Σταθακόπουλος
ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ – 24.11.2011 –
Επισκόπηση της επικαιρότητας.
‘Συγγνώμη’ για τη σφαγή στο
Ντέρσιμ-Υποβάθμιση από την Fitsch, Εξαγορά θητείας- αντιρρησίες συνείδησης,
συλλήψεις δικηγόρων-τρίτη δίκη ‘Βαριοπούλα.
Η αμηχανία στα χθεσινοβραδινά
τηλεοπτικά δελτία ήταν φανερή: δύο ήταν οι απροσδόκητες ειδήσεις, ποια όμως θα
προτασσόταν, η ‘συγγνώμη’ του τ/Πρωθυπουργού για τη σφαγή των Κούρδων στο
Ντέρσιμ το 1938 ή η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας από
οίκο αξιολόγησης; Τελικά, τα περισσότερα έκλιναν μάλλον προς τη ‘συγγνώμη’…
Η κουρδική εξέγερση στο Ντέρσιμ και η
αιματηρή καταστολή της με ολοκληρωτική επίθεση από ξηράς και αέρος είναι ένα
από τα πιο μελανά σημεία της ιστορίας της σύγχρονης Τουρκίας. Ο Ερντογάν, χθες, μιλώντας στη διευρυμένη
συνέλευση των τοπικών οργανώσεων του ΑΚΡ, αποκάλυψε με έγγραφα από τα κρατικά
αρχεία ότι, τότε, 13.806 άτομα είχαν βρει το θάνατο, 11.683 είχαν εξοριστεί σε
άλλες περιοχές, και ‘ζήτησε συγγνώμη στο όνομα και για λογαριασμό του κράτους
για το τραγικό γεγονός’. Είναι η πρώτη φορά που ένας τ/πρωθυπουργός απολογείται
επίσημα για μια τέτοια πράξη.
Η συζήτηση για το Ντέρσιμ (το
Τούντζελι όπως έχει μετονομαστεί και λέγεται σήμερα η πόλη αυτή της
νοτιοανατολικής Τουρκίας) είχε ξεκινήσει πριν από δύο χρόνια, όταν ο βουλευτής
του CHP Ονούρ Οϊμέν είχε πει δημόσια ‘έχουμε παράδειγμα λύσης του Κουρδικού: το
Ντέρσιμ’ και πυροδοτήθηκε ξανά την περασμένη εβδομάδα με δήλωση του Χουσεϊν
Αϊγκιούν, (κούρδου) βουλευτή του CHP, προς την αντίθετη όμως κατεύθυνση:
‘υπεύθυνοι για τη σφαγή στο Ντέρσιμ είναι το κράτος και το CHP [από το οποίο η
Τουρκία διοικήθηκε μονοκομματικά μεταξύ 1923-1946] και ο Μουσταφά Κεμάλ
Ατατούρκ γνώριζε το γεγονός’. Ο πρόεδρος του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου [που
κατάγεται από το Ντέρσιμ, έχει γεννηθεί και μεγαλώσει εκεί και είναι αλεβίτης
όπως η πλειοψηφία των κατοίκων της περιοχής] προσπάθησε αδέξια να καλύψει τον
Αϊγκιούν, ομάδα βουλευτών του κόμματος εξέδωσε γραπτή ανακοίνωση ζητώντας από
τον Αϊγκιούν ‘που αμαυρώνει το όνομα του Ατατούρκ να ανακαλέσει’, αλλά το βέλος
προφανώς είχε φύγει από το τόξο και ο Ερντογάν είχε αδράξει την ευκαιρία…
[Η εξέγερση του Ντέρσιμ είναι μια από
τις 28 κουρδικές εξεγέρσεις που έγιναν μεταξύ 1926-1938. Στην καταστολή της συμμετείχε και η ‘πρώτη
πιλότος της Τουρκίας’ Σαμπιχά Γκιοκτσέν,
μια από τις ‘θετές κόρες’ του Ατατούρκ, η οποία είναι πλέον γνωστό ότι
ήταν αρμένισσα (παιδί αρμενίων που είχαν χάσει τη ζωή τους το 1915). Για τη ζωή της είχε γράψει και ο αρμένιος
δημοσιογράφος Χραντ Ντινκ που δολοφονήθηκε προ τετραετίας, ξεσηκώνοντας την
μήνι της τ/ακροδεξιάς. Σήμερα υπάρχει ένα εκπεφρασμένο από πολλούς αίτημα να
αλλάξει το όνομα του δεύτερου αεροδρομίου της Κωνσταντινούπολης που λέγεται
‘Σαμπιχά Γκιοκτσέν’ –μεταξύ αυτών που έχουν εκφράσει αυτή την άποψη πρόσφατα
ήταν και ο βουλευτής του ΑΚΡ Μεχμέτ Μετίνερ, τον οποίο ο Ερντογάν στο τέλος της
ομιλίας του στην άνω αναφερόμενη συνέλευση τοπικών οργανώσεων νουθέτησε
δημόσια, εν απουσία του, ως εξής: ‘κι εσύ Μεχμετάκι μου, καλά θα κάνεις να μην
ασχολείσαι άλλο με το θέμα’ (!). Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι προ δύο μηνών
άλλαξε, σχετικά αθόρυβα, το όνομα του στρατοπέδου ‘Μουσταφά Μούγλαλι’ στο Βαν,
ο οποίος είχε εκτελέσει 33 κούρδους χωρικούς το 1943].
