Οι Έλληνες και η αρετή της Αυτομεμψίας

Η αυτομεμψία είναι μία από τις μεγάλες χριστιανικές αρετές, που απαντά για πρώτη φορά
ως όρος στον Ιωάννη της Κλίμακος. Αυτομεμψία είναι το να μέμφεται, να κατηγορεί
δηλαδή κανείς τον εαυτό του για τις δυσμενείς, αντίξοες καταστάσεις της ζωής και να μην
σπεύδει να ρίξει την ευθύνη στους άλλους. Εκτιμάται πολύ μέσα στο πλαίσιο της
χριστιανικής ηθικής και προτείνεται ως μία από τις σκάλες τις ταπείνωσης.

Ωστόσο, η εντύπωση που δίνει ο λαός μας επ’αυτού είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη.
Έχουμε μεγάλη διάκριση στην αυτομεμψία. Γι αυτό ακούει κανείς τόσο συχνά το περιβόητο
«εμείς φταίμε» εδώ και χρόνια. Λες και απ’όλα τα διδάγματα του Χριστιανισμού, οι
Έλληνες, ως λαός, μόνο αυτό εμπεδώσαμε. Τίποτε άλλο δεν καταλάβαμε. Ου κλέψεις. Όχι.
Ου μοιχεύσεις. Όχι. Ου ψευδομαρτυρήσεις. Ούτε. Αγάπα τον πλησίον σου. Όχι. Εμείς μόνο
την αρετή της αυτομεμψίας κατανοήσαμε σε βάθος. Παντού ακούγεται το περίφημο «εμείς
φταίμε», «εμείς που τους ψηφίσαμε», «εμείς φταίμε», για τον ένα ή τον άλλο λόγο. Λες και
οτιδήποτε μας οδηγεί στην απραξία είναι καλό ή προτιμότερο, και όλα τα χρόνια στις
συζητήσεις μας, δημόσιες και ιδιωτικές, αναλωνόμαστε στο να περιγράφουμε ένα
αδιέξοδο: «Έτσι είναι τα πράγματα και έτσι θα είναι», «Έτσι είναι ο Έλληνας και δεν
αλλάζει».

Θα άρουμε την ενοχή απο τους ενόχους, για να την παρουμε κι αυτην στην πλατη
μας. Ο υπεύθυνος δεν δικαιούται καν να φταίει. Τόσο άχρηστος είναι. Για όλα φταίει ο
μέσος Έλληνας, εσύ, εγώ, ο περιπτεράς, που έπρεπε να ξέρει ότι τα νούμερα με τα οποία
μπήκαμε στο ευρώ ήταν πλασματικά. Έπρεπε να μην πάρει από τα δάνεια που απλόχερα
του δίνονταν όλα τα τελευταία χρόνια. Έπρεπε να μην παρασυρθεί από το σκάνδαλο του
χρηματιστηρίου και τις δημόσιες δηλώσεις πολιτικών. Να μην είναι άπληστος. Έπρεπε να
μην ψηφίσει κανένα από τα μεγάλα κόμματα που τα θαλάσσωσαν στο παρελθόν, αλλά το
Κόμμα Ελλήνων Κυνηγών. Έτσι, για να ανανεώνονται τα πρόσωπα. Άλλωστε, είναι
πειρασμός η καραμπίνα. Γιατί το πρωθυπουργιλίκι, σε αντίθεση με τη χειρομαντεία, δεν
είναι κληρονομικό χάρισμα. Άλλος κανείς να του πούμε τη μοίρα; Αλλά δεν θα πω φωτιά
και τσεκούρι στους προσκυνημένους. Ου φονεύσεις. Ας τηρήσουμε και καμιά άλλη από τις
επιταγές του Χριστιανισμού εκτός από την αυτομεμψία. Δεν είναι κακό.

Οι υπεύθυνοι ευθύνονται. Και ευθύνονται όχι για να τιμωρηθούν, δεν πειράζει,
αλλά για να προηγηθούν στο κόστος της παρούσας κατάστασης. Ας δημεύσουν και καμιά
περιουσία ή ας πουλήσουν και το νεφρό τους προτού μας κάνουν όλους δωρητές, όλους
εμάς που «φταίμε». Όσο για την αυτομεμψία μας, αυτή δεν είναι ένδειξη ταπείνωσης, αλλά
νωθρότητας και αλαζονείας. Ο υπεύθυνος κατά τη γνώμη μας δεν δικαιούται καν να
φταίει. Τόσο άχρηστο τον θεωρούμε μέσα στη χώρα της εγκατάληψης. Ένδειξη αλαζονείας.
Μας το επισημαίνει ήδη πολύ νωρίς και ο ανώνυμος λατινογενής συγγραφέας του
Χρονικού του Μορέως, κειμένου του 14ου αιώνα μ.Χ., ο οποίος δεν διακρίνεται για τις
φιλελληνικές του τοποθετήσεις.

Διαβόντα γὰρ χρόνοι πολλοὶ αὐτεῖνοι οἱ Ρωμαῖοι,
Ἓλληνες εἶχαν τὸ ὄνομα, οὕτως τοὺς ὠνομάζαν,
––πολλὰ ἦσαν ἀλαζονικοί, ἀκόμη τὸ κρατοῦσιν––

Το Χρονικόν του Μορέως, στίχοι 794–796