Τό τέλος τῆς ἀνωνυμίας τοῦ χρήματος μέ τήν κατάργηση τῶν μετρητῶν στίς συναλλαγές καί οἱ κίνδυνοι ἀπό τήν ἐπωνυμία τοῦ ὑποχρεωτικοῦ ψηφιακοῦ νομίσματος.
ΠΟΛΕΜΟ στά μετρητά κηρύσσει ἡ Κυβέρνησις, πού ὡστόσο, μέ μεθοδευμένες κινήσεις, ὁδεύει σταδιακῶς πρός τήν οἰκονομία τοῦ… Μεγάλου Ἀδελφοῦ. Μέ τό φορολογικό νομοσχέδιο πού ἐτέθη χθές [σ.σ. 14/11/2023] σέ δημόσια διαβούλευση, ἔρχεται ἡ πλήρης ἀπαγόρευσις χρήσεως μετρητῶν σέ συναλλαγές ἄνω τῶν 500 εὐρώ σέ μία προσπάθεια πατάξεως τῆς φοροδιαφυγῆς.
Μέ τήν νέα διάταξη, θά πληρώνουν πρόστιμο, ὅσο τό διπλάσιο τῆς συναλλαγῆς, ὅσοι δέχονται πληρωμές μέ μετρητά πάνω ἀπό τό ὅριο αὐτό. Ἄν δηλαδή ἐπιχείρησις ἤ ἐπαγγελματίας δεχθοῦν ἀπό πελάτη 3.000 εὐρώ μετρητά, θά χάνουν 6.000 εὐρώ! Ταυτοχρόνως οἱ ἀγοραπωλησίες ἀκινήτων θά γίνονται ἀποκλειστικῶς μέ χρήση τραπεζικῶν μέσων πληρωμῆς ἐνῷ συμβόλαια πού ἀναφέρουν μερική ἤ ὁλική ἐξόφληση τοῦ τιμήματος μέ μετρητά, εἶναι ἄκυρα. Παράλληλα, ἀπό τήν ἄνοιξη τοῦ 2024 θά τοποθετηθοῦν «POS παντοῦ», μέ τό πλαστικό χρῆμα νά κυριαρχεῖ σέ κάθε συναλλαγή. Μέ κάθε πληρωμή ἡ Ἀνεξάρτητη Ἀρχή Δημοσίων Ἐσόδων θά ἔχει αὐτομάτως πλήρη εἰκόνα γιά τό προφίλ τοῦ φορολογούμενου ἀλλά καί τῆς ἐπιχειρήσεως πού θά δέχεται τήν πληρωμή, ἐνῷ κάθε κίνησις θά παρακολουθεῖται καί θά τίθεται στό μικροσκόπιο τῶν ἁρμόδιων ἀρχῶν.
Ἡ πανταχοῦ παροῦσα εἰκόνα τοῦ Μεγάλου Ἀδελφοῦ μέ τήν ἀσφυκτική παρακολούθηση τῶν νοικοκυριῶν καί τῶν ἐπιχειρήσεων, τό τέλος τῆς ἀνωνυμίας τοῦ χρήματος καί ἡ υἱοθέτησις τοῦ ψηφιακοῦ εὐρώ προκαλοῦν ἀναμφισβήτητα ἐρωτήματα σχετικῶς πρός τό ἐάν ὅλες αὐτές οἱ κινήσεις ἀποτελοῦν μέρος μιᾶς ἀναγκαιότητος γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ μείζονος προβλήματος τῆς φοροδιαφυγῆς ἤ εἶναι μία ἀκόμη ἀπειλή γιά τήν δημοκρατία.
Σίγουρα, ὁ περιορισμός καί ἡ κατάργησις τῶν μετρητῶν καί ἡ υἱοθέτησις τῶν ἠλεκτρονικῶν συναλλαγῶν συμβάλλουν στήν πάταξη τοῦ μαύρου χρήματος, τῶν παράνομων δραστηριοτήτων καί τῆς φοροδιαφυγῆς, ἐνῷ συμβάλλουν καί στήν αὔξηση τῆς φορολογικῆς συμμoρφώσεως. Γιά παράδειγμα, μέ τήν ὑποχρεωτική χρήση τραπεζικῶν μέσων θά τεθεῖ φρένο στίς βαλίτσες μαύρου χρήματος πού διεκινοῦντο γιά ἀγοραπωλησίες ἀκινήτων κυρίως στήν Βόρειο Ἑλλάδα ἀπό Τούρκους καί Βούλγαρους, καί ὅλες οἱ διαδικασίες θά εἶναι ἀπολύτως διαφανεῖς.
