Ποινικές διώξεις-πολιτικές διώξεις ή πολιτικοί έλεγχοι;

Το σύνορο μεταξύ πολιτικών ευθυνών και πολιτικών ευθυνών είναι λεπτή αλλά μεγάλη. Η διάκρισή των δύο αποτελεί και μέτρο στάθμισης ενός κοινωνικοπολιτικού συστήματος. Η θανάτωση του Σωκράτη και οι εξοστρακισμοί στην κλασική Πόλη ήταν και τα μελανότερα σημεία της διαδρομής του κατά τα άλλα άφθαστου δημοκρατικού πολιτεύματος της κλασικής εποχής. Ο Πλάτωνας μας εκδικήθηκε με το να εγκλωβίσει τους ανθρώπους στην ιδεατή Πόλη. Ο Καβάφης προσπάθησε να μας απεγκλωβίσει συμβουλεύοντάς μας στο πολυτάραχο ταξίδι να έχουμε στο νου μας την Ιθάκη. Η Ιθάκη, στην παρούσα κυπριακή συγκυρία, είναι η επιβίωση. Η επιβίωση απαιτεί κοινωνική συνοχή, συσπείρωση και ανελέητο κοινωνικοπολιτικό έλεγχο του πολιτικού προσωπικού που αποδεδειγμένα παραπαίει. Εάν μη τι άλλο παρατηρώντας τις ανάλογες και αντίστοιχες εμπειρίες της Ελλάδας και άλλων κρατών του ευρωπαϊκού νότου γνωρίζουμε ότι η ισορροπία μεταξύ πολιτικού ανορθολογισμού μέσα στην δημόσια σφαίρα και πολιτικού ορθολογισμού δεν είναι δεδομένη. Μέσα στον δίσκο του ανορθολογισμού θα εισρεύσουν πολλά. Ας μην εισρεύσουν και στάσεις αχρείαστης ποινικοποίησης της πολιτικής ζωής. Η βεβαρυμμένη διαδρομή μας μετά το 1960 και οι ποδοσφαιροποιημένες γριβομακαριακές εμφύλιες συγκρούσεις. Εάν την επιβαρύνουμε περισσότερο με πολιτικές διώξεις θα αποτελέσει χαριστική βολή.

Παρότι το τι σημαίνει αυτό είναι αυτονόητο, θα μπορούσαμε να τονίσουμε στοιχειώδεις πτυχές. Τα ποινικά εγκλήματα από τα πολιτικά εγκλήματα είναι ζητήματα διαφορετικής τάξης. Σε επαναστατικές ή εμφύλιες  καταστάσεις τα δύο μπερδεύονται και τα αίματα και οι συμφορές είναι αβάστακτα.

Στον δημόσιο βίο όλων των κρατών τα ποινικά εγκλήματα αφορούν αξιόποινες πράξεις τις οποίες διέπραξαν κρατικοί λειτουργοί, στελέχη οργανισμών ή και πολιτικά πρόσωπα. Πρέπει εάν όχι επιβάλλεται απαράβατα να υπάρχει εισαγγελικός έλεγχος. Οτιδήποτε λιγότερο είναι μεμπτό, βλαπτικό και πονηρό. Οι πολιτικές ευθύνες για λάθη ή παραλήψεις προηγούμενων κυβερνήσεων δεν ποινικοποιούνται και εάν συμβεί σηματοδοτεί εμφύλιες διενέξεις, παρακμή και κοινωνικοπολιτική διαίρεση. Εάν είναι να παρεμβαίνει ο εισαγγελέας για πολιτικά λάθη ή παραλήψεις το 99% των πολιτικών πλανητικά θα βρισκόταν στην φυλακή. Αποτελεί αυτοκτονικό κυνήγι μαγισσών εάν για τα πολιτικά λάθη παρεμβαίνει ο εισαγγελέας.

Σε όλα τα κράτη όλων των ιστορικών στιγμών επειδή ιδεατές πλατωνικές πολιτείες ποτέ δεν υπήρξαν διαπράττονται πολιτικά λάθη ενώ οι παραλείψεις και τα ελλείμματα διακυβέρνησης είναι ο κανόνας παρά η εξαίρεση. Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισής τους είναι ολοένα μεγαλύτερη δημοκρατία (ολοένα περισσότεροι έλεγχοι του εντολέα πολίτη επί της εντολοδόχου διακυβέρνησης), οι ολοένα περισσότεροι κοινωνικοπολιτικοί έλεγχοι και εξισορροπήσεις, η καταψήφιση ελλειμματικών πολιτικών ηγεσιών και ως έσχατη στάση μια ειρηνική επανάσταση αξίωσης συνταγματικών αλλαγών και ριζικής επανασυγκρότησης των πολιτικών δομών.

Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε πρόσφατες περιπτώσεις. Την δεκαετία του 1990 και 2000, στην Ελλάδα οι οικονομικές πολιτικές εξ αντικειμένου και εκ του αποτελέσματος ήταν κάτι περισσότερο από πολιτικά εγκληματικές. Το 2009 ο Γιώργος Παπανδρέου, επιπλέον, μπορούσε να πάρει κλάσμα μόνο των τωρινών μέτρων χωρίς να καταφύγει στο IMF. Οι ποινικές διώξεις όμως δεν αφορούσαν αυτό και δεκάδες άλλες ανάλογα λανθασμένες αποφάσεις ή παραλήψεις του ίδιου ή των διαδόχων του που ακολούθησαν αλλά μόνο τα ποινικά αδικήματα όπως η καταγγελθείσα παραποίηση των στατιστικών στοιχείων ή οι μίζες για κρατικές προμήθειες (για τα τελευταία, όλοι ξέρουμε ότι μπορούν να είχαν γίνει πολύ περισσότερα πράγματα και πολλοί το λέμε). Δεν ποινικοποιήθηκαν, όμως, η συρροή φρικτών και αβάστακτων λαθών στο πεδίο των διαπραγματεύσεων, λιγότερο ή περισσότερο  καλών πολιτικών αποφάσεων ή παραλείψεων. Η συντριβή του ΠΑΣΟΚ στις τελευταίες εκλογές έκρινε την διακυβέρνησή του.

Για να έλθουμε στην Κύπρο, στις τελευταίες εκλογές ο υποψήφιος του ΑΚΕΛ έχασε. Ανήλθε στην εξουσία ο Νίκος Αναστασιάδης. Αφήνουμε κατά μέρος τα φρικτά του λάθη το 2004 γύρω από το σχέδιο Αναν για τα οποία πολλοί τον επικρίναμε. Όλοι ξέρουμε εξάλλου ότι δεν επικυρώθηκε αυτή η στάση αλλά μέτρησε η κομματική/ιδεολογική του ταυτότητα. Έκτοτε, δηλαδή λιγότερο από ένα μήνα ως πρόεδρος, εάν για πολιτικά λάθη θα παρεμβαίνει εισαγγελέας, για είχε παρέμβει εισαγγελέας για πολλαπλά πολιτικά εγκλήματα. Η πολιτικά φρικτή παθητική του στάση στο πρώτο Eurogroup που έβλαψε την Κύπρο αβάστακτα με το να επιταχύνει τις δολοπλοκίες των τεχνοκρατών της παραπαίουσας ΕΕ και τα ακόμη πιο φρικτά και αβάστακτα διαπραγματευτικά λάθη με την Μόσχα και άλλες πρωτεύουσες ή η απουσία από τις διπλωματικές και στρατηγικές συζητήσεις επί θεμάτων που αφορούν ζωτικά την Κύπρο. Μερικοί όμως μιλήσαμε για ευθιξία που οδηγεί ένα ανίκανο πολιτικό σε παραίτηση και όχι για παρέμβαση εισαγγελέα.

Εάν υπάρχει  κάτι που είναι στο όριο είναι το γεγονός πως κάποιο το 2004 δέχθηκαν ή συνηγόρησαν και συνέπραξαν στην συνομωσία για την κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ακόμη και σε αυτή την οριακή περίπτωση εσχάτης προδοσίας, όμως, η θέση όλων μας ήταν η πολιτική καταψήφιση και όχι η παρέμβαση εισαγγελέα (εδώ δεν είχαμε εισαγγελέα ακόμη και για τα κονδύλια του UNOPS!).

Για οποιονδήποτε διαθέτει κοινή λογική βλέπει ότι ενόψει ανικανότητας διαδοχικών κυβερνήσεων κατατείνουν να ρίχνουν το φταίξιμο στις προηγούμενες αντί να αναλάβουν τις ευθύνες τους σε παρόντα χρόνο. Αυτή την στιγμή, η νέα κυβέρνηση αντί να διαπραγματευτεί σκληρά, μεθοδικά και εξεζητημένα κυριολεκτικά κάθε βήμα που κάνει προκαλεί σεισμό, κατακλυσμό και καταποντισμό.

Αντί να λογικευτεί άρχισαν τα όργανα και το κυνήγι μαγισσών κατά πολιτικών αντιπάλων ενώ η αλήθεια είναι ότι ανεξάρτητα παρελθόντων παραλείψεων ή λαθών τίποτα δεν συγκρίνεται με το θαλάσσωμα των τριών τελευταίων εβδομάδων μετά τις προεδρικές.

Αυτό είναι άκρως επικίνδυνο καθότι αντί να μαζέψουμε όλες μας τις δυνάμεις διαιρούμε την κοινωνία. Κοντολογίς, το ζήτημα των ποινικών ευθυνών θα πρέπει να διακριθεί πλήρως από τις πολιτικές ευθύνες. Εάν δεν προσέξουμε και εάν δεν σοβαρευτούμε για ένα τόσο καίριο ζήτημα οι συνέπειες θα είναι μοιραίες.

Πολιτικοί έλεγχοι και πολιτικές ευθύνες για όλους και για όλα. Ποινικοί έλεγχοι για ποινικά αδικήματα για όλους και για όλα. Τα δύο ποτέ δεν αναμιγνύονται και το αντίθετο αποτελεί ένα προαναγγελθέν αυτοκτονικό πολιτικό έγκλημα. Η κρίση δεν πρέπει να μας παρασύρει σε ανορθολογισμούς, παρακρούσεις, αλλοφροσύνη και αυτοχειριασμό.

 

 

 

 

Π. Ήφαιστος – P. Ifestos

www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr