Γιατί είναι αδύνατη η καινοτομία στην Ελλάδα

Ενώ η Ελλάδα ζει τη δική της “ημέρα της μαρμότας”, με την ειδησεογραφία να μας μεταφέρει από την τάδε “κρίσιμη” ημέρα στη δείνα “απόφαση αγωνίας”, υπάρχουν ορισμένα πράγματα τα οποία, δικαίως ή αδίκως (αδίκως, λέει η κοινή λογική), περνάνε στα ψιλά. Θα σας μιλήσω σήμερα για την ιστορία δύο πόλεων, δύο πρωτευουσών της Ευρώπης: Του Άμστερνταμ και της Αθήνας.

Ας αρχίσουμε με τα βασικά: Για ποιο λόγο επιλέξαμε αυτές τις δύο πόλεις; Για να καταστεί περισσότερο κατανοητή η χαοτική διαφορά που έχουν μεταξύ τους, όσον αφορά την παραγωγή καινοτομίας, τη φιλικότητα προς το επιχειρείν και, κυρίως, το τι εμπεριέχει η απόφαση κάποιου να δραστηριοποιηθεί σε έναν τομέα ως αυτοαπασχολούμενος. Θα διαπιστώσουμε ότι αν και η Ολλανδία, συγκεκριμένα, δεν φημίζεται ως χώρα για τους χαμηλότερους φόρους ή τις απόλυτα απλούστερες διαδικασίες της, η σύγκρισή της με την Ελλάδα προκαλεί, μονάχα, συναισθήματα λύπης.

Το σενάριο που θα εξετάσουμε είναι απλό: Ο Γιάννης και ο Jan θέλουν και οι δύο να ανοίξουν μία επιχείρηση η οποία θα ασχολείται με τεχνολογικές υπηρεσίες καινοτομίας. Ξεκινώντας από μία βασική δέσμη υπηρεσιών, όταν αποφασίσουν να προχωρήσουν στο επόμενο βήμα, θα φθάσουν στην απόσβεση της μικρής, αρχικής τους επένδυσης και θα μπορέσουν να συγκεντρωθούν, απερίσπαστοι, στο κομμάτι της ανάπτυξης και διάθεσης νέων προϊόντων προς τους πελάτες τους.

Ο Γιάννης αποφασίζει να κάνει το βήμα προετοιμασίας και έρευνας στην Αθήνα, μαζί με την ιδρυτική του ομάδα που αριθμεί, συνολικά, 4 άτομα. Ψάχνουν το καθεστώς που επικρατεί μέχρι σήμερα για τις μικρές επιχειρήσεις. Οι περιπτώσεις που τους καλύπτουν περισσότερο είναι η Ο.Ε. και η νέα προσθήκη Ι.Κ.Ε., η οποία δρα ως “Ε.Π.Ε. light” στο εθνικό νομικό πλαίσιο. Η φορολογία τους είναι στο 26% επί των κερδών, χωρίς να εξετάζουμε σε αυτή τη φάση τι γίνεται αργότερα με την προσωπική φορολόγηση ή τα μερίσματα. Υπάρχει και πρόσθετη φορολόγηση η οποία δεν εντάσσεται στο 26%, το τέλος επιτηδεύματος. Τέλος, το φορολογικό σύστημα δεν δίνει σχεδόν καμία ελάφρυνση σε νέες επιχειρήσεις, υποχρεώνοντάς τες να πληρώνουν (και) προκαταβολή φόρου, όπως και οι υπόλοιπες.

Οι δε εισφορές στο σύστημα ασφάλισης είναι υποχρεωτικές για όλους, χωρίς να θεωρούνται έξοδο ή να εκπίπτουν από τον φόρο. Στην περίπτωση της Ι.Κ.Ε., οι εισφορές περιορίζονται στο ένα άτομο. Οι πρόσφατες, λοιπές, αλλαγές του φορολογικού συστήματος, μήνες από τις προηγούμενες αλλαγές, καθιστούν έναν στοιχειώδη τριετή προγραμματισμό αδύνατο.

