Στήν ἐπικαιρότητα καί πάλι βρίσκεται τό ζήτημα τῆς Ἐκπαιδευτικῆς Μεταρρυθμίσεως. Ἄν καί γιά πολλούς θεωρεῖται ὡς ἕνα ἁπλό σύνθημα ἤ πυροτέχνημα, ἔχουμε λογους νά ἐλπίζουμε ὅτι ἡ παρουσία τοῦ καθηκητοῦ καί πρώην Πρυτάνεως τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Γεωργίου Μπαμπινιώτη ὡς Προέδρου τῆς σχετικῆς Ἐπιτροπῆς θά βοηθήσει ὥστε νά ἔχουμε χρήσιμα ἀποτελέσματα. Μέ τήν εὐκαιρία αὐτή ἄς ἐκφράσουμε ὁρισμένες σκέψεις ἀγωνίας καί προβληματισμοῦ γιά τό μεγάλο αὐτό πρόβλημα τῆς ἀγωγῆς καί τῆς εὐρυτέρας μορφώσεως τῶν νέων μας.
Πρῶτον. Κάθε προσπάθεια ἐκπαιδευτικῆς μεταρρυθμίσεως πρέπει νά ἐκκινεῖ ἀπό τήν παραδοχή ὅτι στό σχολεῖο δέν στέλνουμε τά παιδιά μόνον γιά νά μάθουν πληροφορίες καί νά ἀποκτήσουν ἕναν ὄγκο γνώσεων, ἀλλά παραλλήλως, θά ἔλεγα πρωτίστως, γιά νά διαμορφώσουν χαρακτῆρα. Σχολεῖο πού δέν διαπλάθει ἦθος δέν εἶναι σχολεῖο, ἀλλά ἐργοστάσιο κατασκευῆς ρομπότ. Καί οἱ στρατηγοί τοῦ Χίτλερ εἶχαν γνώσεις, ἤξεραν μάλιστα ἀπό στήθους πολλούς στίχους τοῦ Ὁμήρου καί τῶν Ἀρχαίων Κλασσικῶν. Δέν εἶχαν, ὅμως, ἦθος καί ἀνθρωπιά. Μετά τήν ἀπαγγελία στίχων καί τήν ἀκρόαση κλασικῆς μουσικῆς πήγαιναν καί ἐκτελοῦσαν χιλιάδες Ἕλληνες στό Δίστομο, στά Καλάβρυτα, στήν Κάνδανο τῆς Κρήτης κ.ἀ. Ἡ μεταρρύθμιση δέν πρέπει νά ἀπομακρύνει τά παιδιά μας ἀπό μαθήματα ἠθοπλαστικά ὅπως εἶναι ἡ Ἱστορία, ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἀγωγή καί ἄλλα. Μόρφωση σημαίνει δια – μόρφωση χαρακτήρων. Εἰδικά δέ στήν ἐποχή μας, μέ τήν ἐπίδραση πολλῶν ἀρνητικῶν προτύπων, ὀ δάσκαλος μαζί μέ τόν γονέα ἔχουν τήν εὐθύνη νά διαμορφώσουν ὁλοκληρωμένους χαρακτῆρες καί ὑπεύθυνους δημοκρατικούς πολίτες.
