Ο σημαντικός λόγος που εκφώνησε κατά την ορκωμοσία του στις 20.1.2009 ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα περιγράφει την προσπάθεια για την ενίσχυση των ιδεολογικών βάσεων και την κινητοποίηση των αμερικανών πολιτών σε μια εποχή δεινής κρίσης.
Με την πρώτη πρόταση του λόγου του ο πρόεδρος Ομπάμα συνδέει την πρόκληση των καιρών με την συστατική παράδοση και τη συγκρότηση των δημοκρατικών ΗΠΑ. Η δεύτερη πρότασή του αναφέρεται στον απερχόμενο πρόεδρο Μπους, τον οποίο και ευχαριστεί για τις υπηρεσίες του προς το έθνος. Αλλά και στην επόμενη πρόταση του λόγου του ο πρόεδρος Ομπάμα επιστρέφει στα ιδρυτικά κείμενα της αμερικανικής δημοκρατίας και σε αναφορές στα ιδανικά της πολιτικής παράδοσης των ΗΠΑ. Διατυπώνονται δηλαδή αμέσως στις πρώτες φράσεις του λόγου αυτού η ιδεολογική βάση και η συναινετική διάθεση που θα στηρίξουν την πολιτική του.
Με σεμνότητα, μετριοπάθεια και ανθρωπιστικό ζήλο ο πρόεδρος Ομπάμα παρουσιάζει την δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα οι ΗΠΑ και μαζί τους ολόκληρος ο κόσμος. Γίνεται αναφορά “στις συνέπειες της απληστίας και της ανευθυνότητας ορισμένων προσώπων”, χωρίς δημαγωγίες και χωρίς παραπομπές σε συγκεκριμένα πρόσωπα.
Στο κύριο μέρος του λόγου του ο πρόεδρος Ομπάμα παρουσιάζει τα πλαίσια ενός οράματος ικανού να στηρίξει πολλαπλώς την ανόρθωση των ΗΠΑ και ζητά την αποκατάσταση “της ζωτικής εμπιστοσύνης μεταξύ του λαού και της κυβέρνησής του”. Ακολουθούν νέες αναφορές στην κληρονομιά και τις δημοκρατικές παραδόσεις των ΗΠΑ, τις οποίες ορίζει πολυπολιτισμικά.
Ακολουθούν παραινέσεις για την κινητοποίηση των αρετών και των αξιών του αμερικανικού έθνους, οι οποίες μάλιστα ορίζονται ως “σκληρή δουλειά και τιμιότητα, θάρρος και δίκαιο παιχνίδι, ανοχή και περιέργεια, πίστη και πατριωτισμός”. Γίνονται εκκλήσεις “για επιστροφή σε αυτές τις αλήθειες”.
Αλλά και στην κατακλείδα του λόγου του ο πρόεδρος Ομπάμα επιμένει χωρίς βερμπαλισμούς σε αναφορές στη ιστορία και την παράδοση και σε επικλήσεις για ενεργοποίηση των ιδεαλιστικών προτύπων της δημοκρατίας των ΗΠΑ.
Ο πρόεδρος Ομπάμα πείθει για την ειλικρίνειά του και την πίστη του στο όραμα που προτείνει. Δεν γίνεται κατά τη διάρκεια της ομιλίας καμία αναφορά στις ολέθριες προεδρίες Μπους–Τσέινι–Ράμσφελντ, ούτε στο δαιμονοποιημένο Ισλάμ, ενώ εμφανής είναι η προσπάθεια εδραίωσης μιας συναίνεσης στο εσωτερικό και συνδιαλλαγής και μετριοπάθειας στο εξωτερικό. Προτείνεται προς τον αμερικανικό λαό ένα σύγχρονο όραμα που ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του και δεν αφορά μόνο την ανόρθωση από την παρούσα δυσμενή συγκυρία, αλλά και καλύπτει σύγχρονα αιτήματα για το περιβάλλον και την παγκόσμια ειρήνη.
