Είναι η παγκοσμιοποίηση αναπότρεπτη νομοτέλεια; Είναι καταδικασμένα να εξαφανισθούν τα εθνικά κράτη και να αντικατασταθούν από πολυεθνικές ομοσπονδίες ή από τεράστιες αγορές χωρίς σύνορα; Είμαστε ρομαντικοί και παρελθοντολόγοι όσοι αγωνιζόμαστε υπέρ του Έθνους, της εθνικής ταυτότητας, της εθνικής άμυνας; Αν είστε διεθνιστής μαρξιστικού τύπου ή νεοφιλελεύθερος οπαδός της καταργήσεως των συνόρων μάλλον θα απαντήσετε ναι. Αν μελετάτε σωστά την Ιστορία, όπως πρέπει να κάνουν όλοι οι Έλληνες, θα απαντήσετε όχι. Αν έχετε την πληροφόρηση και την ικανότητα προβλέψεων που έχουν 16 υπηρεσίες πληροφοριών της αμερικανικής υπερδυνάμεως, πάλι θα απαντήσετε όχι. Οι κορυφαίοι αναλυτές των ΗΠᾼ θεωρούν πολύ πιθανό να σταματήσει η πορεία προς την παγκοσμιοποίηση και να ισχυροποιηθούν τα εθνικιστικά και θρησκευτικά κινήματα ανά την Υφήλιο.
Αυτές και πολλές άλλες προβλέψεις περιλαμβάνονται στην έκθεση με τίτλο GLOBAL TRENDS 2030 (Παγκόσμιες τάσεις με ορίζοντα το 2030), η οποία συντάχθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών των ΗΠΑ και δημοσιεύεται στο διαδίκτυο. 16 υπηρεσίες πληροφοριών και αναλύσεων των ΗΠΑ συνεργάσθηκαν με ειδικούς από όλον τον κόσμο σε τομείς όπως η εξωτερική πολιτική, η τεχνολογία, η δημογραφία, η υγεία, οι κοινωνικές ανισότητες, και κατέληξαν σε συμπεράσματα, όπως κάνουν κάθε τέσσερα χρόνια. Βεβαίως υπάρχει πάντα το ερώτημα: Μόνον αυτά πιστεύουν ή άλλα κρύβουν και άλλα στοιχεία προβάλλουν , διότι έτσι τούς συμφέρει; Αναμφισβήτητα τέτοιες μελέτες δεν είναι απηλλαγμένες σκοπιμοτήτων. Όμως σε όλον τον κόσμο επιστήμονες και δημοσιογράφοι μελετούν και υπογραμμίζουν με προσοχή ανά τετραετία αυτές τις εκθέσεις του υπερατλαντικού Εθνικού Συμβουλίου Πληροφοριών.
Ήδη σε ελληνικά ΜΜΕ αναμεταδόθηκε το σημείο εκείνο της έκθεσης που αναφέρεται στην πιθανότητα ενίσχυσης του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος και στους κινδύνους για την Τουρκία. Όμως για τη γείτονα υπάρχουν και θετικές προβλέψεις. ΟΙ αμερικανοί ειδικοί την θεωρούν ως μία ανερχόμενη οικονομία, η οποία θα αποτελεί μεσαία προς μεγάλη δύναμη το 2030 μαζί με την Κολομβία, την Ινδονησία κ.α. Στην κατηγορία των Υπερδυνάμεων θα ανήκουν μόνον δύο: Οι ΗΠΑ και η Κίνα με σαφή μείωση της αμερικανικής παντοδυναμίας. Στη δεύτερη κατηγορία των μεγάλων δυνάμεων θα ανήκουν η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Νότιος Αφρική, δηλαδή οι χώρες που μαζί με την Κίνα ήδη αναφέρονται με τα αρχικά τους ως ομάδα BRICS. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν τρία σενάρια. Το κακό, δηλαδή η διάλυση, το μεσαίο, δηλαδή προβληματική συνεργασία και το αισιόδοξο, η αναγέννηση. Οι συντάκτες της έκθεσης προβλέπουν τον διπλασιασμό μέχρι το 2030 του μουσουλμανικού πληθυσμού στην Ευρώπη. Σε ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία και το Βέλγιο, το ποσοστό αυτό θα πλησιάσει το 10%!
Η έκθεση προβλέπει τέσσερις «Εναλλακτικούς Κόσμους» για τα επόμενα χρόνια. Πρώτο πιθανό σενάριο: «Να σταματήσουν οι μηχανές», δηλαδή να ανακοπεί η παγκοσμιοποίηση, να αποκτήσουν μεγαλύτερη σημασία τα σύνορα, να παύσουν να είναι παγκόσμιες οι αγορές και να υπάρξει εσωστρέφεια στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Δεύτερο σενάριο, «η σύντηξη»: Να συνεργασθούν θετικά οι ΗΠΑ και η Κίνα και να παραμείνουν παγκόσμιες οι αγορές. Τρίτο σενάριο, «το τζίνι να βγει από το μπουκάλι», δηλαδή να γίνουν μεγαλύτερες οι ανισότητες μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών. Τέταρτο σενάριο, ένας κόσμος όπου τα κράτη δεν θα αποτελούν τους σημαντικότερους παίκτες, αλλά θα ενδυναμωθεί ο ρόλος των επιχειρήσεων, των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, θρησκευτικών ομάδων και απρόβλεπτων παραγόντων. Οι συντάκτες της έκθεσης προβλέπουν ή ότι θα υλοποιηθεί ένα από τα τέσσερα σενάρια ή ότι ο κόσμος του 2030 θα έχει λίγο και από τα τέσσερα!