Δεύτερον. Θεωρῶ λανθασμένη τήν πρόταση πού ἀκούεται ἀπό ὁρισμένα χείλη, ὅτι δηλαδή εἶναι ἀνάγκη νά μειώνουμε συνεχῶς τήν ὕλη. Ἡ πρόταση ἀναφέρεται κυρίως στό Λύκειο καί στήν προετοιμασία τῶν μαθητῶν γιά τήν εἰσαγωγή στά Α.Ε.Ι. Ἄν ἰσχύσει, ὅμως, θά συμπαρασύρει καί ἄλλες βαθμίδες τῆς ἐκπαιδεύσεως. Φυσικά δέν διαφωνοῦμε νά γίνει κάποια ἀφαίρεση ἐπουσιωδῶν κεφαλαίων. Ὅμως, ὡς θέμα ἀρχῆς, ἡ λιγότερη προσπάθεια, ἡ ἥσσων προσοπάθεια πού ἔλεγαν οἱ παλαιότεροι, ὄχι μόνο δέν βοηθεῖ, ἀλλά βλάπτει τούς νέους. Μόνον ἄν κοπιάσεις θά πετύχεις στή ζωή σου. Ἄν τούς συνηθίσουμε ἀπό τά πρῶτα βήματα στήν φιλοσοφία τῆς ὅλο καί λιγότερης προσπάθειας τούς ἐθίζουμε στή χαλάρωση καί στήν ὀκνηρία. Ὅσοι δώσαμε εἰσαγωγικές ἐξετάσεις πρό τριῶν –περίπου-δεκαετιῶν θυμόμαστε ὅτι ἡ ὕλη τῆς Ἱστορίας γιά τή Νομική, τή Φιλοσοφική καί τή Θεολογική Σχολή ξεκινοῦσε ἀπό τούς ἀρχαίους Αἰγυπτίους καί ἔφθανε μέχρι τόν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κι ὅμως γενιές ἑλληνοπαίδων μπήκαμε στά Πανεπιστήμια μέ αὐτή τή μεγάλη ὕλη καί δέν πάθαμε τίποτε, οὔτε βαρυγκομήσαμε. Σήμερα ἡ ὕλη τοῦ μαθήματος περιορίζεται σέ 100 σελιδες καί πάλι γίνεται συζήτηση γιά μείωση! Τό οὐσιαστικό δέ ἐρώτημα εἶναι: Πόσο καλά μάθαμε ἐμεῖς οἱ παλαιότεροι τήν Ἱστορία καί πόσο οἱ σύγχρονοι νέοι μας; Ἐδῶ παίζουν ρόλο και τά βιβλία Πολλά ἀπό τά σημερινά ἐγχειρίδια Ἱστορίας στεροῦν τά παιδιά μας ἀπό τήν γλαφυρή ἀφήγηση, ἀπό τήν προβολή ἡρωικῶν προτύπων, ἀπό τόν ἐνθιουσιασμό καί τή συγκίνηση τῶν ἐνδόξων στιγμῶν. Περιορίζονται στήν προβολή οἰκονομικῶν στοιχεἰων καί στήν παράθεση ἀναλύσεων μέ βάση τόν ὑλιστικό μονισμό. Ἄν διδάσκεις στά παιδιά ὅτι στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου ὑπάρχουν μόνον τά ὑλικά κίνητρα καί δέν προβάλλεις τήν αὐτοθυσία καί τή γενναιότητα, τότε διαμορφώνεις νέους καί νέες μέ ψυχολογικά προβλήματα. Χωρίς ἐλπίδα, χωρίς ἰδανικά.
Τρίτον. Διάφορες καινοτομίες πού προτείνονται δέν εἶναι ἐκ προοιμίου ἀπορριπτέες, ἀλλά πρέπει προηγουμένως νά μελετηθοῦν, νά γίνουν ἀντικείμενο πειραματισμοῦ καί νά ἀξιολογηθοῦν. Πάντως πειραματισμοί, ὅπως ἡ εἰσαγωγή τῆς Σεξουαλικῆς Ἀγωγῆς ἀπό τή Α΄ Δημοτικοῦ μέ βρίσκουν ἀντίθετο καί νομίζω ὅτι ἐκφράζω τή συντριπτική πλειοψηφία τῶν γονέων τῆς πατρίδος μας. Βεβαίως πρέπει, ὅταν ὑπάρχει ἡ σχετική ψυχοσωματική ὡρίμανση ἀγοριῶν καί κοριτσιῶν, νά λέγονται ὁρισμένα πράγματα γιά τό θεῖο δῶρο τῆς ἀνθρώπινης ἀναπαραγωγῆς. Ὄχι, ὅμως στήν Α΄καί Β΄ Δημοτικοῦ. Εἶναι παιδαγωγικά ἐπικίνδυνο