Την ίδια στιγμή, ο Jan αποφασίζει να κάνει το ανάλογο βήμα στο Άμστερνταμ. Με μία ανάλογου μεγέθους ιδρυτική ομάδα, προσδιορίζεται η V.O.F. (αντίστοιχη Ο.Ε.) ως η ενδεδειγμένη μορφή επιχείρησης. Ο εταιρικός φόρος είναι σταθερός εδώ και 4 χρόνια στο 20% για τα πρώτα 250.000 €, χαμηλότερος από τον “νέο και απλοποιημένο” ελληνικό φόρο. Οι υπηρεσίες της χώρας (Εφορία, υπουργεία, κτλ) έχουν στοιχειώδη τουλάχιστον πληροφόρηση στα αγγλικά και, μάλιστα, είναι διαθέσιμες στο να λύσουν απορίες μέσω ειδικών γραμμών υποστήριξης και συμβουλών, αλλά και με e-mail, το οποίο απαντούν σε περίπου 1-2 ημέρες. Δεν υπάρχει καμία άλλη επιβάρυνση της επιχείρησης, σε θέματα φορολογίας. Οι νέες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν το καθεστώς μικρών επιχειρήσεων της Ε.Ε. και δεν είναι αναγκασμένες να αποδίδουν ΦΠΑ, μεγεθύνοντας τα κέρδη τους κατά 21%, μέχρι να ξεπεράσουν τα σχετικά όρια, που υπερβαίνουν τις 10.000 € πωλήσεων με ΦΠΑ.

Επίσης, υπάρχουν ισχυρά φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα για δραστηριότητες που θεωρούνται ότι προάγουν την έρευνα και την ανάπτυξη.

Τα πράγματα φαίνονται ήδη διαφορετικά. Όταν περνάμε στο επόμενο στάδιο, τις διαδικασίες σύστασης, ο Γιάννης αισθάνεται αρκετά αβοήθητος. Η σχετική ενημερωτική σελίδα του υπουργείου ενημερώνει ότι χρειάζεται να καταβάλλει για την έναρξη της εταιρείας Ο.Ε. που αποφάσισε ότι τον εξυπηρετεί:

• Τέλος καταχώρησης στο μητρώο
• Κόστος εγγραφής στο επιμελητήριο (κυμαινόμενο ανάλογα με την περίπτωση)
• Εισφορά υπέρ του Ταμείου Νομικών
• Τέλος υπέρ Ταμείου Πρόνοιας Δικηγόρων Αθηνών και χαρτόσημο
• Φόρο Συγκέντρωσης Κεφαλαίου
• Προκαταβολή / Εγγραφή στον ΟΑΕΕ για τον καθένα εταίρο ξεχωριστά

Αλλά και στον τομέα των δικαιολογητικών, δεν πάμε πίσω από απαιτήσεις:

• Ταυτότητα του κάθε εταίρου
• Καταστατικό, υποχρεωτικό
• Αποδεικτικό κατάθεσης ποσών
• Θεωρημένο μισθωτήριο ή υπεύθυνη δήλωση άδειας χρήσης διεύθυνσης έδρας
• Δηλώσεις Μ3, Μ7, Μ6 και Φόρου Συγκέντρωσης Κεφαλαίου
• Και μία αίτηση / εξουσιοδότηση προς την Υπηρεσία Μίας Στάσης, που αποτελείται από επτά (!) υπο-αιτήσεις προς πληθώρα φορέων και αρμοδίων, για τη διεκπεραίωση της σύστασης της επιχείρησης.

