«Η Παιδεία μετάληψις αγιότητος εστί»
(Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Σύντομη ομιλία ,σε εκδήλωση του Λυκείου Λαγκαδά, για τη γιορτή των Τριών Ιεραρχών
Έναν σύγχρονο κατακλυσμό , όπου η αξία «άνθρωπος» έχει ευτελιστεί με βαναυσότητα και όπου απειλούνται με αφανισμό αυτά τα ίδια τα πνευματικά βάθρα του πολιτισμού μας . Και ψάχνουμε απεγνωσμένα όλοι μας , δάσκαλοι και γονείς , σανίδα σωτηρίας . Σωσίβιο για μας και τα παιδιά μας . Και τότε είναι που συνειδητοποιούμε , όσοι από εμάς εξακολουθούμε και διασώζουμε μέσα στην καρδιά μας ζώσα την μνήμη της Θεϊκής καταγωγής μας , ότι τέτοια σανίδα σωτηρίας υπάρχει . Και δεν είναι άλλη από την Πνευματική Τριανδρία που γιορτάζουμε σήμερα .
Οι Τρείς Ιεράρχες , έρχονται με την ζωηφόρο Ανθρωπολογική τους θεώρηση και με την αειφόρο Παιδαγωγική τους πρόταση να δώσουν σωτήριες λύσεις και λυτρωτικές απαντήσεις στα μεγάλα ερωτηματικά και αδιέξοδα που ταλανίζουν έμπονα την σύγχρονη ανθρωπότητα .
Και ειδικότερα στο χώρο της Παιδείας , εκεί είναι όπου η Πατερική Ανθρωπολογία λειτουργώντας θεόσταλτα ,διακονεί εποικοδομητικά τις διαταραγμένες σήμερα σχέσεις δασκάλων – μαθητών , παιδιών και γονέων .
Ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι ,στις μέρες μας, γονείς και εκπαιδευτικοί όλο και πιο συχνά καταλαμβάνονται από αμηχανία και πέφτουν σε απελπισία και αδιέξοδα , στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν παιδαγωγικά την νεότητα ;
Από το φαινόμενο του ωχαδελφισμού , τον φιλοτομαρισμό , την φυγοπονία , τις διάφορες εξαρτήσεις όπως τα ναρκωτικά , από την κατακόρυφη άνοδο στους δείκτες νοσηρότητας από θανατηφόρα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα , από τον αλκοολισμό και την κατεδαφιστικού χαρακτήρα σύγκρουση γονέων-δασκάλων από τη μια και παιδιών –μαθητών από την άλλη , ποιά μοντέρνα παιδαγωγική πρόταση είναι ικανή να μας σώσει ;
Η σύγχρονη παιδαγωγική αναμφιβόλως βοηθεί αλλά δεν μπορεί , δυστυχώς,να λύσει ριζικά τα σύγχρονα προβλήματα της αγωγής . Και δεν μπορεί , διότι αγνοεί ή παραθεωρεί κάποια μεγέθη Πνευματικών διαστάσεων, όπως είναι οι θαυμαστές αλλοιώσεις που μπορούν να επιφέρουν στην ψυχή του παιδιού η μετάνοια , η Θεία Χάρη και οι προσευχές των γονιών και των δασκάλων του. Με άλλα λόγια , η σύγχρονη παιδαγωγική αδυνατεί να επιλύσει επιτυχώς τα σημερινά προβλήματα αγωγής , διότι υποτιμά και προσπερνά αδιάφορα την φωτισμένη βάση των θεωρήσεων των Τριών Ιεραρχών , η οποία διατυπώνεται δια στόματος Ιερού Χρυσοστόμου ως εξής : «η Παιδεία μετάληψις αγιότητος εστί» .