καί δέν ἀποκλείεται νά προσβληθεῖ καί δικαστικῶς. Βάσει καί τῶν εὐρωπαϊκῶν διατάξεων περί Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων κάθε γονεύς ἔχει δικαίωμα νά παρέχει ἐκπαίδευση στό παιδί του συμφώνως πρός τίς θρησκευτικές καί φιλοσοφικές του πεποιθήσεις. Εἶναι προφανές ὅτι μία τέτοια ἀντιπαιδαγωγική μεθόδευση προσκρούει στἰς ἠθικές καί παιδαγωγικές ἀντιλήψεις μεγάλης μερίδος γονέων μέ Ὀρθόδοξες Χριστιανικές ἀρχές. Γιατί, λοιπόν, τέτοια βιασύνη ἀπό τούς ἁρμοδίους;
Τέταρτον. Εἶναι σεβαστό τό αἴτημα νά ἀρχίσει ἡ συζήτηση ἀπό τό μεγάλο οἰκογενειακό ἄγχος πού λέγεται «Πανελλήνιες ἐξετάσεις» καί γενικότερα πρόσβαση τῶν νέων στήν Τριτοβάθμια Ἐκπαίδευση. Ἄς μή λησμονεῖται, ὅμως, ὅτι οἱ ρίζες τῶν προβλημάτων βρίσκονται στό Δημοτικό Σχολεῖο. Τό ὅτι ἔχουμε σήμερα φοιτητές πού δέν γνωρίζουν ὀρθογραφία καί σύνταξη δέν ὀφείλεται στόν φόρτο μελέτης τοῦ Λυκείου. Όφείλεται στήν ὑποβάθμιση τοῦ γλωσσικοῦ μαθήματος σέ ὅλες τίς κατώτερες βαθμίδες. Ὀφείλεται στήν οὐσιαστική κατάργηση τῆς Ἐκθέσεως Ἰδεῶν καί στόν ἐξοβελισμό τῶν καλῶν Ἑλληνων λογοτεχνῶν ἀπό τά διδακτικά βιβλία. Μία οὐσιαστική μεταρρύθμιση θά ἦταν νά ἀρχίσει ἡ διδασκαλία τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν ἀπό τήν Ε΄ Δημοτικοῦ μέ εὐχάριστο τρόπο, πχ. μέσα ἀπό τά Θρησκευτικά μέ τή βοήθεια ὁρισμένων προσευχῶν. Πρόσφατα πειράματα ψυχολογικῶν ἐγαστηρίων στή χώρα μας ἔχουν ἀποδείξει ὅτι τά Ἀρχαῖα καί τό πολυτονικό βελτιώνουν τίς ἐγκεφαλικές καί ὀπτικοαντιληπτικές ἱκανότητες τῶν μαθητῶν τοῦ Δημοτικοῦ. Ἱκανότητες, οἱ ὁποῖες θά χρησιμοποιηθοῦν ἀργότερα ἀπό τό παιδί σέ ὅλα τά μαθήματα π.χ. Μαθηματικά καί ὄχι μόνο στό γλωσσικό μάθημα. Ἄς δώσουμε αὐτή τήν εὐκαιρία στά παιδιά μας. Ἄν θέλουμε νά κάνουμε βήματα πρός τά ἐμπρός καί ὄχι πρός τά πίσω.
Ἐφέτος τιμοῦμε τά 200 χρόνια ἀπό τή κοίμηση τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Ἄς ἀναρωτηθοῦμε πῶς ἔμαθε ἄριστα ὅλες τίς μορφές τῆς ἑνιαίας ἑλληνικῆς γλώσσας; Πῳς μποροῦσε νά χρησιμοποιεῖ καί τήν Ὁμηρική καί τήν ἀττική καί τή νεοελληνική μορφή τῆς γλώσσας μας; Πῶς κατόρθωναν τά ἑλληνόπουλα τοῦ 18ου αἰῶνος ὑπό συνθῆκες δουλείας νά ἔχουν ουσιαστική ἑλληνική παιδεία, ἐνῶ σήμερα παρατηροῦμε τέτοια γλωσσική ἔνδεια; Ἀντί νά ζηλεύουμε τό φινλανδικό ἐκπαιδευτικό πρότυπο μήπως πρέπει νά μεταφέρουμε στίς σύγχρονες ἀνάγκες τό δοκιμασμένο ἑλληνορθόδοξο πρότυπο Παιδείας;
Κ.Χ.
Κωνσταντῖνος Χολέβας
Πολιτικός Ἐπιστήμων
Δημοσιεύεται και στην Πειρραική Εκκλησία Ιουνίου 2009 .