Ἐπί πλέον, οἱ ὑπέρμαχοι τῆς καταργήσεως τῶν μετρητῶν ἐκτιμοῦν ὅτι ἔτσι ξεπερνῶνται οἱ περιορισμοί πού ἐπιβάλλει στήν νομισματική πολιτική τό μηδενικό ἐπίπεδο ἐπιτοκίων (zero lower bound). Μελλοντικῶς τό ψηφιακό εὐρώ θά ἀποτελεῖ μιά πρόσθετη καί εὐκολώτερη ἐπιλογή πληρωμῆς, ἐνῷ οἱ πολῖτες θά τό χρησιμοποιοῦν χωρίς χρέωση γιά τίς βασικές πληρωμές τους σέ ὁλόκληρη τήν ζώνη τοῦ εὐρώ. Θά ἀποτελεῖ ἕνα γρήγορο, εὔκολο καί ἀσφαλές μέσο γιά τίς καθημερινές πληρωμές καί ταυτοχρόνως θά στηρίξει τόν ψηφιακό μετασχηματισμό τῆς εὐρωπαϊκῆς οἰκονομίας καί θά ἐνθαρρύνει ἐνεργά τήν καινοτομία στίς πληρωμές λιανικῆς.
Στόν ἀντίποδα, ἡ κατάργησις τῶν μετρητῶν ἰσοδυναμεῖ μέ τό τέλος τῆς ἀνωνυμίας τῶν συναλλαγῶν καί τήν εἴσοδο σέ ἕνα καθεστώς ὁλοκληρωτικῆς ἐπιτηρήσεως. Ὅπως καί ἡ ἴδια ἡ Εὐρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ἀναγνωρίζει, τά μετρητά διαφυλάσσουν τήν ἰδιωτική ζωή, ἀφοῦ οἱ συναλλαγές μέ μετρητά προασπίζουν τό θεμελιῶδες μας δικαίωμα γιά προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς, τῶν δεδομένων καί τῆς ταυτότητός μας σέ οἰκονομικά θέματα. Ἐπί πλέον, τά μετρητά παρέχουν ἐπιλογές πληρωμῆς καί ἀποταμιεύσεως γιά ἀνθρώπους μέ περιορισμένη ἤ καμμία πρόσβαση σέ ψηφιακό χρῆμα, γεγονός πού τά καθιστᾶ καίριας σημασίας γιά τήν ἐνσωμάτωση πολιτῶν ἀπό κοινωνικά εὐπαθεῖς ὁμάδες, ὅπως οἱ ἡλικιωμένοι καί ὅσοι ἔχουν χαμηλότερο εἰσόδημα.
Ἐπιπροσθέτως, ὡς μειονέκτημα, ἔχει καταγραφεῖ ἡ ἀπώλεια ἐλέγχου τῶν καταθέσεων μέ τήν χρήση τῆς κάρτας ἔναντι τῆς χρήσεως τῶν μετρητῶν.
Συμφώνως πρός τόν Yves Mersch, μέλος τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐπιτροπῆς τῆς ΕΚΤ, ἔρευνα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κεντρικῆς Τραπέζης, στήν ὁποία συμμετεῖχαν 65.000 κάτοικοι τῆς ζώνης τοῦ εὐρώ, σχεδόν τό 80% ὅλων τῶν συναλλαγῶν σέ σημεῖα πωλήσεως γίνονται σέ μετρητά. Ἄν λάβουμε ὑπ’ ὄψιν τήν ἀξία τῶν συναλλαγῶν, πάνω ἀπό τό 50% τῶν πληρωμῶν γίνεται τοῖς μετρητοῖς.
Ὅπως συμβαίνει συχνά στήν Εὐρώπη, παρατηροῦνται ἔντονες διαφορές μεταξύ κρατῶν μελῶν: τό ποσοστό τῶν συναλλαγῶν σέ μετρητά κυμαίνεται ἀπό 42% στήν Φινλανδία ἕως 92% στήν Μάλτα. Γενικῶς, ὅμως, ἡ πίστις τῶν πολιτῶν στά μετρητά παραμένει ἰσχυρή –γίνεται μάλιστα ὁλοένα ἰσχυρότερη. Ταυτοχρόνως, ὑπογραμμίζει ὅτι «ἐάν ἡ Εὐρώπη καταργοῦσε τά μετρητά, οἱ πολῖτες θά ἔχαναν τόν μοναδικό ἄμεσο σύνδεσμό τους μέ τό χρῆμα κεντρικῆς τραπέζης. Σέ ἕνα δημοκρατικό καθεστώς, ἡ ὕπαρξις ἑνός τέτοιου συνδέσμου ἐνισχύει τήν δημόσια ἀποδοχή τῆς ἀνεξαρτησίας τῶν κεντρικῶν τραπεζῶν, ἐνδυναμώνοντας τήν ἐμπιστοσύνη καί τήν στήριξη τῶν πολιτῶν στήν ἄσκηση ἀποτελεσματικῆς νομισματικῆς πολιτικῆς» ὑποστηρίζει.
Κεντρικό ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Τε. 15 Νοεμβρίου 2023, φ. 42.704 σελ. 1,3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 30/11/2023).