγγέλλεται η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (την οποία τόσο
χρόνο εξόρκιζαν), αν και δεν εξηγείται πως ακριβώς θα την διαχειριστεί η
Ευρώπη. Το κούρεμα των ομολόγων θα συγκρατηθεί περίπου στο 21% και οι
ομολογιούχοι θα επιλέξουν από ένα μενού διαφορετικών ειδών κουρέματος.
II. Ένα νέο δάνειο για την Ελλάδα ίσο με το πρώτο σε μέγεθος αλλά με το
μισό επιτόκιο και μεγάλη προθεσμία αποπληρωμής (και παράλληλη
επιμήκυνση του πρώτου, ακριβού δανείου)
III. Πρόβλεψη για την επανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, και κάποιων από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές μέσω του EFSF
IV. Καμία πρόβλεψη για τις υπόλοιπες χειμαζόμενες χώρες
Όλα αυτά, όπως είπα και στην εισαγωγή μου, θα ήταν μια εξαιρετική
παρέμβαση τον Φλεβάρη του 2010. Δεν θα μου κάνει εντύπωση αν οι αγορές,
στην βάση του “κάλλιο αργά παρά ποτέ”, ηρεμήσουν για δύο μήνες. Το
σημείο όμως IV παραπάνω (και το Άρθρο 7 της Συμφωνίας πιο κάτω)
εξασφαλίζει ότι σε δύο ή τρεις μήνες η ΕΕ θα πρέπει να συνάψει μια
αντίστοιχη συμφωνία για τις Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία κλπ.
Αυτού του είδους τα μέτρα θα είναι τότε απαγορευτικά ακριβά (για όλες
αυτές τις χώρες). Οι κερδοσκόποι το γνωρίζουν και μας την έχουν στημένη
στην γωνία. Δεν θα αργήσουν να χτυπήσουν. Και τότε ίσως είναι πολύ αργά
να συνειδητοποιήσουν οι ηγέτες μας το τεράστιο κόστος της άρνησης της
ανάγκης για μια συστημική λύση. Μιας λύσης που να βασίζεται στην
αναδιάρθρωση μέρους του δημόσιου χρέους όλης της ευρωζώνης (μέσω της
έκδοσης ευρωομόλογου), σε ένα Σχέδιο Marshall για όλη την ευρωζώνη και,
τέλος, σε ένα πανευρωπαϊκό (και όχι ποια εθνικό) πλαίσιο ελέγχου,
επίβλεψης και κεφαλαιοποίησης των τραπεζών της ηπείρου μας. Όσο λείπουν
αυτά τα τρία μέρη από την ‘λύση’, η τελευταία αποτελεί μέρος του
προβλήματος και δώρο στην κερδοσκοπία.
Η Συμφωνία άρθρο προς άρθρο:
Στον Πρόλογο, η Συμφωνία επαναδιατυπώνει την αποφασιστικότητα της
Ευρώπης να εξασφαλίσει την σταθερότητα στην ευρωζώνη δεσμεύοντας την
Ευρώπη “στην ενίσχυση της σύγκλισης, της ανταγωνιστικότητας και της
διακυβέρνησης”.
Τα άρθρα 1 με 5 αφορούν αποκλειστικά την Ελλάδα.
1. Το πρώτο λέει ένα μπράβο στην κυβέρνηση Παπανδρέου που πέρασε από
την Βουλή το Μνημόνιο αρχικά (με σκοπό την εξασφάλιση των πρώτων €110
δισ δανείων τον Μάη του 2010) και το Μεσοπρόθεσμο σε δεύτερη φάση. Τα
‘μέτρα’ αυτά χαρακτηρίζονται ως πολιτικές αναγκαίες για την έξοδο από
την Κρίση.
2. Το δεύτερο άρθρο παραδέχεται ότι τα μέτρα αυτά, όσο αναγκαία και να
είναι, δεν είναι ικανά για να ξεπεραστεί η Κρίση. Για αυτό τον λόγο
προβλέπει άλλο ένα δάνειο, αυτή την φορά από το EFSF (όπως και εκείνα
της Ιρλανδίας και Πορτογαλίας), ίδιου ύψους (αλήθεια, γιατί €109 δισ
αυτή την φορά και όχι €110 δισ;) αλλά με σημαντικά χαμηλότερο επιτόκιο
και με μεγάλη προθεσμία αποπληρωμής.