Άρχοντες αυτού του τόπου , αγαπητοί συναθλητές γονείς , σεβαστοί μας καθηγητές , λατρευτά μας παιδιά ,γιορτάζουμε σήμερα τους Τρείς Ιεράρχες και γι αυτό ,βεβαίως, συγκεντρωθήκαμε εδώ. Και κηρύξαμε μάλιστα την ημέρα αυτή , την 30ή Ιανουαρίου , ημέρα αργίας . Τελικά , όμως , στην πραγματικότητα τι είδους αργία εφαρμόζουμε ;
Η 30ή Ιανουαρίου λειτουργεί όντως ως ημέρα εορτασμού και απόδοσης τιμής και ευγνωμοσύνης στους μεγάλους Πατέρες Παιδαγωγούς ή κατάντησε , με δική μας ευθύνη, ημέρα χλευασμού των προστατών της Παιδείας μας και ημέρα –ευκαιρία απόδρασης και ολιγωρίας ;
Επιτρέψτε μου να θέσω, στην ωραιότατη αυτή λαϊκή σύναξη , μερικά ερωτήματα αυτοκριτικής οπτικής και ως εκ τούτου επώδυνα και καυστικά:
1ον. Πού είναι η ενημέρωση των παιδιών μας –μαθητών πάνω στη ζωή , την κοινωνική δράση , την πνευματικότητα και το πλούσιο συγγραφικό παιδαγωγικό έργο των Τριών Ιεραρχών ; Δεν μας ενδιαφέρει το Πνεύμα , η κοινωνική προσφορά και η παιδαγωγική πρόταση των Τριών Φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος ;
Έ , τότε , με δική μας αποκλειστικά υπαιτιότητα ,θα συνεχίσουμε να ζούμε, δυστυχώς, κάτω από τις διαταγές και τα παραγγέλματα των δυνάμεων του σκότους . Των επιβούλων , όπως είπε πρόσφατα ευστόχως , ο μεγάλος Μίκης Θεοδωράκης .Μέχρι πότε , όμως, η νεότητα της πολύπαθης πατρίδας μας θα βαδίζει με γνώμονες τους κήρυκες του υπερκαταναλωτισμού , της δανειοληψείας , της ελάσσονος προσπαθείας , της ασέβειας στο περιβάλλον , της υποτίμησης του συνανθρώπου , του μισητού πολέμου , της απόρριψης των γονέων και της καταβαράθρωσης κάθε ιερού και οσίου ; Μέχρι πότε ; Κι εμείς ; Θα παραμείνουμε ασυγκίνητοι και άπραγοι ;
2ον. Ποιος από εμάς τους γονείς και ποιοι από τους δασκάλους των παιδιών μας , έχουν εγκύψει στα συγγράμματα των Τριών Ιεραρχών και τα έχουν μελετήσει , ώστε να δυνηθούν να θέσουν σε αποτελεσματική εφαρμογή,τις μοναδικές και διαχρονικής αξίας παιδαγωγικές τους αρχές ;
Δεν μας συγκινούν πια οι φορείς της ελπίδας , της σωφροσύνης , της θεϊκής παιδαγωγίας , της ανδρείας και της αγάπης ; Άς πάψουμε ,τότε, και να λέμε ότι τους γιορτάζουμε . Κι ας βάλουμε μπροστάρηδες στην εκπαιδευτική μας συλλογική προσπάθεια τους ντελάληδες του μηδενισμού και της απελπισίας . Όπως ακριβώς το πράττουμε , εν πολλοίς , και τώρα.
3ον. Τελικά , τι είδους σχολεία θέλουμε ;
Για την απάντηση αυτού του ερωτήματος δεν θα επικαλεσθώ το πνευματικό οπλοστάσιο των Τριών Ιεραρχών ,αλλά θα προσφύγω στη γνώμη ενός κορυφαίου πολιτικού μας .
