Ν. Λυγερός
Το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 έχει 17 μέρη και 9 παραρτήματα. Αυτό όμως δεν πρέπει να δώσει την εντύπωση ότι τα μέρη αυτά είναι απόλυτα ανεξάρτητα, διότι υπάρχουν άρθρα που αφορούν ταυτόχρονα σε περισσότερα από ένα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά τους αγωγούς. Ας υπενθυμίσουμε πρώτα ότι το μέρος V αφορά την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, το μέρος VI την υφαλοκρηπίδα και το μέρος VII τις ανοιχτές θάλασσες. Τώρα μπορούμε να διαβάσουμε το άρθρο 58, το οποίο βρίσκεται στο μέρος της ΑΟΖ.
Article58
Rights and duties of other States in the exclusive economic zone
1. In the exclusive economic zone, all States, whether coastal or land-locked, enjoy, subject to the relevant provisions of this Convention, the freedoms referred to in article 87 of navigation and overflight and of the laying of submarine cables and pipelines, and other internationally lawful uses of the sea related to these freedoms, such as those associated with the operation of ships, aircraft and submarine cables and pipelines, and compatible with the other provisions of this Convention.
Σε αυτό έχουμε αναφορές στα υποθαλάσσια καλώδια (submarine cables) και στους αγωγούς (pipelines) και αντιλαμβανόμαστε ότι ισχύει στην ΑΟΖ το καθεστώς που ισχύει στο άρθρο 87, το οποίο ανήκει αυτή τη φορά στο μέρος των ανοιχτών θαλασσών, αλλά και σε άλλους νόμους που είναι συμβατοί με το Δίκαιο της Θάλασσας.
Article87
Freedom of the high seas
1. The high seas are open to all States, whether coastal or land-locked. Freedom of the high seas is exercised under the conditions laid down by this Convention and by other rules of international law. It comprises, inter alia, both for coastal and land-locked States:
(a) freedom of navigation;
(b) freedom of overflight;
(c) freedom to lay submarine cables and pipelines, subject to Part VI;
(d) freedom to construct artificial islands and other installations permitted under international law, subject to Part VI;
(e) freedom of fishing, subject to the conditions laid down in section 2;
(f) freedom of scientific research, subject to Parts VI and XIII.
2. These freedoms shall be exercised by all States with due regard for the interests of other States in their exercise of the freedom of the high seas, and also with due regard for the rights under this Convention with respect to activities in the Area.
Παρατηρούμε ότι σε αυτό το άρθρο και πιο συγκεκριμένα στο εδάφιο γ της πρώτης παραγράφου, με θέμα την ελευθερία τοποθέτησης υποθαλάσσιων καλωδίων και αγωγών, αναφέρεται ότι εμπίπτει στο πλαίσιο του μέρους VI, το οποίο είναι αυτό της υφαλοκρηπίδας. Κατά συνέπεια, είμαστε αναγκασμένοι να αποταθούμε στο άρθρο 79.
Article79
Submarine cables and pipelines on the continental shelf
1. All States are entitled to lay submarine cables and pipelines on the continental shelf, in accordance with the provisions of this article.
2. Subject to its right to take reasonable measures for the exploration of the continental shelf, the exploitation of its natural resources and the prevention, reduction and control of pollution from pipelines, the coastal State may not impede the laying or maintenance of such cables or pipelines.
3. The delineation of the course for the laying of such pipelines on the continental shelf is subject to the consent of the coastal State.
4. Nothing in this Part affects the right of the coastal State to establish conditions for cables or pipelines entering its territory or territorial sea, or its jurisdiction over cables and pipelines constructed or used in connection with the exploration of its continental shelf or exploitation of its resources or the operations of artificial islands, installations and structures under its jurisdiction.
5. When laying submarine cables or pipelines, States shall have due regard to cables or pipelines already in position. In particular, possibilities of repairing existing cables or pipelines shall not be prejudiced.
Ας εξετάσουμε τώρα την παράγραφο 2. Εν συντομία, απαιτεί να υπάρχει οριοθέτηση έτσι ώστε να συμφωνούν τα κράτη που συνορεύουν. Αυτό βέβαια μπορεί ν’ αποτελεί μια πρώτη δυσκολία αν ο γεωμετρικός τόπος της τοποθέτησης των υποθαλάσσιων καλωδίων και αγωγών είναι οριακός ως προς τα σύνορα. Αλλά αυτή η δυσκολία είναι αναμενόμενη και φυσιολογική. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει η τέταρτη παράγραφος του Άρθρου 79.
Η σημασία αυτής της παραγράφου προέρχεται από την απουσία μιας συνθήκης που εμποδίζει το κράτος να επιβάλει περιορισμούς για υποθαλάσσια καλώδια και αγωγούς σε όλες τις περιπτώσεις που περιγράφει. Κατά συνέπεια ενώ υπάρχει τυπικά και νομικά το ελεύθερο πλαίσιο της τοποθέτησης, ουσιαστικά δεν υπάρχει κανένα μέτρο που θα έβαζε ένα όριο συγκεκριμένο στους περιορισμούς που απαιτεί το κράτος, το ενδιαφερόμενο. Το πλαίσιο είναι ανοιχτό και κάπως διαφορετικό από αυτό της πέμπτης παραγράφου, η οποία διευκρινίζει την προτεραιότητα που έχουν δομές ήδη τοποθετημένες σε σχέση με άλλες που θα τοποθετηθούν. Συνεπώς, γίνεται αντιληπτό από όλους μας ότι η οριοθέτηση της ΑΟΖ είναι πάρα πολύ σημαντική ακόμα και σε πρακτικό επίπεδο για να αποφύγουμε δυσκολίες και δυσλειτουργίες ακόμα και αν τυπικά το πλαίσιο είναι απόλυτα ελεύθερο.