Οι Αμερικανοί, οι οποίοι δρομολόγησαν τη σύγχρονη οικονομική και πολιτιστική παγκοσμιοποίηση, τώρα αμφιβάλλουν για το μέλλον της.
Κ.Χ. 15.12.2012
2 comments
Αὐτὸ ποὺ ἐγὼ καταλαβαίνω, ἀπὸ τὴν συγκεκριμένη ἔρευνα ποὺ παρουσιάζεται σ’ αὐτὸ τὸ κείμενο, εἶναι πὼς κάποια κέντρα
στὴν ἀμερικὴ ἀνησυχοῦν διότι πιστεύουν ὅτι _χάνουν τὸν γεωστρατηγικὸ ἔλεγχο_ σὲ
περιοχὲς ὑψηλοῦ ἐνδιαφέροντος. Δὲν βλέπω τίποτα ποὺ νὰ ἀποδεικνύει (οὔτε στὸ ἐλάχιστο) μιὰ μελλοντικὴ ἰσχυροποίηση τῶν ἐθνικῶν κρατῶν. Τὸ ἀντίθετο.
Ἀπὸ τὴν ἄλλη, ὅσον ἀφορᾶ στὴν πεποίθηση τοῦ ἀρθρογράφου ὅτι ἡ πληροφόρηση
ποὺ δεχόμαστε εἶναι σωστή, πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ δημοσιεύουν οἱ ἀμερικανοὶ (ἀξιόπιστο) ἀπόρρητο ὑλικό,
αὐτὸ τὸ ἀφήνω στὴν κρίση τῶν ἀναγνωστῶν. Εἰδικὰ ἄν μιὰ τέτοια “ἔρευνα΄΄ στηρίζεται σὲ ὑποκειμενικὰ κριτήρια, καὶ ἐθελοτυφλεῖ στὶς ἐπερχόμενες ἐξελίξεις
στὸ Μεσανατολικό, ποὺ θὰ ἐπηρεάσουν, θέλουμε δὲν θέλουμε νὰ τὸ καταλάβουμε,
τὴν τύχη τῶν ἐθνικῶν κρατῶν στὴν Μεσόγειο, καὶ ὅχι μόνον.
Δὲν ζοῦμε σὲ γυάλα, ἀπομονωμένοι. Ἄν δὲν τὸ καταλάβουμε, θὰ μᾶς πιάσουν
στὸν ὕπνο οἱ ἐξελίξεις.
Τὸ ἐθνικὸ Κράτος εἶναι μιὰ ἐξαιρετικὰ πρόσφατη πραγματικότητα, μὲ ἐξαιρετικὰ μικρὴ
ζωή, κρίνοντας μὲ ἱστορικὰ μέτρα. Ἡ διάλυσή του εἶναι φανερή, ἀπὸ τὶς ἀνεξέλεγτες
μετακινήσεις πληθυσμῶν καὶ στὴν δημιουργία πολυσυλλεκτικῶν ὑπερδυνάμεων (βλέπε Κίνα, Βραζιλία, Ἰνδία). Τὸ νὰ γυρνοῦμε τὴν πλάτη σὲ αὐτὸ τὸ _γεγονὸς_ ἐπιταχύνει
τὶς τραγικὲς συνέπειες ποὺ φέρνει ἡ ἀγνωσία καὶ ἡ ἡμιμάθεια στὴν καθημερινότητά μας.
Ὁ νεο-ναζισμὸς λαμβάνει ἐκρηκτικὲς διαστάσεις στὴν χώρα μας, ἀκριβῶς διότι
καλύπτει τὸ τεράστιο κενὸ ποὺ ἄφησαν οἱ διεφθαρμένοι καὶ μονίμως διαπλεκόμενοι
πολιτικοί μας. Ὁ κόσμος διψᾶ γιὰ ἐκδίκηση, καὶ καταφεύγει (ὡς συνήθως) στὴν
εὐκολότερη λύση: ἡ ἀνακατανομὴ τῆς ἐξουσίας ἀπὸ τοὺς ἴδιους καὶ τοὺς ἴδιους,
ἐπιτάσσει τὴν ἄνοδο ἑνὸς “μάγκα΄΄, ποὺ θὰ διώξει κακὴν κακῶς τὸν βραχνὰ αὐτόν.
Ἔτσι σκέφτεται ὁ ἀπλὸς κόσμος, ποὺ πεινᾶ πιά: φαίνεται πὼς στὴν ἀρθρογραφία
τείνουμε νὰ τὸ ξεχνοῦμε αὐτό. Ἀμέτρητες οἱ ἀναφορὲς σὲ ὑποσιτισμένα παιδιά.