3. Το τρίτο άρθρο εξειδικεύει λέγοντας ότι τα νέα αυτά δάνεια από το
EFSF θα αποπληρώνονται από το ελληνικό δημόσιο μετά από 15, 30 ή και 40
χρόνια με επιτόκιο πιο κοντά σε εκείνο του ΔΝΤ και τουλάχιστον 45%
μικρότερο εκείνου του πρώτου Μνημονίου (το οποίο είχε επιβάλει η κα
Μέρκελ με στόχο να πείσει τους εκλογείς της ότι η Ελλάδα θα πάρει μεν
δάνεια αλλά με επιτόκια διπλάσια εκείνων στα οποία δανείζεται η
Γερμανία). Το τρίτο άρθρο κλείνει με μια πρώτη αναφορά στα δάνεια του
πρώτου Μνημονίου λέγοντας καθαρά ότι το επιτόκιο για αυτά θα παραμείνει
απαγορευτικά υψηλό (γύρω στο 6%) αλλά θα επιμηκυνθεί για δεύτερη φορά
(μετά τον περασμένο Μάρτιο) η περίοδος αποπληρωμής τους.
4. Ένα νέο Σχέδιο Marshall για την Ελλάδα; Κάτι τέτοιο θυμίζει μια
πρώτη ανάγνωση του τέταρτου άρθρου. Λέει ότι μια Ομάδα Εργασίας θα
συσταθεί και θα σταλεί στην Ελλάδα με σκοπό την εκπόνηση έργων ανάπτυξης
που θα κάνουν χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων και των καλών υπηρεσιών της
Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Τα κράτη-μέλη, στο μεταξύ, θα σπεύσουν
να προσφέρουν τεχνική βοήθεια στην χώρα μας με στόχο την
επανενεργοποίηση της Ελληνικής οικονομίας.
5. Το πέμπτο άρθρο αφορά, επισήμως, τα δάνεια που θα συνεισφέρουν στην
Ελλάδα οι ευρωπαϊκές τράπεζες παρουσιάζοντας, ως δια μαγείας, το ποσό
των €39 δισ. Δεν αναφέρει τι ‘κίνητρα’ θα τους δοθούν για να δανείσουν
την Ελλάδα αυτά τα χρήματα. Δεν έχει όμως σημασία. Το πραγματικό
ενδιαφέρον του άρθρου τούτου είναι η αναφορά του στην ανάγκη ενίσχυσης
των ελληνικών τραπεζών, κάτι που υποδηλώνει σαφώς στα προβλήματα
ρευστότητας που θα αντιμετωπίσουν… Με αυτό τον ‘δόλιο’ τρόπο η
Διακήρυξη, στο πέμπτο της άρθρο, ουσιαστικά παραδέχεται ότι η
προτεινόμενη λύση βασίζεται στο default (χρεοκοπία) των ελληνικών
ομολόγων, στο πιστωτικό γεγονός, και στις πατέντες που σκαρφίζονται εδώ
και μέρες οι εταίροι μας ώστε να βρεθεί ένα φύλλο συκής για τον κ.
Trichet ώστε να βρει τρόπο να εξηγήσει (στον εαυτό του κυρίως) γιατί η
ΕΚΤ θα συνεχίσει να παρέχει ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες μετά την
επίσημη (έστω και επιλεκτική) πτώχευση του ελληνικού δημοσίου του οποίου
τα ομόλογα είναι το μόνο εχέγγυο που προσφέρουν στην ΕΚΤ οι ελληνικές
τράπεζες. Αν και το άρθρο δεν αναφέρεται καθόλου στις λεπτομέρειες του
πως
Τα επόμενα δύο άρθρα έχουν τίτλο: Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα και
αναφέρονται στο γνωστό παράδοξο του πως να πείσεις τις ημι-πτωχευμένες
τράπεζες να δανείσουν την πτωχευμένη Ελλάδα ώστε να πειστεί ο Γερμανός
φορολογούμενος να συνεχίζει να δανείζει και τους δύο…
6. Το Άρθρο 6 ξεκαθαρίζει ότι οι τράπεζες καλούνται να συμμετάσχουν
στον δανεισμό ΜΟΝΟ της Ελλάδας (καθώς οι αγορές θα πάθαιναν εγκεφαλικό
άμεσα αν άκουγαν ότι θα τους επέβαλλαν κούρεμα στα ομόλογα των υπόλοιπων
κρατών-μελών).
7. Από τα 16 άρθρα της Συμφωνίας αυτό αποτελεί την Αχίλλειο Πτέρνα.
Γιατί; Επειδή ξεκαθαρίζει ότι ό,τι είπαμε παραπάνω ισχύουν μόνο για την
Ελλάδα. Ούτε για την Ιρλανδία, ούτε για την Πορτογαλία, ούτε για Ισπανία
και Ιταλία. Πρόκειται για δώρο στους κερδοσκόπους οι οποίοι, σας
διαβεβαιώ, έχουν αρχίσει ήδη να επεξεργάζονται τα μεγάλα στοιχήματα που
θα παίξουν για το πως θα σπάσει το Άρθρο 7 και το πως θα συρθεί η ΕΕ σε
άλλη μια εξευτελιστική παραδοχή πως υποτίμησε την συστημική υφή της
Κρίσης και πως τα Άρθρα 1 έως 5 θα πρέπει να επεκταθούν και στην
υπόλοιπη περιφέρεια.
Τα άρθρα 8 και 9 έχουν τίτλο Σταθεροποιητικά Εργαλεία:
8. Πρόκειται για το πιο θετικό βήμα της Συμφωνίας. Πρώτον, προτείνει να
σταματήσει η ανοησία του να πρέπει κάθε φορά που το EFSF καλείται να
βοηθήσει τους υπό πτώχευση να εξασφαλίζει πρώτα την έγκριση 27
κυβερνήσεων και, αντ’ αυτού να μπορεί το Ταμείο αυτό να εγγυάται
πιστώσεις εν μία νυκτί, ανάλογα με τις εξελίξεις στις αγορές. Δεύτερον,
δίνει στο EFSF την δυνατότητα να κάνει αυτό που έχουμε προτείνει εδώ και
καιρό (βλ. την Πολιτική 2 εδώ):
Να επανακεφαλαιοποιεί τις τράπεζες ολόκληρης της ευρωζώνης (και όχι
μόνο των πτωχευμένων κρατών). Τρίτον, μεταφέρει το πρόγραμμα αγοράς
παλαιών ομολόγων, που ξεκίνησε η ΕΚΤ τον Μάη του 2010, στο EFSF. (Αυτό
το τρίτο σκέλος, αν και πολυδιαφημισμένο, είναι ήσσονος σημασίας καθώς
(α) η επαναγορά χρέους θα αποδειχθεί απαγορευτικά ακριβή υπόθεση,
και (β) το EFSF δεν διαθέτει αρκετά κονδύλια για να κάνει την διαφορά
μέσω της συμμετοχής του στις δευτερογενείς αγορές ομολόγων).
9. Σύντομο άρθρο αμφίβολης ερμηνείας που φαίνεται να αφορά τις
προβληματικές χώρες (π.χ. Ισπανία και Ιταλία) που καλούνται όλον αυτόν
τον καιρό να εγγυώνται τα δάνεια του EFSF, καθιστώντας το τελευταίο…
τοξικό (όπως έχω ξαναγράψει, βλ. εδώ για σχετικό αγγλικό κείμενο).
Τα άρθρα 10 με 12 υπόκεινται στην επικεφαλίδα Δημοσιονομική Προσαρμογή
και Μεγέθυνση στην Ευρωζώνη. Δεν αξίζει να τα διαβάσει κανείς εκτός ως
παράδειγμα της ξύλινης γλώσσας της ΕΕ, η οποία την ωθεί προς την μία
αντίφαση μετά την άλλη. Στην ουσία, στα άρθρα αυτά οι ηγέτες μας νιώθουν
την ανάγκη να πουν: “Μην βλέπετε που αναγκαστήκαμε να κάνουμε πίσω
σχεδόν σε όλα όσα λέμε τόσον καιρό. Εμείς εξακολουθούμε να πιστεύουμε
στο Μάαστριχτ, στην λιτότητα εν μέσω Κρίσης κλπ κλπ.” (Εκεί που γελά κι ο
κάθε πικραμένος είναι στο δωδέκατο άρθρο, και συγκεκριμένα στην αναφορά
στην ανάπτυξη της ευρωζώνης που θα έρθει μέσω των… διαρθρωτικών
αλλαγών.) Μέσα όμως σε όλη αυτή την αποπνικτική ευρω-σαχλαμάρα, υπάρχει
και η είδηση: Αφορά την τρομακτική πίεση που ασκείται στην Ιρλανδία να
αυξήσει τον φορολογικό συντελεστή στις επιχειρήσεις.
