26/02/2012
| Σκεύη Σταύρου
Το
οικονομικό μπουμ και η κρίση στην ευρωζώνη
Σε
ποια κατάσταση θα βρισκόταν οικονομικά η Άγκυρα, εάν εντασσόταν σήμερα στην ΕΕ
και ποια προβλήματα θα αντιμετώπιζε η ΕΕ
Η ΤOΥΡΚΙΑ μπορεί να πάρει ώς και 4,8
δις από την ΕΕ, δηλαδή 41,7% των προενταξιακών
Ενώ η
Ευρώπη ζει το δράμα του ελληνικού ζητήματος, που αν δεν αντιμετωπιστεί
αποτελεσματικά θα προκαλέσει ένα αρνητικό ντόμινο τραγικών επιπτώσεων επί του
συνόλου της ευρωζώνης, στην Τουρκία παρατηρείται ένα οικονομικό μπουμ, με
ρυθμούς ανάπτυξης που αγγίζουν ποσοστό της τάξης του 8,3% επί του ΑΕΠ. Το
ερώτημα είναι κατά πόσο αυτή η τουρκική οικονομική έκρηξη μπορεί να αντέξει
στον χρόνο, εάν οικοδομείται σε στέρεα βάση ή εάν σε κάποια φάση και η τουρκική
οικονομία θα πληγεί από ανάλογα προβλήματα με εκείνα που σήμερα αντιμετωπίζουν
εκτός της Ελλάδας και άλλα ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η
Ιρλανδία και η Πορτογαλία.
Ο
νεαρότερος πληθυσμός…
Οι
προσανατολισμοί της Τουρκία συνεχίζουν να είναι ευρωπαϊκοί. Στόχος εξακολουθεί
να είναι η πλήρης ένταξη της χώρας στην ΕΕ. Διότι, μια πλήρης ένταξη καθιστά
την Τουρκία μιαν από τις ηγέτιδες χώρες της ΕΕ, αφού διαθέτει τον μεγαλύτερο
μετά τη Γερμανία πληθυσμό, τον πιο νέο και τον μεγαλύτερο στρατό εντός της
Ευρώπης, οπότε ο λόγος της στα ζητήματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής θα
είναι ανάλογος της ισχύος της. Ενώ στην ΕΕ ο μέσος όρο ηλικίας του πληθυσμού
είναι το 41ο έτος, στην Τουρκία είναι το 28ο!
Η
πλήρης ένταξη δημιουργεί συνθήκες μεγάλης μετακίνησης εργατικού δυναμικού περί
τα 4 εκ. σε πρώτη φάση. Εξού και η θέση πολλών χωρών μελών, όπως η Γερμανία, η
Γαλλία και η Αυστρία, οι οποίες υποστηρίζουν ότι, ανεξαρτήτως του καθεστώτος το
οποίο θα απολαμβάνει η Τουρκία στην ΕΕ, το άρθρο 4 της Συνθήκης, που αφορά στη
μετακίνηση εργατών, δεν θα εφαρμοστεί. Ή, ακόμη και αν εφαρμοστεί, κάτι τέτοιο
θα συμβεί επί τη βάσει περιορισμών. Άλλωστε, ο τουρκικός πληθυσμός συνιστά
αυτήν τη στιγμή το 12% του πληθυσμού της ΕΕ, και στα επόμενα έτη θα φθάσει το
15%, υπό την έννοια ότι οι Τούρκοι θα αυξάνονται, σε αντίθεση με τα λοιπά
ευρωπαϊκά κράτη, τα οποία θα γηράσκουν και θα συρρικνώνονται.
Ιρλανδικό
και ελληνικό μοντέλο και… το πλαστικό χρήμα
Το
σύνολο των κριτηρίων αυτών για το καθεστώς, που θα μπορεί να απολαμβάνει η
Τουρκία στην ΕΕ, είναι συναφές με ό,τι ονομάζουμε ως ικανότητα της ΕΕ να
ενσωματώνει νέα κράτη. Η δε Τουρκία ισχυρίζεται ότι μπορεί σύντομα να ενταχθεί
στην ΕΕ. Και στηρίζει τον ισχυρισμό της αυτό στη μεγάλη οικονομική της έκρηξη
και στο ότι και άλλες χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Ελλάδα δεν
πληρούσαν τα κριτήρια για να καταστούν πλήρη κράτη μέλη. Σχετικά με την Ελλάδα
δεν πληρούσε καν τα κριτήρια για ένταξη στην ΟΝΕ, εξού και η οικονομική της
κατάσταση.
