Τί ἀποκαλύπτει μελέτη τοῦ ΚΕΠΕ – Ἡ ἐπαχθής δανειακή σύμβασις μέ τό ΤΧΣ γιά τήν ἀνακεφαλαιοποίησή τους, ἡ ὁποία ἐνεκρίθη μέ τό δεύτερο μνημόνιο ἐπί οἰκουμενικῆς κυβερνήσεως τοῦ τραπεζίτου Πρωθυπουργοῦ, συνεργάτου τοῦ κ. Σημίτη – Καί πάλι θά πληρώσει τό μάρμαρο ὁ Ἕλλην φορολογούμενος
ΒΑΡΥΣ εἶναι ὁ λογαριασμός γιά τό ἑλληνικό Δημόσιο ἀπό τήν ἐπένδυσή του στίς τέσσερεις συστημικές τράπεζες. Τό «ἔγκλημα» τῶν ἐκσυγχρονιστῶν μέ τήν ἐπαχθῆ σύμβαση μέ τό ΤΧΣ γιά τήν ἀνακεφαλαιοποίηση τῶν ἑλληνικῶν τραπεζῶν πού ξεκίνησε στό δεύτερο μνημόνιο ἐπί πρωθυπουργίας τοῦ τραπεζίτου κ. Λουκᾶ Παπαδήμου, συνεργάτου τοῦ κ. Σημίτη, προεκάλεσε σημαντικές ἀπώλειες στό Δημόσιο, ἐνῷ ἐχάθη μία σημαντική εὐκαιρία γιά τήν ριζική μεταρρύθμιση τοῦ τραπεζικοῦ συστήματος. Τήν στιγμή πού ἄλλες χῶρες πού ἀνακεφαλαιοποίησαν τίς τράπεζές τους μέ δημόσιο χρῆμα ὅπως οἱ ΗΠΑ μέ τήν διάσωση τῆς Citibank, εἶχαν κέρδη ἤ μικρές ἀπώλειες, ἡ Ἑλλάς ἔχει τεράστιες ζημίες. Ἀπό τό 2012 μέχρι σήμερα οἱ φορολογούμενοι, μέσῳ τοῦ Ταμείου Χρηματοπιστωτικῆς Σταθερότητος, διοχέτευσαν στίς ἐγχώριες τράπεζες περισσότερα ἀπό 40 δισ. εὐρώ, ἐνῷ ἐπί πλέον 20 δισ. εὐρώ τοποθέτησαν καί ἰδιῶτες ἐπενδυτές μέσῳ τῶν αὐξήσεων κεφαλαίου.
Τήv μεγάλη ἔκταση τῶν ζημίων ἀπό τήν ἀποεπένδυση τοῦ Ταμείου Χρηματοπιστωτικῆς Σταθερότητος διαπιστώνει τό Κέντρο Προγραμματισμοῦ καί Οἰκονομικῶν Ἐρευνῶν (ΚΕΠΕ) στήν τέταρτη ἀνάλυση Ἐπικαιρότητος γιά τό 2023 μέ τίτλο «Ἡ «ἀθέατη» πλευρά τοῦ φεγγαριοῦ: οἱ ἀρνητικές ἐπιπτώσεις τῆς ἀποεπενδυσεως τοῦ ΤΧΣ ἀπό τό ἑλληνικό τραπεζικό σύστημα. Τό ΚΕΠΕ ὑπολογίζει τήν ζημία πού θά ὑποστεῖ τό ΤΧΣ ἀπό τήν ἀποεπένδυση τῶν 46 δισ. εὐρώ μεταξύ 42-43 δισ. εὐρώ, μέ βάση τήν σημερινή κεφαλαιοποίηση τῶν τραπεζῶν Alpha Bank, Ἐθνική Τράπεζα, Eurobank καί Τράπεζα Πειραιῶς. Στήν ἀνάλυσή του τό ΚΕΠΕ (πού ἐγινε για λογαριασμό του Κ-Report) ἀναφέρει ὅτι ἀπό τήν συνολική ἔκθεση τοῦ ΤΧΣ στίς ἑλληνικές τράπεζες τῶν 46 δισ. εὐρώ καί τά στοιχεῖα κεφαλαιοποιήσεως (πού διαπιστώνει καί παραθέτει) σέ ἀγοραῖες τιμές, προκύπτει ὅτι, ἀκόμη καί ἄν τό ΤΧΣ κατεῖχε τό 100% τῶν τεσσάρων συστημικῶν τραπεζῶν, οἱ ζημίες πού θά κατέγραφε ἀπό τήν πώληση τῶν μετοχῶν, θά ἄγγιζαν τό ὕψος σχεδόν τῶν 30 δισ. εὐρώ. Αὐτό συνεπάγεται μία ἀπόδοση κατά προσέγγισιν ἴση μέ -65%. Ἐναλλακτικῶς, γιά νά ὑπῆρχε ἀπόσβεσις τῶν 46 δισ. εὐρώ, τότε θά ἔπρεπε ἡ κεφαλαιοποίησις τῶν τεσσάρων συστημικῶν τραπεζῶν νά ἦταν τοὐλάχιστον 186% μεγαλύτερη ἀπό αὐτή πού ἦταν στίς 6.10.2023.