Τέλος, τα Άρθρα 13&14 υπόσχονται, αν κρίνει κανείς από τον τίτλο
τους (Οικονομική Διακυβέρνηση) κάτι σημαντικό, μιας και ο τίτλος
παραπέμπει στο μεγαλύτερο έλλειμμα της ευρωζώνης. Οποία απογοήτευση:
Αφορά την ενίσχυση του Σύμφωνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (κάτι σαν να
ζητούσαν οι Γάλλοι την ενίσχυση της Γραμμής Μαζινό αφού ο Χίτλερ πήρε το
Παρίσι) και την υποστήριξη της Πολωνικής Προεδρίας που έρχεται…
ΥΓ. Σχόλιο στον Πρόλογο της Συμφωνίας: Όταν αναφέρονται στην βελτίωση
της “ανταγωνιστικότητας”, τι ακριβώς εννοούν; Μέγα πρόβλημα της
ευρωζώνης είναι οι λεγόμενες ανισορροπίες που προκάλεσε η μεγάλη αύξηση,
εντός της ευρωζώνης, της ανταγωνιστικότητας των Γερμανικών προϊόντων
απέναντι στα Ισπανικά και τα Πορτογαλικά. Όταν λοιπόν αναφέρονται στην
ενίσχυση της “ανταγωνιστικότητας”, κατανοούν ότι, χωρίς ένα ευρωπαϊκό
σύστημα επενδύσεων το οποίο θα ανακυκλώνει συστηματικά τα πλεονάσματα
της Γερμανίας υπό την μορφή παραγωγικών επενδύσεων στην περιφέρεια, μια
γενική αύξηση της “ανταγωνιστικότητας” υποσκάπτει ακόμα περισσότερο την
ευρωζώνη;
====το άρθρο των Financial Times=====
ts&cs and copyright policy
which allow you to: share links; copy content for personal use; &
redistribute limited extracts. Email ftsales.support@ft.com to buy
additional rights or use this link to reference the article – http://www.ft.com/cms/s/0/185853ee-b3b7-11e0-855b-00144feabdc0.html#ixzz1T3g9o6mD
Bond swap plan is for Greece and Greece only
Private creditor participation in Greece’s latest rescue programme will
be very strictly limited to the Greek crisis and will be specifically
excluded as a model for any other eurozone country in financial
difficulties.
A proposal for bond swaps for all Greek government debt falling due
for repayment up to the end of 2019 has emerged as the central element
in the scheme, although the eurozone governments now accept that such a
plan would almost inevitably trigger a “selective default” declaration
by credit rating agencies.
More
On this story
Agreement on a very strict definition limiting the bondholder participation to Greece was reached by France and Germany on Wednesday night
in order to reassure Jean-Claude-Trichet, president of the European
Central Bank, enough to relax his outright hostility to any scheme that
might prompt such a selective default.
According to the officials, any declaration of default would only be
triggered when the bonds were actually exchanged and could be limited to
“a very few days”. If the declaration were then rescinded, the ECB
would be able to resume accepting Greek debt as collateral for providing
liquidity to the Greek banks that are the principal private creditors.
Bondholders will have a choice between four options – three bond
exchange plans which would take place at a fixed point in the coming
months, and one rollover plan which would involve an investor agreeing
to reinvest a maturing instrument in a new bond.
The first exchange plan and the rollover would flip existing paper
into new 30-year bonds at par value and with interest rates beginning at
4 per cent and rising in 0.5 percentage point increments during the
first 10 years to 5.5 per cent.
The other two exchange plans – one for 15 years and the other for 30 –
would pay higher coupons of 5.9-6.8 per cent as compensation for taking
an upfront 20 per cent “haircut” on the value of the bond.
The plan will be backed by an obligation on Greece to reinvest a
portion of receipts from the rolled-over or exchanged financing in
European AAA bonds, which would act as collateral against default.
On average investors would take a 21 per cent hit in the net present value of their current bondholdings.
Although the schemes will be voluntary, the eurozone governments are
hoping for a high response from bondholders, with up to 90 per cent
participating. A variety of “credit enhancements” to provide an
incentive for participation are under discussion, including forms of
providing collateral other than a Greek government guarantee to ensure
repayment.