Ἄν αὐτὸ σημαίνει ἰσχυροποίση καὶ ὅχι διάλυση ἑνὸς Κράτους, τότο περιμένω
μὲ ἀγωνία νὰ δῶ τί σημαίνει πραγματικὴ διάλυση…
Τὰ ἐθνικὰ κράτη ἐξαφανίζονται: ἰσχυρὲς δυνάμεις (πληθυσμιακά, τεχνολογικά,
οἰκονομικὰ) πιέζουν ἀσφυκτικὰ τοὺς δορυφόρους τους (κρατίδια ὅπως τὸ ἑλληνικὸ)
νὰ προσαρμοστοῦν στὴν νέα τάξη πραγμάτων. Νὰ τὸ πῶ πιὸ ἀπλά: αὐτοὶ μᾶς κάνανε
Κράτος τὸ 1830, αὐτοὶ διαλύουν τὸ Κράτος μας αὐτὴν τὴν στιγμή. Ἔτσι, μὲ τὸν
τσαπουκά.
Μοναδικὴ λύση στὸ πρόβλημα: ἡ κατανόηση, πρώτα ἀπ’ὅλα, τοῦ προβλήματος,
ἡ αὐτογνωσία καὶ ἡ ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ.
Ας μου επιτραπεί ένα προσωπικό σχόλιο σ’ αυτό το άρθρο, παρόλο που σπάνια σχολιάζω.
Ρόλο παίζει τι νόημα δίνει κανείς στη λέξη «παγκοσμιοποίηση». Η παγκοσμιοποίηση, κατά μία έννοια, είναι μία πραγματικότητα. Μία πραγματικότητα, η οποία δεν γυρίζει πίσω. Η τεχνολογία είναι καταλύτης της. Η επικοινωνία, οι μεταφορές, η επιχειρηματικότητα, η εκπαίδευση, τα κοινά ενδιαφέροντα, τα προβλήματα (οικολογικό, οικονομικό, κοινωνικό), όλα άπτονται της παγκόσμιας κλίμακας. Λοιπόν, αυτό δεν σταματάει με τίποτα.
Η παγκοσμιοποίηση με την έννοια της πολιτισμικής ομογενοποίησης, είναι το ζητούμενο. Εκτιμώ ότι όλα τα σενάρια που περιγράφει το κείμενο ότι εξάγονται από τη συγκεκριμένη μελέτη είναι λίγο-πολύ γνωστά ή αποδεκτά από όλους. Δεν βλέπω κάτι πρωτότυπο. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν εξέδωσε ο Χάντινγκτον τη μελέτη του «Η σύγκρουση των πολιτισμών» είναι γνωστό ότι το κλειδί του αιώνα που διαβιούμε είναι η «ταυτότητα». Η εγγύτητα στην ταυτότητα δύο λαών, είναι πολύ πιο ισχυρός παράγοντας διαμόρφωσης συμμαχιών από την εγγύτητα στην ιδεολογία δύο κρατών. Αυτό το φαινόμενο δεν έχει σταματήσει να εκτυλίσσεται μπροστά μας.
Αν μου επιτραπεί μία ιδιαίτερα τολμηρή πρόβλεψη, θα έλεγα κάτι αδιανόητο σήμερα για πολλούς: ότι είναι μοιραίο κάποτε η Βόρεια και η Νότια Κορέα να προσεγγίσει η μία την άλλη. (Μου αρέσει να δίνω ακραία παραδείγματα, τα οποία δείχνουν τι εννοώ, ίσως σε υπερβολικό βαθμό, κι ας προσφέρουν βάση εύκολης κριτικής. Συνεπώς είναι αντιληπτό τι εννοώ σε χίλια δυο άλλα επίπεδα εφαρμογής, ελπίζω χωρίς παρεξήγηση).
Μ’ αυτήν την έννοια, ενδεχομένως ναι, το έθνος-κράτος να απωλέσει την ισχύ που είχε πριν από μερικές δεκαετίες. Όμως αυτό κατά τη γνώμη μου είναι δευτερεύον. Το πρωτεύον είναι ο πολιτισμός τον οποίον κομίζει κανείς στον κόσμο. Αυτό είναι το διακύβευμα.
Αν διαβάσετε το εισαγωγικό κείμενο του Αντίβαρου, το οποίο γράφτηκε το 2001, αναφέρεται σε μία συζήτηση «εθνικής αυτογνωσίας» και σε μία αναζήτηση της «συλλογικής μας ιδιοπροσωπείας».
Όλους τους χάρτες του κόσμου αν έχει κανείς στη διάθεσή του, δεν τον βοηθούν να κάνει ούτε ένα βήμα, εάν δεν γνωρίζει πού ακριβώς βρίσκεται.
Πρώτα λοιπόν να προσδιορίσουμε ποιοι είμαστε, και μετά τι θέλουμε και πού πάμε.
Ανδρέας Σ.