γράφει ο Alain Frachon
Η Ρωσία επανεξοπλίζεται με μεγάλη ταχύτητα. Η Κίνα φέρεται να διπλασιάσει τον αμυντικό προϋπολογισμό της μέχρι το 2015. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προτίθενται να παραμείνουν η πρώτη στρατιωτική δύναμη στον κόσμο. Μόνο μια ήπειρος αφοπλίζεται, σαν να έχει εκδιώξει τον πόλεμο από τον ορίζοντά της: η Ευρώπη. Είναι σημαντικό;
Ας ξεκινήσουμε με την πιο πρόσφατη είδηση, αυτή με τις εντυπωσιακές δηλώσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν στην αρχή της εβδομάδας. Λίγες μέρες πριν από τις προεδρικές
εκλογές στις 4 Μαρτίου, τις οποίες δεν μπορεί να φανταστεί ότι θα τις χάσει, ο κ. Πούτιν ανακοίνωσε το πλέον γιγαντιαίο στρατιωτικό πρόγραμμα στη Ρωσία από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Μία από τις προτεραιότητές του θα είναι να εκσυγχρονίσει και να μετατρέψει τελείως τη στρατιωτική μηχανή της χώρας, γράφει ο ίδιος στην εφημερίδα Rossiyskaya Gazeta.
Ορίζεται ο κύριος εχθρός: η Δύση. Η μεγαλύτερη απειλή που βαραίνει την Ρωσία, αυτή που μπορεί να αχρηστεύσει το οπλοστάσιο των πυραύλων της, είναι η αμερικανική αντιπυραυλική ασπίδα, συνέχισε ο πρωθυπουργός. Αυτό το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας, στο οποίο η Ουάσιγκτον πρότεινε στη Μόσχα να συμμετάσχει, υποτίθεται ότι έχει σκοπό να προστατεύσει την Ευρώπη. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν το κατανοεί έτσι. Δηλώνει ότι «Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις προσπάθειες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στο τομέα της αντιπυραυλικής άμυνας». Δεν τίθεται θέμα αποδοχής της προσφοράς συνεργασίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες: «Δεν θα μπορούσαμε να παραείμαστε πατριωτικοί σε αυτή την υπόθεση», δήλωσε ο πρώην πρόεδρος. Η απάντηση της Ρωσίας θα είναι «να αχρηστεύσει το αμερικανικό σχέδιο, συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής συνιστώσας της».
Μέσα σε δέκα χρόνια, ο κ. Πούτιν σχεδιάζει να δαπανήσει 772 δισεκατομμύρια δολάρια (583 δισ. ευρώ) για στρατιωτικές παραγγελίες. Η λίστα των ψώνιων είναι εκλεκτική: 400 νέοι βαλλιστικοί διηπειρωτικοί πύραυλοι, 2.300 τεθωρακισμένα οχήματα της τελευταίας γενιάς, 600 μαχητικά αεροσκάφη, 8 υποβρύχια που μεταφέρουν πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές και 50 πολεμικά πλοία επιφανείας -χωρίς να αναφέρουμε μια πληθώρα από ελαφρύτερους εξοπλισμούς.
Στην άφιξή, το 2022, η αμυντική δαπάνη στα ρωσικά δημόσια οικονομικά θα αντιπροσωπεύσει το 5% έως 6% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας.
Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν σε τρία σημεία. Η κατάσταση του ρωσικού στρατού σήμερα δεν είναι ιδιαίτερα λαμπρή και δικαιολογεί μια πολιτική εκσυγχρονισμού. Αλλά το πρόγραμμα του κ. Πούτιν περιέχει όμως κάτι που ανήκει στη παράνοια. Τέλος, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η ρωσική αμυντική βιομηχανία δεν είναι σε θέση να προσφέρει αυτό που ζητά ο υποψήφιος πρόεδρος.
Η δεύτερη πιο σημαντική στρατιωτική προσπάθεια στον πλανήτη είναι η Κίνα. Μέχρι το 2015, θα διπλασιαστεί τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της, εκτίμησαν αυτή την εβδομάδα οι ειδικοί του περιοδικού Jane’s Defence. Θα πρέπει τότε να φθάσει τα 238 δισεκατομμύρια δολάρια (180 δισ. ευρώ). Για πάνω από είκοσι χρόνια, ο ρυθμός ανάπτυξής της είναι διψήφιος αριθμός.
Το περιοδικό Jane’s Defence θεωρεί ότι το σύνολο των κινεζικών στρατιωτικών δαπανών θα ανέλθει σε 120 δισεκατομμύρια δολάρια το 2012, ήτοι περισσότερο από το άθροισμα των στρατιωτικών προϋπολογισμών των οκτώ πρώτων μελών του ΝΑΤΟ, εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δύσπιστοι και πρώτοι ενδιαφερόμενοι, οι Ιάπωνες δηλώνουν ότι είναι σίγουροι ότι οι Κινέζοι δεν δίνουν τα πραγματικά στοιχεία των στρατιωτικών δαπανών τους. Το περιοδικό Jane’s Defence θεωρεί ότι δεν είναι δυσανάλογες: Θα αντιπροσώπευαν το 2% του ΑΕΠ της δεύτερης παγκόσμιας οικονομίας.