The Institute of International Finance,
which put the plan together, has signed up support from 30 leading
investors including BNP Paribas and Société Générale in France and
Germany’s Deutsche Bank and Allianz, the insurer.
The IIF said it was targeting a participation rate in the programme
of 90 per cent, which would contribute €54bn from mid-2011 to mid-2014
and a total of €135 bn during the period to 2020.
The banks say their participation will also “improve significantly
the maturity profile of Greece’s debt”, increasing average maturity from
six to 11 years.
However, the IIF figures put the private sector contribution much
higher than the €37bn estimated by the eurozone leaders for the 2011-14
period, and €106bn for the whole of 2011-19. When they include a further
€12.6bn to come from bond buy-backs, they put the contribution for the
next three years at almost €50bn.
Josef Ackermann, chief executive of Deutsche Bank and
IIF chairman, said: “We believe that taken together with the intention
of the EU to improve the terms of its financial assistance to Greece,
the recently strengthened economic reform program of the Greek
government and the additional support of the IMF, this offer can
contribute substantially to improving the competitiveness of the Greek
economy.”
Charles Dallara, managing director of the IIF, added, “With this
offer, the global investor community is stepping forward in recognition
of the unique challenges facing Greece.”
Europe’s biggest banks and insurance companies –
the main holders of Greek sovereign debt – have spent the past month
trying to find consensus among themselves over how best to take a degree
of private-sector responsibility for Greece’s woes. The banks,
co-ordinated by the IIF set up a series of meetings – most of them in
Rome and Paris – to reconcile their differences, and by early this week
they had a compromise plan.
An original French plan to roll over Greek debt maturing between now
and 2014 into new 30-year paper and a German-backed proposal for a
one-off seven-year maturity transformation both appeared excessively
soft on the banks and, with a proposed interest rate of up to 8 per cent
on the new debt, excessively tough on the Greeks.
Copyright The Financial Times Limited 2011. You may share using our article tools.
Please don’t cut articles from FT.com and redistribute by email or post to the web.
http://www.ft.com/cms/s/0/185853ee-b3b7-11e0-855b-00144feabdc0.html#axzz1T3g3IX13
1 comment
Ἔχετε ποτὲ διερωτηθεῖ γιατί, ὅταν ψάχνετε κάτι, τὸ βρίσκετε πάντοτε στὸ τελευταῖο ἀπὸ τὰ μέρη ὅπου ψάχνετε ; Λογικώτατο, ἀφοῦ, ὅταν τὸ βρεῖτε, παύετε καὶ νὰ ψάχνετε. Μὲ τὴν ἴδια λογική, ἡ ὀρθὴ πολιτικὴ ἐφαρμόζεται μόνον ἀφοῦ δοκιμασθοῦν ὅλες οἱ ὑπόλοιπες. Καί ἕνας σχολιαστὴς καταλήγει νὰ προβάλει πειστικὰ ἐπιχειρήματα, μόνον ἀφοῦ πρῶτα ἐξαντλήσει τὰ ἐπιπόλαια. Αὐτῆς τῆς γενικῆς ἀρχῆς ἐφαρμογὴ βλέπω στὸ ἄρθρο καὶ στὴν πολιτικὴ ποὺ τὸ ἄρθρο σχολιάζει.
Ἀσφαλῶς, τὸ δεύτερο πακέτο μέτρων γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῆς παγκοσμίου κρίσεως χρέους ἤ, καλύτερα, τῆς παγκοσμίου ἀπεργίας τῶν δανειστῶν δὲν εἶναι ἐπαρκὲς γιὰ νὰ τὴν διαλύσει μὲ ἕνα πλῆγμα. Ἀλλὰ ἔχει δύο στοιχεῖα ποὺ μπορεῖ νὰ τῆς στερήσουν κάθε δυναμική :
Πρῶτον, ὅτι τὸ θετὸ δίκαιο καί, συνεπῶς, καὶ οἱ Εὐρωπαϊκὲς συνθῆκες ὑποτάσσονται στὴν ἀνάγκη. Ὅποτε δὲν ἐξυπηρετοῦν τὴν ἀνάγκη γιὰ οἰκονομικὴ σταθερότητα, αὐτὴν γιὰ τὴν ὁποία ψηφίσθηκαν, τότε τίθενται στὸ περιθώριο. Αὐτὴ ἡ, ἂς τὴν ποῦμε, ἀδυναμία τοῦ θετοῦ δικαίου μᾶς εΐναι γνωστὴ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ποὺ ὁ Ἀβραάμ ἔσπασε μὲ τὸ σφυρὶ τὰ χέρια τῶν εἰδώλων, ἀφοῦ ἔφαγε τὶς προσφορὲς ποὺ οἱ πιστοὶ εἶχαν ἀποθέσει στὰ πόδια τῶν εἰδώλων αὐτῶν.