Η χθεσινή ανακοίνωση της υποβάθμισης
της πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας
από τον οίκο αξιολόγησης Fitsch υπήρξε ένα σοκ για τα τ/ΜΜΕ, που εν
γένει –πλην σημαντικών εξαιρέσεων- έχουν συνηθίσει τον τελευταίο καιρό να
συγκρίνουν την ανάπτυξη της Τουρκίας με την ανάπτυξη της Κίνας. Η Fitsch
τοποθέτησε την Τουρκία στη βαθμίδα ‘σταθερή’ από ‘θετική’ ύστερα από
επανεξέταση των βραχυπρόθεσμων οικονομικών κινδύνων, αλλά διατήρησε αμετάβλητη
τη βαθμίδα αξιολόγησής ‘ΒΒ+’. Δεν είναι λίγοι οι τούρκοι οικονομολόγοι που εδώ
και καιρό κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις αναγκαίες δομικές αλλαγές
(φορολογία κλπ) και το προχθεσινό του άρθρο είχε τίτλο «Πρέπει να ετοιμαστούμε
να ζήσουμε με χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης».
Η από πολλού καιρού αναμενόμενη
δυνατότητα ‘εξαγοράς της στρατιωτικής θητείας’ αναγγέλθηκε προχθές από τον
τ/Πρωθυπουργό Ερντογάν. Με προσωρινό άρθρο που θα προστεθεί στο Νόμο περί
Στρατολογίας ο κάθε τούρκος με συμπληρωμένο το 30ο έτος ηλικίας και 30.000
λίρες (=12.000 ευρώ) θα απαλλαγεί από την στρατιωτική θητεία χωρίς να χρειαστεί
να κάνει ούτε τη βασική εκπαίδευση. Το
νομοσχέδιο κατατέθηκε χθες στην Επιτροπή Αμυντικών Υποθέσεων της Εθνοσυνέλευσης
και το θέμα θεωρείται ότι θα απασχολήσει περί τους μισό εκατομμύριο τούρκους
και όλες ανεξαιρέτως τις τουρκικές τράπεζες που ανέμεναν εναγωνίως την
εξαγγελία περί ‘εξαγοράς’ για να σχεδιάσουν ειδικά ‘πιστωτικά πακέτα’.
Το θέμα της εξαγοράς της στρατιωτικής
θητείας περιεχόταν στις προεκλογικές υποσχέσεις του κόμματος της αξιωματικής
αντιπολίτευσης (CHP), αλλά σε καμιά περίπτωση του ΑΚΡ, το οποίο όμως έσπευσε
τώρα, έξι μήνες μετά τις εκλογές της 12.6.2011, να κάνει πραγματικότητα το
όνειρο χιλιάδων οικογενειών. Ο πρόεδρος
του CHP, Κιλιτσντάρογλου, αντέδρασε, λέγοντας ότι η ρύθμιση απευθύνεται στους
πλούσιους, ‘αναγκάζει σε υποχρεωτική θητεία τους φτωχούς’, και ζήτησε να γίνει
δημοψήφισμα. Η απάντηση της κυβέρνησης, μέσω του εκπροσώπου Τύπου του ΑΚΡ, είναι
ότι ‘όλοι μπορούν να πάρουν δάνειο’.
Πάντως, με την ευκαιρία της συζήτησης
που είχε δημιουργηθεί σχετικά με την ‘εξαγορά της στρατιωτικής θητείας’, το
τ/Επιτελείο ανακοίνωσε για πρώτη φορά επίσημα τον συνολικό αριθμό του
προσωπικού που απασχολούν οι τ/ένοπλες δυνάμεις. Σύμφωνα με το σχετικό πίνακα ο αριθμός του
τ/στρατού ανέρχεται σε 720.000 και είναι ο ένατος μεγαλύτερος στρατός στον
κόσμο (μετά την Κίνα, ΗΠΑ, Ινδία, Βόρεια Κορέα, Ρωσία, Νότια Κορέα, Πακιστάν και
Ιράν). Στατιστικά αναλογούν 6.9 στρατιώτες σε 1.000 κατοίκους (η αναλογία αυτή
είναι 48,8 στη Βόρεια Κορέα, 37,7 στην Ερυθραία και 23,3 στο Ισραήλ), ενώ,
σύμφωνα με την globalfirepower.com, ο τ/στρατός είναι έκτος στον κόσμο από την
άποψη οπλισμού και ποσού από το ΑΕΠ που διατίθεται στην εθνική άμυνα.
