Μελέτης Μελετόπουλος*
Κλειδί των επερχόμενων ραγδαίων εξελίξεων στην Εγγύς Ανατολή είναι ο αρχαίος και μάχιμος λαός των Κούρδων, που κατανέμεται (αλλά αποτελώντας έναν σχετικά συμπαγή πληθυσμό) α. στον ορεινό όγκο του Ταύρου στην τουρκική Ανατολία, β. στα όρη Ζάγρος στο βορειοδυτικό Ιράν, που αποτελεί διοικητική περιφέρεια με την ονομασία Κορδεστάν, αλλά και στην βορειοσανατολική επαρχία του Χορασάν, γ. στο ημι-αυτόνομο ιρακινό Κουρδιστάν με τις πετρελαιοπηγές της Μοσσούλης, δ. στην βόρεια Συρία, ε. στον Λίβανο και ζ. στην Αρμενία. Επίσης συμπαγείς πληθυσμοί Κούρδων ζουν στην Υπερκαυκασία και, πιο μακρυά, στο Καζακστάν. Σημαντική για τις γεωπολιτικές εξελίξεις είναι η ύπαρξη πολυάριθμων κουρδικών κοινοτήτων στην δυτική Ευρώπη. Οι Κούρδοι υπολογίζονται περίπου σε 25-30 εκατομμύρια, από τα οποία το 40-50% ζει στην Τουρκία, το 25% στο Ιράν, το 20% στο Ιράκ.
Οι Κούρδοι έχουν τις δικιές τους φιλοδοξίες. Είναι ένα μεγάλο έθνος, που δεν έχει αποκτήσει την δική του κρατική υπόσταση. Οι πολιτικές εξελίξεις στον 20ό αιώνα το κατακερμάτισαν σε διάφορα κράτη. Η Συνθήκη των Σεβρών προέβλεπε ένα αυτόνομο κουρδικό κράτος, κάτι που δεν υλοποιήθηκε. Παρά τους λυσσαλέους αγώνες των Κούρδων της Τουρκίας να αποκτήσουν αυτονομία, στην ουσία το πρώτο έστω και ημιαυτόνομο κουρδικό κράτος δημιουργήθηκε στο βόρειο Ιράκ και λειτουργεί ως βάση εξόρμησης και σημείο αναφοράς για το σύνολο των Κούρδων.
Οι Κούρδοι αυτήν την στιγμή αποτελούν στρατηγικό σύμμαχο των ΗΠΑ και του Ισραήλ, που προσφέρουν ποικιλότροπη αρωγή στο ιρακινό Κουρδιστάν. Αμερικανικές και Ισραηλινές εταιρείες διαθέτουν τεχνογνωσία στους τομείς της οικονομίας και της ασφάλειας και πραγματοποιούν επενδύσεις. Αυτή η συνεργασία αποτελεί πρόκριμα για ευρύτερη συνεργασία της Δύσης με το πολυπλόκαμο κουρδικό έθνος, που μπορεί να στηρίξει τους δυτικούς σχεδιασμούς σε διάφορες χώρες.
Επομένως η γεωπολιτική αξία του κουρδικού έθνους για την Δύση συναρτάται με τις κουρδικές φιλοδοξίες. Η μερική ικανοποίησή τους μπορεί να αξιοποιηθεί από την Δύση ως μηχανισμός αποσταθεροποίησης αυταρχικών καθεστώτων, κάτι που έχει ήδη γίνει εμφανές στην περίπτωση της Συρίας. με την πρόσφατη de facto δημιουργία κουρδικού θύλακα στην συρο-τουρκική μεθόριο. Τον ίδιο ρόλο θα παίξουν και οι Κούρδοι του Ιράν σε περίπτωση αποσταθεροποίησης της χώρας αυτής.
Ο συντονισμός των κουρδικών πληθυσμών σε μία ενιαία δυτική στρατηγική στην Εγγύς και στην Μέση Ανατολή, οδηγεί στην ανάδυση ισχυρού και ενιαίου κουρδικού κράτους και ταυτόχρονα στον ακρωτηριασμό άλλων κρατών, όπως η Τουρκία, η Συρία, το Ιράκ και το Ιράν. Αλλά η ολοκλήρωση αυτού του σχεδίου εξαρτάται απόλυτα από την επιτυχία των ευρύτερων γεωπολιτικών σχεδιασμών της Δύσης. Αλλοιώς οι Κούρδοι θα υποστούν τις συνέπειες.
* Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.