Για
να διευκολυνθεί η τουρκική ενταξιακή πορεία, αφενός θα πρέπει -όπως η Άγκυρα
υποστηρίζει- να απαλλαγεί η Τουρκία από το βάρος του άλυτου κυπριακού προβλήματος,
και να αυξηθούν τα προενταξιακά κονδύλια, διότι, κατά τον τουρκικό ισχυρισμό,
είναι τα ολιγότερα που εισπράττει κατά κεφαλήν από κάθε άλλο υπό ένταξη κράτος!
Η πραγματικότητα είναι η εξής:
1. Η
Τουρκία για την επταετία 2007-2013 εισπράττει τη μερίδα του λέοντος από τα
προενταξιακά ταμεία. Σε απόλυτους αριθμούς μιλούμε για 4,8 δις ευρώ, ενώ
ποσοστιαία η βοήθεια αυτή φτάνει το 41,7% επί του συνόλου.
2.
Εάν η Τουρκία εντασσόταν σήμερα στην ΕΕ, η οικονομία της θα ήταν στην κατάσταση
της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Και παρά το μεγάλο της μέγεθος η συνεισφορά
της στην ΕΕ δεν θα ήταν αυτή της Γερμανίας, αλλά θα ήταν της τάξης του 4,5% επί
του συνολικού ΑΕΠ της ΕΕ. Δηλαδή, η Ελλάδα με 10 εκ. πληθυσμό καλύπτει το 2%
περίπου επί του κοινοτικού ΑΕΠ και η Τουρκία με 72 εκατομμύρια πληθυσμό, με
άλλα λόγια τον επταπλάσιο, θα μπορεί να καλύπτει μόνο το διπλάσιο της Ελλάδας
ποσοστό επί του κοινοτικού ΑΕΠ.
3. Η
ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θα πρέπει ούτως ή άλλως να συνοδευτεί από αλλαγή
του τρόπου διάθεσης των διαρθρωτικών ταμείων, διότι θα προκύψουν τεράστια
προβλήματα καθώς και αντιδράσεις. Εάν η Τουρκία εντασσόταν σήμερα στην ΕΕ, θα
έπρεπε να απορροφά από τα διαρθρωτικά ταμεία ποσοστό περί το 23% με 25%, οπότε
θα προεκαλείτο γενικότερο πρόβλημα στην ΕΕ. Διότι θα υπήρχαν κράτη που θα
έπαιρναν πολύ λιγότερα απ’ ό,τι παίρνουν τώρα και η κάλυψη των ανισοτήτων στην
ΕΕ θα ήταν δυσκολότερη. Και θα συνέβαιναν όλ΄ αυτά για τους ακόλουθους λόγους:
α. Η
Τουρκία είναι μετά τη Γερμανία η μεγαλύτερη χώρα. Η ένταξή της στην ΕΕ θα
ισοδυναμεί με τη συνολική διεύρυνση του 2004, που απετελείτο από δέκα κράτη!
β. Η
κύρια ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας στηρίζεται σε πέντε μεγάλες πόλεις. Η
επαρχία βρίσκεται σε άθλια οικονομική και κοινωνική κατάσταση, και θα
χρειαστούν τεράστια κονδύλια από τα διαθρωτικά ταμεία της ΕΕ για να καλυφθούν
οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Στην ουσία, τα διαρθρωτικά ταμεία της
ΕΕ δεν θα αντέξουν την τουρκική ένταξη, εκτός και αν αλλάξουν τα κριτήρια και
οι τρόποι λειτουργίας τους, που σημαίνει ούτως ή άλλως ότι θα προκληθούν
προβλήματα με τις λοιπές χώρες της ΕΕ και ειδικώς εκείνες, καθώς και τις
περιφέρειές τους, που αντιμετωπίζουν οξύτατα οικονομικά και κοινωνικά
προβλήματα.
