Γράφει ο Νάσος Δέδες.
Πρόλαβα δυο-τρεις τάξεις στο Δημοτικό με τη σχολική στολή. Βλέπω φωτογραφίες και στη μνήμη έρχεται η μυρωδιά του φρεσκοσιδερωμένου λευκού γιακά που κούμπωνε στο μπλε σακάκι. Οι αναμνήσεις μου είναι πιο καθαρές από πρόσωπα στις πρώτες τάξεις, ίσως φαίνεται ότι πρόσεχα πιο πολύ τα πρόσωπα των συμμαθητών μου και όχι τα ρούχα τους. Αλλά ζούσαμε πράγματα μαζί. Παρέλαση, εκκλησιασμός, το ατένισμα της καθαρής και καλοραμμένης Σημαίας το πρωί. Και υπήρχαν και τόσα άλλα εκτός σχολείου που θυμάμαι, που μας θεμελίωναν το ΕΜΕΙΣ στη ζωή μας, ακόμη και αν ήταν φτωχικά – έστω κι αν ανάμεσα στις όμορφες αναμνήσεις σφήνωνε και μία νότα κακογουστιάς και κιτς, που δεν είναι άλλο παρά η μεταμόρφωση του Ρωμιού σε γιαλαντζί Φράγκο. Αλλά θεμέλιο το ΕΜΕΙΣ! Οι μεγάλες οικογενειακές γιορτές με παππούδες, θείους και ξαδέλφια. Οι παγκοινιές στο χωριό, στη συγκομιδή της ελιάς και του καπνού στον δροσερό αέρα της ορεινής Αργολίδας. Τα κοινά συσσίτια (μεγάλη η σκάφη που ζύμωνε η γιαγιά!), οι παραδοσιακοί ομαδικοί χοροί, οι κοινές αξίες, η έμπρακτη βοήθεια στον αδύναμο γείτονα, οι ιστορίες για ήρωες που ακούγαμε από τους γηραιούς.
Αλλά τώρα εγκαταλείψαμε το ΕΜΕΙΣ και πήγαμε στο ΕΓΩ. Το μονίμως διαμαρτυρόμενο, ανικανοποίητο και αυτοδικαιούμενο ΕΓΩ. Και τα παιδιά γίνονται θηρία από τα 5 τους, και αρχιεγκληματίες ως τα 15 τους. Ξέρουν ιδεογράμματα και όχι λέξεις, ξέρουν από τραπ μαγκιά, από τσάλλεντζιζ και μπάφο, από ομαδικά φασώματα κι εκτρώσεις, από ξενύχτια σε διαδικτυακούς σκοτωμούς. Ξέρουν και ότι μεγαλώνουν στον αυτόματο, συχνά «παρκαρισμένα» από τρελλαμένους γονείς κι αδιάφορους δασκάλους, και ότι οι κυβερνήτες τους είναι ξέφτια από μαριονέτες που δεν πιάνουν μία. Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη, όσα δεν παγιδεύονται στον καθρέφτη της πίσω κάμερας του κινητού, παλεύουν να βρουν στέγη και παρηγοριά σε λίγα φιλαράκια ανάμεσα στις πορνοπαγίδες του snapchat.
Ένας Σύλλογος Γονέων λοιπόν, μαθαίνω στο Μαρκόπουλο Αττικής, σκέφτηκε να συζητήσει μήπως επαναφέρει τη σχολική ποδιά για όσους γονείς θέλουν. Φαντάζομαι, λίγο, έτσι, να ξανανιώσουν το ΕΜΕΙΣ, λίγο να ηρεμήσει και η δαρμένη τσεπούλα τους, και ίσως να τονωθεί και καμιά βιοτεχνία της περιοχής, αντί για τις πολυεθνικές με design US και made in Bangladesh.
Και πέσανε ΟΛΟΙ να τους φάνε. Βγήκαν περισπούδαστες έρευνες από το συρτάρι, που μας είπαν ότι στο Οχάιο τα παιδάκια δεν ένιωσαν παραπάνω ομαδικότητα φορώντας σχολική ποδιά. Βγήκαν πολιτικάντηδες με κοινωνικό μήνυμα ψευτοαπελευθέρωσης, που ωστόσο δεν παραλείπουν να ντύνουν με σχολικές στολές τα δικά τους παιδιά όταν λείπουν οι κάμερες, διότι πλέμπα δεν είναι. Βγήκαν εκπαιδευτικοί κήρυκες της ψευτοϋπευθυνότητας, που όμως δεν θα τολμούσαν να δεχτούν ο μισθός τους να εξαρτάται από τις επιδόσεις των μαθητών τους (τί είπα τώρα, θα με σταυρώσουν…) Και ίσως βγουν να διαμαρτυρηθούν και μερικοί γονείς, που προτιμούν το παιδί τους να δείχνει και να ντύνεται σαν τους ίδιους, εν είδει κρυφής αυτοεπιβεβαίωσης.
Θα μου πείτε, τί να σου κάνει από μόνη της μία στολή; σε μία κοινωνία μπάχαλο, το «ανήκειν» δεν σώζεται από μία στολή. Όπως και σε μία ενωμένη και συμπαγή κοινωνία, το «ανήκειν» δεν στηρίζεται μόνο από μία στολή.
Θα ήθελα να καταθέσω στους φίλους μου τη σκέψη ότι το ΕΜΕΙΣ, που τόσο μας λείπει, ριζώνει και θεμελιώνεται σε πολλαπλές εκφάνσεις της κοινωνικής μας ζωής. Όταν ξεθεμελιώνεις μία κολώνα, ένα μεμονωμένο δομικό στοιχείο του ΕΜΕΙΣ, η επίδραση δεν μετριέται εύκολα για την ξεχωριστή του συνεισφορά. Αλλά όταν ξεθεμελιώσεις πολλά από αυτά τα δομικά στοιχεία, τότε έχεις σωρευτικό αποτέλεσμα, περνάς ένα «σημείο καμπής», (αν θέλουμε ως παράδειγμα, την κορυφή ενός λόφου) και μετά η κατηφόρα είναι επιταχυνόμενη και μόνιμη.
Αν θέλουμε ως κοινωνία να ξαναχτίσουμε ένα άλλο «σημείο καμπής», χρειάζεται να θεσπιστεί σωρευτικά μία άλλη κοινωνική νοοτροπία και συμπεριφορά. Η στολή είναι μία πέτρα στο φράγμα. Από μόνη της δεν είναι τίποτα. Μαζί με άλλες, είναι τα πάντα.
Χειροκροτώ λοιπόν την προσπάθεια να μπει αυτή η πρώτη πέτρα, κι εύχομαι να μπουν και πολλές άλλες ακόμα, όσο υπάρχει καιρός