Εάν ήταν εδώ αυτή την ώρα ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος , ο Ιωάννης Καποδίστριας , – αλήθεια , τι ξέρουν τα παιδιά μας γι αυτόν ; – θα μας έλεγε , όπως έγραψε κάποτε : «Τα σχολεία δεν είναι απλώς τόποι προσκτήσεως γνώσεων, αλλά κυρίως είναι φροντιστήρια ηθικής, χριστιανικής και εθνικής αγωγής» Σήμερα και οι τρεις αυτές λέξεις που συνοδεύουν την πολιτική πρόταση περί αγωγής του Καποδίστρια, είναι προγραμμένες, γι’ αυτό και περισσεύουν η ανηθικότητα, η ασέβεια και οι συμπεριφορές βαρβαρότητας και απανθρωπείας. Και
4ον. Ποιοι δάσκαλοι θα καταφέρουν να αλλάξουν το κλίμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας και ποιάς κοπής δάσκαλοι θα μπορέσουν να γίνουν φορείς και μεταδότες των παραδοσιακών μας και δοκιμασμένων μορφωτικών αγαθών ;
Την απάντηση έρχεται να μας τη δώσει και πάλι ο Πρώτος Κυβερνήτης μας , ο Ιωάννης Καποδίστριας , που τον έφαγε το αδίστακτο φονικό χέρι του επίβουλου ,Κυριακή πρωΐ ,στην πόρτα της εκκλησιάς , διακηρύσσοντας με το ανύστακτο ενδιαφέρον του για την Παιδεία τα εξής: «Το συμφέρον και η εθνική φιλοτιμία θα υποκινηθώσι εξ ίσου, εάν το εκπαιδευτήριον προικισθεί με όλα τα μέσα της παραγωγής της παιδείας, εάν διδάσκαλοι διακεκριμένοι, επί φιλοθρησκεία και έρωτι προς την εθνικήν γλώσσαν και φιλολογίαν, εκλέγονται μεταξύ των Ελλήνων, οίτινες δικαίως υπολήπτονται εν τω κόσμω των γραμμάτων και επιστημών».
«Σχολείο ίσον δάσκαλος» και, κατά τον Κυβερνήτη, σωστός δάσκαλος είναι ο διακεκριμένος επί «φιλοθρησκεία», ο χριστιανός δάσκαλος , και ο «επί έρωτι» προς την γλώσσα μας. Γλώσσα και πίστη είναι τα δύο «τζιβαϊρικά πολυτίμητα», που αρδεύουν την εθνική συλλογική μας συνείδηση.
Η Χριστιανική ανθρωπολογία των πατέρων της Εκκλησίας μας και εν προκειμένω των Μεγάλων παιδαγωγών ,των Τριών Ιεραρχών , που σήμερα συγκεντρωθήκαμε εδώ για να γιορτάσουμε, συνοψίζεται και εκφράζεται με τα παρακάτω λόγια του ίδιου μεγάλου οραματιστή μας ηγέτη, τα οποία αποδέχομαι απολύτως και θέτω ως επίλογο της ενώδυνης αναφοράς μου : «Δε με μέλει περί του τί λέγουσι και τί θα είπωσι περί εμού. Με ενδιαφέρει μόνον να ευρίσκωμαι εν ειρήνη προς την συνείδησήν μου, όπως και ευρίσκωμαι, χάρις τω Θεώ».
Με απλά λόγια : δέ με νοιάζει τι λένε και τι θα πουν για μένα . Μ’ ενδιαφέρει μονάχα να έχω ήσυχη και καθαρή τη συνείδησή μου . Και με τη Χάρη του Θεού την έχω.
Μπορούμε , σήμερα, ως γονείς και δάσκαλοι , να πούμε ευθαρσώς το ίδιο ; Μπορεί κάποιος από τους πολιτικούς ηγέτες της σήμερον, να καυχηθεί για το έργο του και να επαναλάβει αυτά τα λόγια ; Δύσκολο. Οι συνειδήσεις μας , δυστυχώς, έχουν μπαζωθεί….
30 Ιανουαρίου 2009 . Ακόμα μια γιορτή των Τριών Ιεραρχών , με τους Τρείς Ιεράρχες απόντες …
Σας ευχαριστώ πολύ , που με υπομονή ακούσατε τον προβληματισμό μιας γενιάς ,που περιμένει με αγωνία να παραδώσει τη σκυτάλη σε χέρια καλύτερα .
Λαγκαδάς 30.01.2009 Φώτιος Μιχαήλ
(Ως εκπρόσωπος του Συλλόγου Γονέων του Λυκείου Λαγκαδά)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ :
1.«Παιδεία :η ροδόχρους ελπίδα του Έθνους» ,
2.«Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου» , Βασίλειος Χαρώνης
.