Παρά την έλλειψη οποιασδήποτε αναλογίας και ομοιότητας προς την ελληνική συγκυρία δεν μπορούμε να αποφύγουμε κάποιες συγκρίσεις σχετικές με τις στάσεις, τις συμπεριφορές, τους χειρισμούς και τις πολιτικές που εφαρμόζουν οι Έλληνες πολιτικοί και οι ελληνικές πολιτικές και κοινωνικές ελίτ. Αλλά και σε μια εποχή κρίσης δεν μπορούμε να αποφύγουμε την διαπίστωση της αδυναμίας του ελληνικού πολιτικού συστήματος να υιοθετήσει στάσεις και συμπεριφορές αντίστοιχες με την αναγεννητική προσπάθεια στις ΗΠΑ. Και το λέμε αυτό με οδύνη, με τη συναίσθηση ότι η αναγεννητική διάθεση διατρέχει την ελληνική ιστορία και αποτελεί χαρακτηριστικό της.
Η Ελλάδα φαίνεται να εξελίσσεται σήμερα σε χώρα μη κυβερνήσιμη, όπου η ανομία, η διατύπωση ανορθολογικών αιτημάτων και η δυναμική απαίτηση απειλούν να ακυρώσουν την οποιαδήποτε πολιτική, αλλά και όπου απουσιάζει η οποιαδήποτε πολιτική.
Με τη συνενοχή των πολιτών το πολιτικό σύστημα διολισθαίνει σε ανυποληψία. Η συναίνεση φαίνεται να γίνεται έννοια ακατανόητη. Οι ελληνικές πολιτικές ελίτ και το πολιτικό σύστημα είναι ανίκανα να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν μακροπρόθεσμες συναινετικές πολιτικές στην άμυνα, στην εξωτερική πολιτική, στην οικονομία, την παιδεία, την υγεία και την κοινωνική ασφάλιση. Η πολιτική σήμερα στην Ελλάδα νοείται και εξασκείται ως μέσο νομής της εξουσίας. Η πολιτική εφαρμόζεται με γνώμονα το πολιτικό κόστος.
Ποιός Έλληνας πολιτικός μπορεί να πείσει τους πολίτες “να ανακαλύψουν ένα νόημα σε κάτι πιο σπουδαίο από τους ίδιους τους εαυτούς τους”, όπως ζητά από τους πολίτες της χώρας του ο Αμερικανός πρόεδρος; Και δεν μπορεί να πείσει γιατί ο ίδιος δεν είναι ειλικρινής, αφού στερείται το οποιοδήποτε όραμα. Εκτός, βέβαια, από την υποθήκη να κυβερνήσει, όπως του επιβάλλεται παιδιόθεν από την οικογένειά του. Γιατί εκεί εξαντλείται χωρίς να τους υπερβαίνει ο οραματισμός της πλειονότητας των φιλόδοξων πολιτικών μας. Αλλά και σε ό,τι αφορά την επίκληση στις ιδεολογικές προϋποθέσεις, τις αξίες και τα παραδείγματα της παράδοσης, δύσκολα οι Έλληνες πολιτικοί μπορούν να καταφύγουν σε παραδείγματα, γιατί δεν τα γνωρίζουν. Βλέπουμε έτσι το παράδοξο στις ΗΠΑ να επιστρατεύονται για να στηρίξουν το έθνος τα υπάρχοντα ιδεολογικά στηρίγματα, η ολιγόχρονη ιστορία και η περιορισμένη πνευματική παράδοση, ενώ στην Ελλάδα κανείς δεν αναφέρεται στην τεράστια παράδοση, την μακραίωνη ιστορία, τη γιγαντιαία πνευματική δημιουργία και τα πλήθη των παραδειγμάτων και των προτύπων.
Πώς, όμως, να γίνει επίκληση των παραδόσεων και των αξιών του ελληνικού έθνους, –όπως τολμά να κάνει για το δικό του έθνος ο Αμερικανός πρόεδρος–, όταν αυτά καλύπτονται από τη λήθη και την άγνοια; Και για αυτό δεν είναι μόνο υπεύθυνος ο συμβατικός χαρακτήρας της παιδείας, αλλά κυρίως η στάση των φορέων του κοινωνικού συμβολαίου και η αποκοπή από τον τόπο, την ελληνική υπόσταση, τη γλώσσα και την ιστορική μνήμη. Αποκοπή που ενισχύεται κάθε απόγευμα από την οργουελλιανή ελληνική τηλεόραση, όπως αυτή επιβάλλει γνώμες, πρότυπα και αξίες σε κάθε ελληνική οικογένεια.
.