Ποιος είναι ο εχθρός; Και πάλι, οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά οι αναλυτές της αμυντικής πολιτικής της Κίνας λένε ότι το Πεκίνο δεν έχει καμία πρόθεση να ισοφαρίσει με την αμερικανική στρατιωτική δύναμη. Ο πρώτος στρατηγικός στόχος των Κινέζων είναι η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντός τους, αυτά τα 1800 χιλιόμετρα της ακτογραμμής που εκτείνεται από την Κίτρινη Θάλασσα στα βόρεια μέχρι την Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Κρίσιμοι δίαυλοι για την ναυσιπλοΐα που μεταφέρει ένα τεράστιο μέρος του ενεργειακού και τροφικού εφοδιασμού της χώρας.
Η Κίνα θεωρεί ότι αυτή η θαλάσσια περιοχή ανήκει στην κηδεμονία της. Εκεί, και όχι αλλού, προτίθεται να δείξει την κυριαρχία της. Τα όπλα που αναπτύσσει -πύραυλους αντι-αεροπλανοφόρων, αεροπλανοφόρα, βομβαρδιστικά Stealth- δεν έχουν παρά μόνο έναν στόχο: να εκδιώξουν τις ΗΠΑ από τον Δυτικό Ειρηνικό.
Οι Αμερικανοί δεν πρόκειται να την αφήσουν. Αντίθετα. Θέλουν να μείνουν μια συντριπτική στρατιωτική δύναμη -πάνω από το 40% της παγκόσμιας στρατιωτικής προσπάθειας τους ανήκει. Με πάνω από 700 δισεκατομμύρια δολάρια, ο αμυντικός προϋπολογισμός τους για το 2011 είναι ελαφρά χαμηλότερος από εκείνο που ο Πούτιν θέλει να δαπανήσει μέχρι το 2022!
Η Αμερική βγαίνει από μια δεκαετία πολέμών στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, με ανάμεικτα αποτελέσματα. Αυτές οι δυο συγκρούσεις που ξεκίνησαν από τον Τζορζ W. Μπους, ο οποίος μείωσε ταυτόχρονα τους φόρους, ανατίναξαν το χρέος των ΗΠΑ.
Για οικονομικούς και στρατηγικούς λόγους, ο Μπαράκ Ομπάμα θέλει να απαλλάξει τις ΗΠΑ από αυτές τις εκτεταμένες δεσμεύσεις στο εξωτερικό. Ξεκίνησε να μειώσει τον αμυντικό προϋπολογισμό, λίγο. Ο δεδηλωμένος στόχος είναι να περάσει σε δέκα χρόνια από έναν όγκο των περίπου 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο σε κάτι λιγότερο από τα 500. Και αυτό θα εξασφάλιζε μια ακαταμάχητη στρατιωτική κυριαρχία των ΗΠΑ μέχρι τη μέση του αιώνα …
Αλλά ο Ομπάμα επαναπροσανατολίζει επίσης τις στρατηγικές προτεραιότητες της χώρας. Θέλει να αντιμετωπίσει το κινεζικό σχέδιο: η Αμερική θα παραμείνει, είπε, μια στρατιωτική δύναμη του Ειρηνικού. Ενισχύει τις συμμαχίες της και καθιερώνει νέες. Καμία περικοπή στον αμυντικό προϋπολογισμό θα αφορά αυτήν την περιοχή. Η αμερικανική αναδιάταξη πραγματοποιείται σε βάρος της Ευρώπης.
Θα παραμείνουν σε λίγο 30.000 Αμερικανοί στρατιώτες, εναντίον 100.000 στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Η Ευρώπη επιλέγει αυτή τη ακριβή στιγμή για να αφοπλιστεί. Μαζικά. Εκτιμά ότι δεν την αφορά η κούρσα των εξοπλισμών που γίνεται γύρω. Ούτε η αμερικανική απόσυρση από την Γηραιά Ήπειρο και ούτε την αφορούν τα ταραγμένα χρόνια που προαναγγέλλονται στη Μέση Ανατολή.
Με την εξαίρεση της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες κόβουν την άμυνά τους. Υποστηρίζουν ότι εκσυγχρονίζουν και εξορθολογήσουν τους στρατούς τους. Αλλά το επιχείρημα κρύβει κακά την πραγματικότητα: οι Ευρωπαίοι αφοπλίζονται. Παραίτησαν από το να είναι ένας από τους ηθοποιούς του αιώνα;
Alain Frachon