Τό ΤΧΣ ἔχει ἐνισχύσει σωρευτικῶς τίς ἑλληνικές τράπεζες μέ 46 δισ. εὐρώ ἀπό τό 2011, σημειώνει τό ΚΕΠΕ, καί μέ βάση τό ἐπίπεδο κεφαλαιοποιήσεώς τους στίς 6 Ὀκτωβρίου, πού διεμορφώθη στά 16,03 δισ., τά δυνητικά ἔσοδα πού θά μποροῦσε νά ἀνακτήσει τό Ταμεῖο ἀγγίζουν τό ποσόν τῶν 3,10 δισ. εὐρώ. Τό ΚΕΠΕ καταλήγει ὅτι μέ βάση τό ποσόν τῆς συνολικῆς ἐπενδύσεως 46 δισ. εὐρώ ἀπό τό ΤΧΣ, οἱ ὑπαινισσόμενες ζημίες (implied losses) ἀνέρχονται σέ 42 δισ. μέ 43 δισ. εὐρώ, ἤ, ἐναλλακτικῶς, ἡ ὑπαινισσόμενη ἀπόδοσις κυμαίνεται μεταξύ -91,3% καί -93,5%. Τά ἀνωτέρω, ὅπως ὑπογραμμίζεται στήν ἀνάλυση, καθιστοῦν ἀναγκαία τήν ἐπισήμανση τριῶν ἀξόνων, οἱ ὁποῖοι θά πρέπει νά συνοδεύσουν μία ἀποτίμηση τῆς παρεμβάσεως τοῦ ἑλληνικοῦ Δημοσίου στήν διάσωση τῶν συστημικῶν κυρίως τραπεζῶν: Καθίσταται ἐπιβεβλημένος ὁ λεπτομερής ἀπολογισμός τοῦ ἔργου τοῦ ΤΧΣ σέ ὅρους πλήρους διαφανείας, ὅπως προτείνεται καί ἀπό τήν διεθνῆ βιβλιογραφία. Συγκεκριμένα συνιστᾶται, μεταξύ ἄλλων, νά ἀνακοινωθοῦν τά ἀκριβῆ κονδύλια ἐνισχύσεως γιά κάθε μία τράπεζα ἀπό τήν ὁποία ἀπεμπλέκεται τό ΤΧΣ, ὥστε νά εἶναι δυνατό νά ὑπολογισθεῖ τό καθαρό ἀποτέλεσμα μετά καί τήν πώληση τοῦ ἀντίστοιχου μεριδίου λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψιν τυχόν ἄλλα σχετικά ἔσοδα. Οἱ ἐνδιαφερόμενοι φορεῖς τοῦ Δημοσίου, καθώς καί ἡ ἀκαδημαϊκή-ἐρευνητική κοινότης, ὀφείλουν νά ἀξιολογήσουν τίς πρακτικές πού υἱοθετήθηκαν ἀπό τό ΤΧΣ στό πλαίσιο τῆς διεθνοῦς ἐμπειρίας. Ὁ κεντρικός στόχος τῆς ἀνωτέρω ἀξιολογήσεως πρέπει νά εἶναι πρακτικός καί νά καταλήγει σέ προτάσεις πολιτικῆς σχετικῶς πρός τίς πρωτοβουλίες, οἱ ὁποῖες θά μποροῦσαν νά εἶχαν ληφθεῖ, δεδομένων τῶν περιορισμῶν πού ἐπέβαλε ἡ οἰκονομική συγκυρία, οὕτως ὥστε νά ἀποφευχθοῦν παρόμοιες ζημιογόνες ἐνέργειες εἰς τό μέλλον γιά τό ἑλληνικό Δημόσιο.