Επειδή
περί οικονομίας ο λόγος, προσέξετε τι συμβαίνει σήμερα στην Τουρκία, η οποία
χαρακτηρίζεται από οικονομικό μπουμ, με ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 8,3%. Ο
τομέας της γεωργίας καλύπτει το 9,3% του ΑΕΠ της τουρκικής οικονομίας, ενώ
απασχολεί το 24% του εργατικού δυναμικού της χώρας, την ίδια στιγμή κατά την
οποία ο τομέας των υπηρεσιών καλύπτει περί το 50% του εργατικού δυναμικού και ο
βιομηχανικός τομέας το 25%.
Είναι,
δε, πρόδηλο ότι η έκρηξη στην τουρκική οικονομία είναι αποτέλεσμα της
αλματώδους ανάπτυξης της οικοδομικής βιομηχανίας, ενώ στα φόρτε του βρίσκεται και
το πλαστικό χρήμα, με υπερδανεισμούς από τις τράπεζες σε μια κοινωνία με χαμηλό
συγκριτικά με την ΕΕ μέσο μισθό. Επιπροσθέτως, η ανάπτυξη έφερε και αύξηση του
πληθωρισμού, που φθάνει το 10% και, όπως Αμερικανοί οικονομολόγοι, ακόμη και
Τούρκοι, υποστηρίζουν, αυτό είναι κακό σημάδι, που θα πρέπει να ελεγχθεί από
την κεντρική τράπεζα και την κυβέρνηση.
Και
αυτό διότι ο πληθωρισμός είναι αποτέλεσμα εισροής μεγάλων κεφαλαίων και
ανάπτυξης, που φέρνουν αύξηση τιμών, πληθωρισμού και κόστος παραγωγικότητας, που
σημαίνει μειωμένη ανταγωνιστικότητα. Ως εκ τούτου, εάν δεν ληφθούν μέτρα,
υπάρχει ο κίνδυνος μείωσης του μεριδίου των εξαγωγών και αύξηση του ελλείμματος
στο εμπορικό ισοζύγιο, καθώς και μείωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της
τουρκικής λίρας -πράγμα που ήδη συμβαίνει- αύξηση του χρέους και δημιουργία
αρνητικών και επικίνδυνων προϋποθέσεων, και οξύτατων προβλημάτων.
Υπό
αυτές τις συνθήκες, λόγω των δομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η τουρκική
οικονομία, καθώς και όσων έχουμε ήδη αναφέρει, στην περίπτωση που κάτι πάει
στραβά, ενδέχεται να δούμε το ιρλανδικό και το ελληνικό μοντέλο προβληματικής
οικονομίας να κτυπά και την Τουρκία, την οποία -χαριτολογώντας- οι ίδιοι οι
Τούρκοι αποκαλούν, λόγω των δικών της υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, του μεγάλου και
νεαρού πληθυσμού της, καθώς και της δυναμικής που αποκτά η χώρα, ως το «βιάγκρα
της γερασμένης και προβληματικής Ευρώπης»!
Η μεν
Ιρλανδία στήριξε την ανάπτυξή της στην οικοδομική βιομηχανία, αλλά όταν κτύπησε
η κρίση εγκλωβίστηκαν και οι δανειστές, δηλαδή οι τράπεζες, καθώς και οι
δανειζόμενοι, αφού η υπερτιμημένη φούσκα στις τιμές των ακινήτων έσπασε, με
αποτέλεσμα οι μεν τράπεζες, ακόμη και αν πωλούσαν τα υποθηκευμένα ακίνητα, να
μην μπορούν να καλύψουν τα δάνεια, ενώ οι δανειστές αδυνατούσαν να αποπληρώσουν
το χρέος τους, ακόμη και αν πωλούσαν τα υποθηκευμένα ακίνητά τους! Όσο, δε, για
την Ελλάδα, είχε γίνει όμηρος του πλαστικού χρήματος και άλλων βεβαίως
διαρθρωτικών προβλημάτων μιας πολιτείας που εκινείτο στην πρακτική του κρατικού
σοβιετικού μοντέλου ανάπτυξης εντός μιας δυτικής κοινωνίας!