Δεύτερον, ὅτι οἱ χρηματοοικονομικὲς καὶ πολιτικὲς προϋποθέσεις γιὰ ἕνα τρίτο καὶ ἕνα τέταρτο καὶ ἕνα πέμπτο καὶ οὕτῳ καθ’ἑξῆς ὑπάρχουν. Ἄλλο ὅτι δὲν συμφέρει οὔτε πολιτικῶς, οὔτε οἰκονομικῶς νὰ ἐφαρμόζει κανεὶς μέτρα πολιτικῆς ἐνωρίτερα ἀπὸ τότε ποὺ εἶναι ἀπολύτως ἀναγκαῖα.
Ἀπὸ τὶς χρηματοοικονομικὲς καὶ νομισματικὲς συσπειρώσεις παγκοσμίως, καὶ εἰδικῶς ἀπὸ αὐτὲς ποὺ εἶναι ἐκτεθειμένες στὸν ἀνταγωνισμὸ τῆς παγκοσμίου ἀγορᾶς κεφαλαίων, μόνον ἡ εὐρωζώνη ἔχει, συγκριτικῶς, ἰσορροπία ἀπαιτήσεων καὶ ὑποχρεώσεων. Τόσον οἱ ΗΠΑ, ὅσον καὶ ἡ Ἰαπωνία καὶ τὸ Ἡνωμένο Βασίλειο εἶναι πολύ περισσότερο χρεωμένες. Αὐτὲς θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι, λοιπόν, οἱ προφανέστεροι στόχοι τῆς ἀπεργίας τῶν δανειστῶν καὶ τῶν συνοδοιπορούντων κερδοσκόπων. Φαίνεται, ὅμως, ὅτι οἱ συμπαθέστατες αὐτὲς κοινωνικὲς ὁμάδες δὲν ἔχουν περισσότερο μυαλὸ ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες ταξιτζῆδες. Διότι, ἐπιλέγοντας νὰ ἀμφισβητήσουν τὸν ἰσχυρότερο, ὑποχρεώνουν τοὺς ἀσθενεστέρους νὰ συνταχθοῦν μαζί του, ἀφοῦ κατανοοῦν τί ἔχουν νὰ πάθουν αὐτοί, ἅμα ὁ ἰσχυρὸς νικηθεῖ.
Τὸ προληπτικὸ πλῆγμα κατὰ τῶν ἀπεργῶν δανειστῶν καὶ τῶν κερδοσκόπων ποὺ ζητᾶ ὁ ἀρθρογράφος μποροῦν νὰ τὸ δώσουν μόνο οἱ χῶρες ποὺ εἶναι καθαροὶ ὀφειλέτες. Ἅμα αὐτὲς δὲν ἔχουν ἀνάγκη δάνεια, τότε οἱ ἀπεργοὶ δανειστὲς καὶ κερδοσκόποι, δὲν ἔχουν μοχλὸ πιέσεως. Ἡ Ἑλλάδα, ὅπως καὶ σὲ τόσες ἄλλες περιπτώσεις στὴν ἱστορία της, προμαχεῖ στὸν ἀγῶνα αὐτόν. Περικόπτει δραστικὰ τὶς σπατάλες της. Φυσικά, ὂπως καὶ στοὺς παλαιοτέρους ἐθνικοὺς ἀγῶνες, ἀπὸ τὰ Μηδικὰ μέχρι τὴν Ἐθνικὴ Ἀντίσταση 1941-1944, ἡ πλειοψηφία τῶν Ἑλλήνων δὲν μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ἐνθουσιάζεται ἀπὸ τὴν προοπτικὴ τοῦ ἀνίσου, ὅπως φαίνεται στοὺς ἐπιπολαίους, ἀγῶνος. Ἀλλὰ ἀγωνίζεται.