Ζητούνται παλληκάρια

Παναγιώτης Τ. Ζαχαρίου

Το 1988, διαβάζοντας τα τεκταινόμενα της τότε εποχής και φοβούμενος για τα μελλούμενα στον τόπο μας (που δυστυχώς επαληθεύτηκαν) εκτονώθηκα δια του στίχου και της ζωγραφικής. Με τίτλο “Οπλίτου Κραυγή” το παρακάτω ποίημα, που ζωγράφισα κιόλας, φιλοξενήθηκε στα Χανιώτικα Νέα. Δυστυχώς εδώ επαληθεύεται το “Ουδείς Προφήτης στον Τόπο του”. Εάν μη τι άλλο, σήμερα είναι επίκαιρο…

“Αναζητώ την φάλαγγα, την χιλιοεπανδρωμένη
με παλληκάρια άξια, σπαθάτα λεβεντόνια,
κατά τ’ εχθρού να κινηθεί, γοργώς, πειθαρχημένη,
πολέμιες κραυγές να φλέγουν τα πνευμόνια…

Αναζητώ αντάξιους, απτούς εχθρούς να πλήξω,
Μα δεν υπάρχουν Πέρσες πια, Ρωμαίοι, Ούνοι, Γότθοι,
Να ξεσπαθώσω να ριχθώ, στην μάχη να ορμήξω.
Αυτούς να τρέψω εις φυγήν έως την πέραν όχθη…

Ορδές βαρβάρων ύπουλες την χώρα μου σαρώνουν
και πέφτει θύμα εύκολο ο ανύποπτος λαός μου.
Λεηλατούν το πνεύμα, την ψυχή του εξοντώνουν,
κομίζοντας αμάθεια, τη μνήμη του σκοτώνουν…

Μα τό ‘χει γράψ’ η μοίρα μου μονάχος μου να στέκω
μοναχικούς παιάνες η ψυχή να τραγουδάει,
καθώς ,σαν την Ακρόπολη, από ψηλά να βλέπω
την αιμοποτισμένη γη ηρώων να βογκάει. ”

