Δημιούργημα της ανάγκης για απόδραση στο ονειρικό και φανταστικό
Του Δημητρη Μπουρα
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ. Ισως εκπλαγούμε, αν ψάξουμε για αλήθειες στον φαντασμαγορικό κόσμο του μέγα και παντοδύναμου Οζ ακολουθώντας μια βαθιά ανάγκη για απόδραση στο ονειρικό και φανταστικό. Το μονοπάτι προς τη χώρα του Οζ, αλλόκοτα φωτεινό αλλά και γεμάτο κινδύνους, οδηγεί σε μια μάλλον πεζή διαπίστωση: αυτό που θα μπορούσε μας κάνει δυνατούς εκπορεύεται από ένα τεράστιο ψέμα. Στη Μητρόπολη του Οζ, θα βρεθούμε απέναντι στην κομμένη κεφαλή ενός εικονικού γίγαντα υπερανθρώπου, δημιούργημα ενός αινιγματικού εφευρέτη, που χρησιμοποιεί τον φόβο και τη δύναμη του θεάματος άλλοτε για να χειραγωγεί τις μάζες κι άλλοτε για να τις εμψυχώνει απέναντι σε εχθρούς.
Ο Μάγος του Οζ επινοήθηκε από τον συγγραφέα Λ. Φρανκ Μπάουμ κι έγινε διάσημη ταινία χάρη στον Βίκτορα Φλέμινγκ το 1939. Σήμερα επανέρχεται στην οθόνη με πληθωρικότητα τρισδιάστατου χολιγουντιανού παραμυθιού. Στο ενδιάμεσο, στοίχειωσε πάμπολλες θεατρικές παραστάσεις. Ο «Μάγος του Οζ» αγαπήθηκε από γενιές και γενιές κι έγινε διαχρονική αξία και για το παιδικό θέατρο.
«Over the Rainbow»
Η προπολεμική ταινία του Φλέμινγκ είναι ένα παραμυθένιο μιούζικαλ. Διάσημη για το είδος της, αλλά και σημαδιακή για την καριέρα της 17χρονης τότε Τζούντι Γκάρλαντ, που έφτασε με μιας μέχρι τα άστρα αλλά δεν κατάφερε να παραμείνει στη λάμψη τους. Η ηρωίδα της, η Ντόροθι, μια κοπελίτσα που ζει με τον θείο και τη θεία της σε ένα φτωχικό αγρόκτημα στο Κάνσας, ονειρεύεται έναν πολύχρωμο τόπο χαράς και ευτυχίας πέρα από το ουράνιο τόξο.
Η ταινία είναι έγχρωμη. Αρχίζει και τελειώνει όμως με ασπρόμαυρη φωτογραφία, που ανασυνθέτει μια εικόνα της Αμερικής πληγωμένης βαθιά από το οικονομικό κραχ του 1929. Ο κόσμος είναι σκληρός και άδικος. Η Ντόροθι τραγουδάει το «Over the Rainbow» (ένα τραγούδι-σταθμός για το μιούζικαλ) και στη συνέχεια βάζει τα κλάματα γιατί δεν θέλει να αποχωριστεί το σκυλάκι της, τον Τότο. Μια κακιά δασκάλα, που ένιωσε τα δόντια του ζωντανού στα πισινά της, εμφανίζεται απειλητική με ένα χαρτί από τον σερίφη, ο οποίος διατάσσει την Ντόροθι να παραδώσει στην παθούσα το σκυλί. Λίγο μετά, ένας ανεμοστρόβιλος σηκώνει σαν κουκλόσπιτο το ξύλινο σπίτι μαζί και την Ντόροθι, την παίρνει μακριά πέρα από το ουράνιο τόξο. Και εκεί ο κόσμος είναι μοιρασμένος σε καλό και κακό, ένα παιδί όμως μπορεί να τον αλλάξει γιατί είναι παραμυθένιος. Η περιπέτεια που θα ζήσει η Ντόροθι θα τη διδάξει ότι κι ο αληθινός κόσμος θα μπορούσε να αποκτήσει χρώμα αν οι άνθρωποι εμπιστευτούν τη δύναμη που κρύβεται στο μυαλό και στην ψυχή τους. Το θάρρος έρχεται μόνο του.
Ψεύτης μάγος
Ασπρόμαυρα ξεκινάει και η σημερινή ταινία, το «Οζ μέγας και παντοδύναμος», που είναι σαν πρίκουελ της παλιάς. Μαθαίνουμε ποιος στα αλήθεια είναι ο Οζ και πώς έφτασε στην παραμυθένια χώρα των τριών μαγισσών: της εύπιστης και εύκολα χειραγωγούμενης Θεοδώρας, της κακιάς Εβανόρας και της καλής Γκλίντας. Ο Οσκαρ Ντιγκς, ένας ταχυδακτυλουργός, («μασκαράς και τσαρλατάνος» σύμφωνα με τον σκηνοθέτη της ταινίας, τον Σαμ Ράιμι) φεύγει άρον άρον με αερόστατο από το τσίρκο στο οποίο δίνει παραστάσεις ως ο Μάγος του Οζ. Στο Κάνσας δεν αστειεύονται. Ο Οσκαρ απειλείται με λιντσάρισμα από το εξαγριωμένο πλήθος όταν αποκαλύπτεται η απάτη του. (Οι θεατές διακρίνουν τον μηχανισμό της απάτης, το τρικ, και το θέαμα χάνει τη μαγεία του). Το αερόστατο πέφτει σε μια θύελλα και λίγο μετά προσεδαφίζεται ανώμαλα σε ένα ψυχεδελικό τοπίο. Ο πονηρός μάγος τώρα φαντάζει όπως η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων.
Στον παραμυθένιο τόπο που τον έφερε η τύχη, ο Οσκαρ θα βάλει στο μάτι έναν αμύθητο θησαυρό, στο τέλος όμως θα αναγεννηθεί εσωτερικά και θα γίνει άλλος άνθρωπος. Στην κρίσιμη μάχη του Καλού με το Κακό ξαναθυμάται τα κόλπα του και ξαναστήνει ένα μηχανισμό του θεάματος (σαν κινηματογράφο αυτή τη φορά). Μια θεαματική υπερπαραγωγή… τρόμου απέναντι στον στρατό της Εβανόρας.
Από: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_09/03/2013_513724