Ορθοδοξία και Παιδεία

Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας

Ακούονται κατά καιρούς απόψεις στελεχών της Αριστεράς κατά του περιεχομένου του μαθήματος των Θρησκευτικών και κατά του εκκλησιασμού στα  σχολεία. Επειδή όλοι αυτοί επικαλούνται αορίστως και ασαφώς το Σύνταγμα , τις Διεθνείς Συμβάσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή κάποιες άλλες αξίες κρίνω σκόπιμο να θυμίσω ότι το 1995 το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της χώρας μας, δηλαδή το Συμβούλιο της Επικρατείας (Σ.τ.Ε.) ασχολήθηκε με το ζήτημα της Ορθόδοξης Αγωγής στην ελληνική στοιχειώδη και μέση παιδεία. Η απόφαση που ελήφθη βασίζεται στο ισχύον Σύνταγμα και στη Συνθήκη της Ρώμης του 1950 περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ελευθεριών. Η απόφαση, με αριθμό 3356/1995, θα μπορούσε να συνοψισθεί ως εξής. Aποφεύγω την αυστηρή νομική ορολογία  για διευκόλυνση των αναγνωστών μας:

1. Το Σύνταγμά μας αναγνωρίζει την Ορθόδοξη Εκκλησία ως επικρατούσα θρησκεία, δηλαδή ως θρησκεία της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων.
2. Παράλληλα το Σύνταγμα κατοχυρώνει τη θρησκευτική ελευθερία, ειδικότερη εκδήλωση της οποίας αποτελεί το δικαίωμα του γονέα ή του κηδεμόνα να διαπαιδαγωγεί τα παιδιά του ή τους υπ’ αυτού κηδεμονευομένους συμφώνως προς τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, δικαίωμα το οποίο έχει πλέον και διεθνή κατοχύρωση.
3. Η Πολιτεία υποχρεούται να διδάσκει στα σχολεία δημοτικής και μέσης εκπαιδεύσεως το μάθημα των Θρησκευτικών κατά το Ορθόδοξο Χριστιανικό δόγμα και μάλιστα επί ικανό αριθμό ωρών, διότι το δόγμα αυτό αποτελεί τη θρησκεία της πλειοψηφίας των Ελλήνων. Οι πολίτες εξάλλου έχουν από το Σύνταγμα το δικαίωμα να αξιώσουν από την Ελληνική Πολιτεία να παρέχει στα παιδιά τους θρησκευτική εκπαίδευση σύμφωνη με αυτό το δόγμα.
4. Ο απλός νόμος δεν μπορεί να απαγορεύσει τη διδασκαλία του Ορθοδόξου Χριστιανικού μαθήματος στα σχολεία γιατί διαφορετικά θα παραβίαζε τις διατάξεις του Συντάγματος που αναφέρονται στην επικρατούσα θρησκεία και τη θρησκευτική ελευθερία των Ελλήνων υπηκόων, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία ανήκουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
5. Κάθε ετερόδοξος (Χριστιανός μη Ορθόδοξος), ετερόθρησκος (π. χ,. Μουσουλμάνος, Ινδουιστής κ.α), άθρησκος ή άθεος μαθητής έχει το δικαίωμα να μην παρακολουθήσει το μάθημα των Θρησκευτικών και να μην συμμετάσχει στην προσευχή ή στον εκκλησιασμό.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι το μόνο αρμόδιο όργανο για να ερμηνεύει το Σύνταγμα σε συνδυασμό και με τις Διεθνείς Συμβάσεις που υπέγραψε η χώρα μας, δηλαδή το Συμβούλιο της Επικρατείας, αναγνωρίζει την υποχρέωση στη Δημόσια Διοίκηση να διδάσκει στους μαθητές το μάθημα των Θρησκευτικών βασισμένο στα δόγματα και στις αρχές της Ορθοδοξίας. Βρίσκει, όμως, τη λύση της απαλλαγής, ώστε να μην περιορίζεται ή να θίγεται με οποιονδήποτε τρόπο η θρησκευτική συνείδηση των γονέων που ανήκουν σε άλλη θρησκευτική κοινότητα ή είναι θρησκευτικώς αδιάφοροι.

Επειδή οι αντιδρώντες επικαλούνται και την ένταξή μας στην Ευρ. Ένωση θυμίζω ότι στη Συνθήκη της Λισσαβόνας, το οιονεί «Σύνταγμα» της Ε.Ε., ορίζεται σαφώς ότι το περιεχόμενο της Παιδείας και οι σχέσεις Εκκλησίας- Πολιτείας αποτελούν τομείς όπου η Ευρ. Ένωση δεν παρεμβαίνει. Προφανώς σέβεται το γεγονός ότι αυτά τα ζητήματα αποτελούν τον πυρήνα της εθνικής ταυτότητας και της πολιτιστικής  ιδιοπροσωπίας κάθε λαού και αφήνει τα εθνικά κοινοβούλια και τα ανώτατα δικαστήρια κάθε χώρας να αποφασίζουν. Όσον δε αφορά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εδρεύει στο Στρασβούργο θυμίζω ότι  και αυτό προσφάτως αποδέχθηκε το δικαίωμα κάθε χώρας να διατηρεί την πολιτιστική της ταυτότητα και να την προβάλλει στα σχολεία (υπόθεση Εσταυρωμένου).

Για λόγους νομικούς, αλλά και παιδαγωγικούς και ιστορικούς, ας διατηρήσουμε τη σύνδεση Ορθοδοξίας και Παιδείας. .