Ας περάσουμε στον Jan, ο οποίος διακρίνει ότι τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την έναρξη της επιχείρησής του είναι λιγότερα:

• Ταυτότητα του κάθε εταίρου
• Προαιρετικό καταστατικό
• Σε περίπτωση δήλωσης οικίας κάποιου από τους εταίρους για έδρα, κανένα έγγραφο, αλλιώς μισθωτήριο συμβόλαιο
• Μία απλή στη συμπλήρωσή της φόρμα που δίνει πληροφορίες για την εταιρεία, τηλέφωνα επικοινωνίας, διεύθυνση, περιγραφή, επωνυμία, κτλ.

Η όλη διαδικασία γίνεται στο ένα και μοναδικό Εταιρικό Επιμελητήριο, κοινό για όλες τις εταιρείες, και παίρνει περίπου 15 λεπτά. Η απόδοση ΑΦΜ γίνεται με βάση το έγγραφο-βεβαίωση στοιχείων στο Εταιρικό Επιμελητήριο, δεν απαιτεί κανένα άλλο έγγραφο, και απαιτεί άλλα περίπου 15 λεπτά. Όλα καλά ως εδώ… Αλλά θα αναρωτιέστε, ποια είναι τα κόστη για τη σύσταση μίας Ο.Ε. εταιρείας σε αυτή την περίπτωση;

Η απάντηση είναι απλή: Δεν υπάρχει κόστος. Το Εμπορικό Επιμελητήριο είχε μία σταθερή ετήσια συνδρομή της τάξης των 80-100 € / χρόνο, ανάλογα με το είδος της εταιρείας, αλλά για λόγους απλοποίησης και ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, καταργήθηκε η καταβολή της από το 2013 και στο εξής.

Υπάρχει και το θέμα της μηχανογράφησης (Ελλάδα: Έντυπα βιβλία, θεωρήσεις, σφραγίδες, πρωτόκολλα, ειδικός  εξοπλισμός για ηλεκτρονικά τιμολόγια – Ολλανδία: Ηλεκτρονικά βιβλία και ελεύθερα τιμολόγια, άνευ σφραγίδων και θεωρήσεων), αλλά δεν είναι σκόπιμο να αναλυθεί περισσότερο.

Από τα παραπάνω απλά στοιχεία, συμπεραίνουμε ότι ο Γιάννης βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν κυκεώνα φορολογικών επιβαρύνσεων, διαχειριστικών δυσκολιών, απρόθυμων υπηρεσιών, και αβεβαιότητας για το εάν σε 12 μήνες θα ισχύουν τα όσα ισχύουν σήμερα.

Ο Jan από την άλλη, ο οποίος δεν βρίσκεται σε κάποια ιδιαίτερα ευνοϊκή χώρα, φημισμένη για το φιλικό της πρόσωπο προς τις επιχειρήσεις (π.χ. Ιρλανδία), δεν αντιμετωπίζει κανένα από τα παραπάνω προβλήματα.

Ο μόνος λόγος για τον οποίο θα μπορούσε να προτιμήσει ως χώρα σύστασης μίας νέας εταιρείας την Ελλάδα, είναι το να προσβλέπει σε κάποια επιδότηση (ΟΑΕΔ, ΕΣΠΑ, κτλ), καθώς αντίστοιχες επιδοτήσεις σε άλλες χώρες δεν μοιράζονται αφειδώς και αορίστως. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, θα υπέφερε από σαφές έλλειμμα ανταγωνιστικότητας έναντι των Ευρωπαίων ανταγωνιστών του, έχοντας υψηλότερα κόστη, υψηλότερη φορολόγηση, υψηλότερες επιβαρύνσεις σε διαχειριστικό και άλλο επίπεδο, ακόμα και υψηλότερο ΦΠΑ από πολλές χώρες, για να πετύχει ένα ανάλογο αποτέλεσμα, δουλεύοντας το ίδιο σκληρά με αυτούς. Αλλά “στην Ελλάδα ζούμε”, έτσι;

*Ο Γιάννης Ματζαβράκος είναι ελεύθερος επαγγελματίας, σε start-up, στην Ολλανδία.

 

Το άρθρο στην ιστοσελίδα του συγγραφέα (σε μορφή pdf)