Ὑπενθυμίζεται ὅτι τό PSI προεκάλεσε ζημίες στό ἑλληνικό τραπεζικό σύστημα ὕψους 37 δισ. εὐρώ ἐνῷ ἡ οἰκονομική κρίσις ἐκτόξευσε τά «κόκκινα» δάνεια. Σημειώνεται ἐξ ἄλλου ὅτι μόνον ἡ 3η ἀνακεφαλαιοποίησις –πού ἔγινε μέ τό «πιστόλι στόν κρόταφο» τό 2015 καθώς ἀπό 1.1.2016 ἔμπαινε σέ ἰσχύ ἡ ὁδηγία γιά τό bail in (διάσωσις ἐκ τῶν ἔσω) – συνεδέθη μέ τήν διαμόρφωση συνολικοῦ πλαισίου ἀντιμετωπίσεως τῶν «κόκκινων» δανείων. Τό 2013 ὁλοκληρώθηκε ἡ πρώτη ἀνακεφαλαιοποίησις, ὡστόσο, ἡ ἀδυναμία σταθεροποιήσεως τῆς οἰκονομίας καί ἐξόδου ἀπό τήν ὕφεση εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τήν δημιουργία νέων μή ἐξυπηρετούμενων δανείων καί ἀπῄτησε νέες κεφαλαιακές ἐνισχύσεις τῶν τραπεζῶν.
Ἐν ὀνόματι τῆς σωτηρίας τῶν ἑλληνικῶν τραπεζῶν τό Δημόσιο προχώρησε:
Στόν πρῶτο γῦρο ἀνακεφαλαιοποιήσεως, ὁ ὁποῖος κατέστη ἀναγκαῖος λόγῳ καί τῶν ἐπιπτώσεων τοῦ PSI, πού ὁλοκληρώθηκε τόν Ἰούνιο τοῦ 2013, μέ τήν χρήση ἰδιωτικῶν κεφαλαίων, σέ συνδυασμό μέ πόρους τοῦ Ταμείου Χρηματοπιστωτικῆς Σταθερότητος (συνολικά 28,5 δισ. εὐρώ, ἐκ τῶν ὁποίων 25,5 δισ. εὐρώ τό ΤΧΣ καί τρία δισ. εὐρώ ἰδιῶτες.) Ὁ δεύτερος γῦρος ἀνακεφαλαιοποιήσεως ἐπραγματοποιήθη τό 2014, ἐξ ὁλοκλήρου μέ τήν συμμετοχή ἐπενδυτῶν ἀπό τόν ἰδιωτικό τομέα (8,3 δισ. εὐρώ).
Στό τέλος τοῦ 2015 ἔγινε ἡ τρίτη ἀνακεφαλαιοποίησις. ἡ ὁποία ἐψηφίσθη άπό τήν ΝΔ, ὑπό τόν Ἀντώνη Σαμαρά καί τό ΠΑΣΟΚ ὑπό τον Γιῶργο Παπανδρέου. Στό πλαίσιο τῆς συμφωνίας γιά τό τρίτο πρόγραμμα προσαρμογῆς προεβλέφθη ποσόν, ὕψους 25 δισ. εὐρώ γιά τό τραπεζικό σύστημα. Τόν Αὔγουστο τοῦ 2015 ἡ ΕΚΤ διενήργησε ἔλεγχο ποιότητος τῶν στοιχείων τοῦ ἐνεργητικοῦ (Asset Quality Review – AQR) καί ἄσκηση προσομοιώσεως ἀκραίων καταστάσεων στίς τέσσερεις ἑλληνικές συστημικές τράπεζες. Μέ τήν ἄσκηση αὐτή προσδιορίσθηκαν οἱ κεφαλαιακές ἀνάγκες, σύμφωνα μέ ἕνα βασικό μακροοικονομικό σενάριο καί ἕνα σενάριο δυσμενῶν ἐξελίξεων. Τό ποσόν κεφαλαίων, πού ἠντλήθη (14,4 δισ. εὐρώ), κάλυπτε τίς κεφαλαιακές ἀνάγκες βάσει τοῦ δυσμενοῦς σεναρίου.
Τό κράτος, καί συγκεκριμένα τό ΤΧΣ, τοποθέτησε μόνο 5,4 δισ. εὐρώ ἀπό τά ἀπαιτούμενα 14,4 δισ. εὐρώ (σέ Ἐθνική Τράπεζα καί Τράπεζα Πειραιῶς), μέ τά ὑπόλοιπα ἐννέα δισ. εὐρώ νά προέρχονται ἀπό ἐπενδυτές τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέως.
Κεντρικό ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Δ. 06 Νοεμβρίου 2023, φ. 42.696 σελ. 1,3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 07/11/2023).