Τα τελευταία έτη στη χώρα μας έχουν καλλιεργηθεί ορισμένοι μύθοι που αναφέρονται στις σχέσεις μας με τις χώρες των Βαλκανίων και γενικότερα στα προβλήματα και στην προοπτική της βαλκανικής γειτονιάς μας. Οι μύθοι αυτοί καταρρέουν καθημερινά και είναι χρήσιμο να δούμε κατάματα τα γεγονότα και να προσγειωθούμε. Θυμίζω ορισμένους από αυτούς τους μύθους που διαψεύσθηκαν:
Μύθος πρώτος: Με τις οικονομικές διεισδύσεις θα επηρεάσουμε θετικά την εξωτερική πολιτική γειτονικών χωρών. Πρόκειται για ένα μύθο, ο οποίος καλλιεργήθηκε κυρίως σε σχέση προς τα Σκόπια. Είχε μάλιστα ακουσθεί το υπεραπλουστευτικό σύνθημα: «Ας ανοίξουμε δύο-τρία σουπερμάρκετ και θα αλλάξουμε την πολιτική τους» . Η πράξη απέδειξε ότι παρά τις σημαντικές ελληνικές επενδύσεις και τη λειτουργία μεγάλων και μικρών ελληνικών επιχειρήσεων στην ΠΓΔΜ όχι μόνο δεν στρέψαμε την πολιτική τους προς φιλικότερη κατεύθυνση, αλλά τους αποθρασύναμε περισσότερο! Οι σκοπιανές κυβερνήσεις, είτε δεξιές είτε κεντροαριστερές, από τη μία πλευρά μεν απολαμβάνουν τα οφέλη (επενδύσεις, θέσεις εργασίας κ.λπ) , αφ’ ετέρου δε γίνονται όλο και πιο προκλητικές έναντι της ιστορίας και της αξιοπρέπειας του Ελληνισμού. Τα αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η συγγραφή νέων ιστορικών βιβλίων με έμφαση στην αρχαία ελληνική Μακεδονία αποτελούν απλώς την κορυφή του παγόβουνου!
Μύθος δεύτερος: Όποιες βαλκανικές χώρες εντάσσονται στην Ε.Ε. βάζουν σε δεύτερη μοίρα τον εθνοκεντρισμό και τα ζητήματα ιστορίας και ταυτότητας και ασχολούνται κυρίως με την οικονομική ανάπτυξή τους. Αυτό το επιχείρημα προβάλλουν όσοι θέλουν να μας πείσουν να βοηθήσουμε την ένταξη της Τουρκίας και της Αλβανίας στην Ευρ. Ένωση. Όμως έχουμε παραδείγματα που καταδεικνύουν ότι η ένταξη στην Ε.Ε. δεν διαγράφει αυτομάτως από την ημερησία διάταξη τα ζητήματα εθνικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Θυμίζω τις πρόσφατες ευρωεκλογές στη Βουλγαρία, χώρα –μέλος της Ε.Ε. Πρώτη δύναμη είναι το κεντροδεξιό GERB του Δημάρχου Σόφιας Μπόικο Μπρίσοφ, ο οποίος στις 5 Ιουλίου θα διεκδικήσει την πρωθυπουργία. Ο Μπορίσοφ έχει προτείνει να μετατραπεί το κράτος των Σκοπίων σε δορυφόρο της Βουλγαρίας , ενώ τάσσεται σαφώς κατά της τουρκικής εντάξεως στην Ε.Ε. Εξ άλλου άνοδο παρουσίασε και η δύναμη του ακροδεξιού κόμματος ΑΤΤΑΚΑ (11%), το οποίο ανακοίνωσε ότι διεξάγει αντιτουρκικό αγώνα υπαινισσόμενο και τη δυνατότητα της μουσουλμανικής μειονότητας να ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις στη Βουλγαρία.
Θυμίζω επίσης την περίπτωση της Σλοβενίας, η οποία είναι μέλος της Ε.Ε. από το 2004 και η οποία βάζει ΒΕΤΟ στην ένταξη της γειτονικής της Κροατίας, μέχρι λυθεί η συνοριακή διαφορά τους κατά τρόπο ευνοϊκό για τα σλοβενικά εθνικά συμφέροντα.
Μύθος τρίτος: Οι Μεγάλες Δυνάμεις δίνουν λύσεις, εκεί που οι «άξεστοι Βαλκάνιοι» δεν μπορούν. Ας δούμε ψύχραιμα τί κατάφεραν οι βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας το 1999. Όχι μόνον δεν επετεύχθη το πολυεθνικό και ειρηνικό Κοσσυφοπέδιο, αλλά δημιουργήθηκε ένα οικονομικά προβληματικό «κράτος» του Κοσσόβου, στο οποίο βρίσκονται υπό διωγμόν οι Σέρβοι και τα Ορθόδοξα μνημεία. Ο αλβανικός εθνικισμός ενισχύθηκε και στις 25 Ιουνίου εγκαινιάσθηκε ο αυτοκινητόδρομος που ενώνει το Δυρράχιο της Αλβανίας με το Κόσσοβο. Οι κυβερνήσεις στα Τίρανα και στην Πρίστινα πανηγύρισαν διότι έρχονται πιο κοντά τα δύο αλβανικά κράτη. Από την πλευρά τους οι Σέρβοι δείχνουν αξιοθαύμαστη επιμονή στην υποστήριξη των εθνικών τους συμφερόντων. Κυβέρνηση, αντιπολίτευση, Ορθόδοξη Εκκλησία και λαός δεν αποδέχονται την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Ο Σέρβος ΥΠ.ΕΞ. Βουκ Γέρεμιτς ταξιδεύει όπου μπορεί για να αποτρέψει την αναγνώριση του Κοσσόβου. Στα τέλη Μαίου βρέθηκε στη Συρία για να πιέσει μέσω Δαμασκού τον Οργανισμό Ισλαμικής Διάσκεψης. Στις 4-6-2009 ήταν στην Ονδούρα για να πείσει τα κράτη μέλη του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών να μην προβούν σε σχετική αναγνώριση. Και ας μην ξεχνούμε ότι έχει ήδη κατατεθεί η προσφυγή του Βελιγραδίου στο Δικαστήριο Διεθνούς Δικαίου της Χάγης ώστε να κριθεί αν η απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου είναι σύμφωνη προς το Διεθνές Δίκαιο. Άρα η επέμβαση των Μεγάλων δεν έλυσε το πρόβλημα.
Μύθος τέταρτος: Τα σύνορα και το εδαφικό καθεστώς των χωρών έχουν πλέον σταθεροποιηθεί. Μακάρι να ήταν έτσι, αλλά δεν είναι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΠΓΔΜ και η Βοσνία. Στο κράτος των ψευδομακεδόνων οι πιέσεις των Αλβανών γίνονται όλο και εντονότερες. Ξεκινούν από το αίτημα της συγκυβέρνησης και φθάνουν μέχρι την απειλή απόσχισης και ένωσης με τους ομοεθνείς Κοσσοβάρους. Μία ομάδα Αλβανών πολιτικών ζήτησε στα μέσα Ιουνίου την ομοσπονδοποίηση με δημιουργία καντονίων στη ΠΓΔΜ, αλλά και διαχωρισμό των Σλάβων από τους Αλβανούς με βάση το βελγικό και το ελβετικό πρότυπο. Πρόκειται για την ομάδα «Ιλλυρίδα», η οποία έχει αρχηγούς τους Νεβζάτ Χαλίλι και Χίσνι Σακίρι και υποστηρίζεται δημοσίως από τη Φοιτητική Ένωση του Πανεπιστημίου του Τετόβου, από το Σωματείο Βετεράνων Ανταρτών του 2001 και από ενώσεις πολιτών. Εξ άλλου ο πρώην Πρέσβυς των ΗΠΑ στη Σερβία W. Montgomerry πρότεινε στις 15-6-2009 να διχοτομηθεί το Κόσσοβο μεταξύ Σέρβων και Αλβανών και να γίνει δημοψήφισμα για την απόσχιση του σερβικού τομέως, δηλαδή της Ρεπούμπλικα Σέρπσκα, από τη Βοσνία. Κατά τον Αμερικανό διπλωμάτη αυτή είναι η μόνη λύση για τις δύο ανοικτές πληγές των δυτικών Βαλκανίων. Ποιος, λοιπόν, πιστεύει σοβαρά ότι έχουν παγιωθεί οριστικά τα εδαφικά καθεστώτα;
Στα τέλη Μαίου 260 Αμερικανοί και Βρετανοί Πανεπιστημιακοί έστειλαν επιστολή στον Πρόεδροι των ΗΠΑ στηρίζοντας τις ελληνικές θέσεις για τη Μακεδονία και τον Μέγα Αλέξανδρο. Η Ιστορία και ο πολιτισμός είναι τα όπλα μας. Τα έχουμε άραγε αξιοποιήσει;
Κ.Χ. 18-6-2009
Το άρθρο δημοσιεύεται και στο περιοδικό Άμυνα και Διπλωματία Ιουλίου 2009.