Ο σχετικός πίνακας με τους αριθμούς
που δημοσιεύτηκε στον τ/Τύπο έχει ως εξής:
Στρατηγοί/Ναύαρχοι/Πτέραρχοι 365
Αξιωματικοί
39.975
Υπαξιωματικοί
95.824
Εξ ανακατατάξεως
(στρατοχωροφυλακή)
24.700
Εξ ανακατατάξεως (στρατός ξηράς) 40.515
Έφεδροι αξιωματικοί 6.829
Στρατιώτες
458.368
Πολιτικό προσωπικό
53.424
Σύνολο
720.000
Στο θέμα της άρνηση στράτευσης όμως,
δηλαδή των αντιρρησιών συνείδησης, το οποίο συζητήθηκε επίσης πολύ τις
τελευταίες δύο εβδομάδες στην Τουρκία, ο τ/Πρωθυπουργός φάνηκε σκληρός και
ανένδοτος στη σχετική δήλωσή του την Τρίτη (22/11): ‘η στρατιωτική θητεία είναι
στα χώματα αυτά ένα από τα ιερά καθήκοντα και η κυβέρνησή μας δεν έχει σε καμιά
περίπτωση στην ατζέντα της οποιαδήποτε ρύθμιση για αυτό που ονομάζεται άρνηση
στράτευσης –οι σχετικές ειδήσεις δεν είναι παρά εικασίες’. Με τη δήλωσή του αυτή ο Ερντογάν ‘άδειασε’
και τον Υπουργό Δικαιοσύνης Σαντουλάχ Εργκίν που την προηγουμένη είχε πει στους
δημοσιογράφους ότι ‘το θέμα των αντιρρησιών συνείδησης θα διευθετηθεί ως το
τέλος Δεκεμβρίου’.
Παραμένουν πάντως οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού
Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που καταδικάζουν την Τουρκία για παραβίαση
του Άρθρου 9 που ρυθμίζει τις ελευθερίες σκέψης, συνείδησης και πίστης: (1)
πρόσφατα του μάρτυρα του Ιεχωβά Γιουνούς Ερτσέπ (αποζημίωση 10 χιλ ευρώ), αλλά,
κυρίως (2) η απόφαση υπέρ του Οσμάν Μουράτ Ουλκέ από το 2006, που
παρακολουθείται από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία
και απηύθυνε προειδοποίηση στην Τουρκία (αναφερόμενος σε αυτή την προειδοποίηση
είχε μιλήσει ο Εργκίν περί διευθετήσεως).
Το τρίτο κύμα συλλήψεων στο πλαίσιο
των επιχειρήσεων της τουρκικής αστυνομίας εναντίον της KCK –Koma Ciwaken
Kürdistan, Ένωση Κοινοτήτων Κουρδιστάν, που κατά τα τ/ΜΜΕ είναι ‘η οργάνωση
πόλεων του ΡΚΚ’- πραγματοποιήθηκε προχθές ταυτόχρονα σε 16 πόλεις της Τουρκίας,
με αποτέλεσμα τη σύλληψη 51 ατόμων εκ των οποίων τα 47 είναι δικηγόροι και
ανάμεσά τους όλοι οι δικηγόροι του Ότζαλαν.
Στο πρώτο, προ διετίας κύμα, είχαν συλληφθεί 536 άτομα, δήμαρχοι,
στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης και μέλη του κουρδικού κόμματος BDP που έχει
36 βουλευτές στην Εθνοσυνέλευση. Στο
δεύτερο κύμα, τέλη Οκτωβρίου, είχαν συλληφθεί 40 άτομα μεταξύ των οποίων η
καθηγήτρια Μπουσρά Ερσανλί και ο εκδότης Ραγκίπ Ζαράκολου. Επιφυλασσόμενοι να γράψουμε εκτενέστερα για
την KCK, σημειώνουμε προς το παρόν ότι η επίσημη αιτιολόγηση των συλλήψεων
αυτών είναι η ‘διάλυση των δικτύων της KCK’ και η ‘εξάρθρωση της επικοινωνίας
Ιμραλί (Ότζαλαν) με Καντίλ (βουνό)’.
Εν τω μεταξύ, το τρίτο κατηγορητήριο
βούλευμα για τη ‘Βαριοπούλα’ (σχέδιο ανατροπής του καθεστώτος από το στρατό με
βομβαρδισμό τεμενών, ρήψη ελληνικού πολεμικού αεροσκάφους στο Αιγαίο κλπ) έγινε
δεκτό από το 10ο Κακουργιοδικείο Κωνσταντινούπολης. Η δίκη αυτή έχει 143 κατηγορούμενους εκ των
οποίων οι 64 είναι προφυλακισμένοι και στη συντριπτική πλειοψηφία τους ανώτεροι
αξιωματικοί. Ενώ, σύμφωνα με χθεσινές ειδήσεις στα ‘ψιλά’ των εφημερίδων, η εισαγγελία Άγκυρας διέταξε να διενεργηθούν
ανακρίσεις ‘για το μεταμοντέρνο πραξικόπημα της 28ης Φεβρουαρίου (1997)’, που αν καταλήξουν σε δίκη, σημαίνει ότι θα
δικαστούν όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας της εποχής.