Ηγέτιδα
χώρα και ξενοφοβία
Η
ΕΝΤΑΞΗ λοιπόν της Τουρκίας στην ΕΕ δεν στηρίζεται μόνο στο κατά πόσο η χώρα
αυτή θα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, εάν δηλαδή θα ανοίξει και θα κλείσει τα
35 προενταξιακά κεφάλαια, αλλά και από άλλες παραμέτρους, όπως:
Α) Η
πολιτική βούληση των ηγετικών – ισχυρών κρατών της ΕΕ, όπως είναι η Γαλλία και
η Γερμανία, οι οποίες δεν είναι έτοιμες να αποδεχθούν ότι μπορούν να
συγκατοικήσουν στην ΕΕ με την Τουρκία και να μοιραστούν μαζί της την ευρωπαϊκή
εξουσία, οτιδήποτε και αν σημαίνει αυτό.
Β) Η
δυνατότητα ή όχι της ΕΕ, αν θα αντέξει στους κόλπους της την ενσωμάτωση της
Τουρκίας από πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής άποψης. Υπάρχει έντονη
αντιτουρκική προδιάθεση, η οποία ενισχύεται σε περιόδους οικονομικής κρίσης
όπως είναι η υφιστάμενη, και εξελίσσεται σε ξενοφοβία.
Ενισχύεται,
δε, από σύνδρομα όπως το αυστριακό, που προκύπτει από το ιστορικό τραύμα της
πολιορκίας της Βιένης από τους Τούρκους και από την αντίληψη ότι η ΕΕ είναι ένα
χριστιανικό κλαμπ, διαφορετικό απ’ ό,τι το τουρκικό-μουσουλμανικό σύστημα αρχών
και αξιών.
Ενισχύεται
η αντίληψη αυτή και από το γεγονός ότι στην εξουσία της Τουρκίας βρίσκεται επί
σειράν ετών το ΑΚP, ένα
κόμμα με καθαρά μουσουλμανικό χαρακτήρα, το οποίο όμως χρησιμοποιείται, καθώς
και η ίδια η Τουρκία, τόσο από την ΕΕ όσο και από τις ΗΠΑ, ως γέφυρα με τις
αραβικές και ισλαμικές χώρες, και ως μοντέλο νέας διακυβέρνησης των λαών που
επαναστάτησαν στην αραβική άνοιξη. Αληθές βεβαίως είναι ότι:
1. Η
αραβική άνοιξη εξελίχθηκε σε βαρύ χειμώνα. Είτε οι χώρες που επαναστάτησαν θα
πρέπει να οικοδομήσουν τις δημοκρατίες τους εκ του μηδενός. (Πώς να το πράξουν
όμως, όταν δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία και όταν η Δύση εκτός από τη
διενέργεια των πολέμων όπως στο Ιράκ και στη Λιβύη δεν έχει επί τούτου
συγκροτημένη στρατηγική. Ή ακόμη και αν είχε ή έχει, αποτυγχάνει). Είτε οι
χώρες αυτές τελικώς θα περάσουν στα χέρια των ισλαμιστών, ανεξαρτήτως εάν αυτοί
ανήκουν στην ήπια σχολή σκέψης, όπως εμφανίζεται αυτή της Τουρκίας, ή της
σκληρής θεοκρατικής του Ιράν.
2. Η
Τουρκία επιδιώκει από τον Απρίλιο του 2009, όταν ο Μπαράκ Ομπάμα της έδωσε το
χρίσμα, να εμπεδωθεί ως περιφερειακή δύναμη, πράγμα, όμως, που προκαλεί τις
αντιδράσεις κυρίως του Ισραήλ αλλά και της Αιγύπτου. Το Ισραήλ αντιδρά διότι η
Τουρκία επιχειρεί να το αντικαταστήσει στην περιοχή ως περιφερειακή δύναμη. Όσο
δε για την Αίγυπτο, και αυτή αντιδρά επειδή αισθάνεται ότι η Άγκυρα θέλει να
της κλέψει τον ρόλο της ηγέτιδας χώρας στον μουσουλμανικό και αραβικό κατ’
επέκταση κόσμο.
Είναι,
δε, πρόδηλο ότι υπό αυτές τις συνθήκες, υπάρχουν κράτη της ΕΕ που υποστηρίζουν
ότι η Τουρκία αποτελεί και θα αποτελέσει τον Δούρειο Ίππο των ΗΠΑ εντός της ΕΕ,
μαζί με τη Βρετανία. Οπότε, όπως κυρίως η Γαλλία υποστηρίζει, θα ήταν προτιμότερη
η ειδική σχέση, παρά η πλήρης ένταξη.
ΔΡ.
ΓΙΑΝΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ
Διεθείς Σχέσεις