Ακολούθησαν και άλλα, καθιστώντας τον γράφοντα ‘απαισιόδοξα γραφικό’ κατά μερικούς, ‘προγονόπληκτα ρομαντικό’ κατ’ άλλους. Ίσως, αλλά δεν πέρασε πολύς καιρός έως ότου καταργήθηκε το διπλό ‘λ’ από το “παλληκάρι’ και το ‘η’ έγινε ‘ι’ = παλικάρι. “Προοδευτική απλοποίηση της γλώσσας”, σου λέει… Τι και αν χάθηκε η ρίζα; Δηλαδή το “πάλλω” (ταρακουνάω) την “κάραν”, το κεφάλι (εξ ού και το ‘καραφλός’, το ‘καραδοκώ’ και το ‘καρύδι’ [ο καρπός του οποίου μοιάζει με εγκέφαλο]).
Μα τι λέει ο ποιητής…; Ποία η σχέση του “ταρακουνήματος” της κεφαλής με αυτό που σήμερα εννοούμε λέγοντας “παλληκάρι”; Εάν είχαμε την παιδεία να ταρακουνήσουμε και την μνήμη μας, ίσως η λέξη ‘παλληκάριον’ θα μας ταξίδευε σε εποχές όταν Έλληνες οπλίτες συνασπιζόντουσαν σε φάλαγγες και ταρακουνούσαν τα λοφία των περικεφαλαίων προκαλώντας τον εχθρό σε σύγκρουση. Για να αντιμετωπίσεις αντρίκια τον εχθρό πρέπει να το λέει η ψυχή σου. Τότε μόνον είσαι παλληκάρι. Η κίνηση της παλλόμενης κεφαλής ακόμα καλά κρατεί στον πολεμικό Πυρρίχιο των Ποντίων, που είχε περιγράψει και ο Ξενοφών στην “Ανάβαση” προ 2 χιλιετίες.
Όμως, κάθε γενιά είναι άξια της γλώσσας της. Στην δική μας περίπτωση, αποποιούμενοι την Ελληνική σκέψη, το ένα λάμδα έπεσε στους παλλόμενους γοφούς που αντικατέστησαν την κίνηση της κεφαλής, η οποία πλέον, αντί να πάλλεται, ανεβοκατεβαίνει αυτιστικά (με σφηνάκι ανά χείρας, συνήθως)… Ταιριαστό για έναν λαό πού πλέον δεν “νοιώθει” την γλώσσα του.
Ωχ! Είπα “νοιώθει” με όμικρον – ιώτα; Ακόμη και ο αυτόματος ορθογράφος του υπολογιστή μου το διόρθωσε ως “νιώθω” με ιώτα… Είμαι, τελικά, αντίκα! Αλλά για περίμενε! Το όμικρον ιώτα κάποτε προσέδιδε την έννοια του “νοός” όπως στις λέξεις “πρόνοια, άνοια, διάνοια” κλπ. Δηλαδή, ο “νους” “ωθεί”. Άρα, όταν “νοιώθω” ουσιαστικά “αισθάνομαι δια της εν-νοιας = της λογικής”.
Ενδιαφέροντα όλα αυτά για ιστορικούς λόγους, αλλά τι πρακτικότητα θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τέτοιες γνώσεις στον κόσμο του σήμερα; Κι όμως, όπως οι λειτουργικές ικανότητες ενός υπολογιστή εξαρτώνται από την μνήμη που διαθέτει, έτσι και οι δυνατότητες ενός λαού εναπόκεινται στην δική του ιστορική μνήμη.
Η Ελληνική διανόηση μεσουράνησε επειδή ακριβώς αναγνώρισε την σπουδαιότητα της μνήμης σε τέτοιο βαθμό που όχι μόνο την προσωποποίησε, αλλά την θεοποίησε κιόλας: Για εννέα ημερονύκτια πλάγιασε ο Δίας (το θείον) με την Τιτανίδα Μνημοσύνη (την μνήμη) για να γεννηθούν οι εννέα Μούσες που αντιπροσωπεύουν όλα τα στοιχεία ενός υψηλού πολιτισμού (εξ ου και τα “Μουσεία” όπου εναποτίθενται τα έργα των πολιτισμών). Σε αυτές τις Μούσες κάνουν οι ποιητές σαν τον Όμηρο επίκληση για να θυμηθούν τα έργα τους. Αυτός ο σύνθετος τρόπος σκέψης δημιούργησε τον Ελληνικό πολιτισμό και δη την Ελληνική λαλιά, οι περισσότερες λέξεις της οποίας από μόνες τους αποτελούν Μουσεία μνήμης, αλλά και διδαχής.
Αυτή την γλώσσα “κατακρεουργούν” οι μεταρρυθμιστές της Ελληνικής(;) παιδείας τα τελευταία τριάντα χρόνια για να δέσει η λεξιπενία με την κατάπτωση των καιρών. Σήμερα, στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών συζητείται η περαιτέρω κατάργηση μερικών συμφώνων, διφθόγγων και φωνηέντων… Τι συμβαίνει εδώ; Πρόκειται, άρα, περί κάποιας συνωμοτικής μνημοκτονίας της Ελληνικής σκέψης; Περί μίας γλωσσικής υπεραπλούστευσης εν ονόματι “των πολιτικάντηδων και της προόδου”; Το μόνο σίγουρο είναι ότι “ορδές βαρβάρων ύπουλα σαρώνουν” τον γλωσσικό μας πλούτο, επιφέροντας μία “προοδευτική” ασθένεια τύπου Άλτσχαϊμερ στην Ελληνική συνείδηση – κάτι που καθιστά αμφίβολη και την πνευματική μας συνέχεια ως έθνος (όχι πως η έννοια του έθνους ιδιαιτέρως προβληματίζει “αμνήμονες” …).
Σώζεται η κατάσταση; Το σίγουρο είναι ότι οι πνευματικά νεόπλουτοι της ακαδημαϊκής κοινότητας δεν τολμούν να αντιδράσουν, αν και είναι αμφίβολο ότι πολλοί από δαύτους, διαβρωμένοι από κομματικά συμφέροντα και ξενόφερτες αντιλήψεις, διαθέτουν πλέον Ελληνική συνείδηση σε συνδυασμό με γλωσσο-ιστορικές γνώσεις για να φωτίσουν την στερημένη μας νεολαία. Κάτι τέτοιο, εξ άλλου, δεν θα ήταν “προοδευτικό”…
Η λέξη “μόρφωση” θα μπορούσε να μας καθοδηγήσει από μόνη της. Όπως ο γλύπτης πιάνει την άξεστη πέτρα και της δίνει εκλεπτυσμένη “μορφή” αφαιρώντας το ακατέργαστο υλικό, έτσι και η παιδεία πρέπει να αφαιρέσει την “ανιστορικότητα”. Αφαιρουμένης της “αξεστιάς” αναδύεται ο “δια-μορφωμένος”, καλλιεργημένος άνθρωπος – το “παλληκάρι”. Κι αν το εργαλείο του γλύπτη είναι το σκαρπέλο, αυτό της παιδείας είναι η γλώσσα, και δη η Ελληνική.
Η γνώση αυτής της γλώσσας ανέκαθεν διαχώριζε τους Έλληνες από τους “βάρβαρους”, των οποίων οι λαλιές κάποτε εκπολιτίστηκαν από ελληνικά λήμματα φορτισμένα με εννοιολογική μνήμη. Εξ άλλου, τι άλλο είμαστε εκτός από μνήμη; Μόνο αυτή καθορίζει την ποιότητα κρίσης για να αντιμετωπίσουμε τις κρίσεις…
Υπέρτατη ειρωνεία, λοιπόν, να φονεύεται η μνήμη στην χώρα που κάποτε την θεοποίησε και να έχει γεμίσει ο Ελλαδικός χώρος με Αμόρφωτους Πτυχιούχους…
Οι συνέπεια της γλωσσο-πολιτισμικής μας αμνησίας; Εάν η υψηλή σύνθεση των προγόνων μας θεοποίησε την Μνήμη ως την Τιτανίδα Μνημοσύνη, η δική μας αποσύνθεση γέννησε… την Καφρίλα (λίαν επιεικώς). Πως θα την προσωποποιούσαν, άραγε, οι αρχαίοι ημών πρόγονοι…; Από τα “ντακαντουκάδικα” στις παραλίες όπου φιγουράρουν φουσκωτοί και τατουάζ…, έως και τα δημοσιο-υπαλληλίστικα έδρανα της Ανωτάτης Εκπαίδευσης (;) όπου παρελαύνουν αιώνιοι κότσοι αξύριστων φοιτητών… την κουτουλάμε παντού.