του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*
Η εντυπωσιακή (και απροσδόκητη για τους περισσότερους γεωπολιτικούς αναλυτές) επαναπροσέγγιση του Ισραήλ με την Τουρκία, με επίνευση του Αμερικανού προέδρου Ομπάμα, αλλάζει τελείως το σκηνικό στην Ανατολική Μεσόγειο. Ασφαλώς το βαθύτερο κίνητρο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής είναι η δημιουργία αρραγούς μετώπου έναντι της εξελισσόμενης κρίσης στην Εγγύς Ανατολή και του πυρηνικά αδιάλλακτου Ιράν. Από την εξέλιξη αυτή περισσότερο κερδισμένο είναι το Ισραήλ, παρά την τηλεφωνική συγγνώμη που ζήτησε ο Νετανιάχου από τον Ερντογάν. Διότι το Ισραήλ προστατεύεται πλέον από ισχυρή, απρόσβλητη ασπίδα, στην οποία πρέπει να συνυπολογισθεί και η Ρωσσία, μετά την πρόσφατη προσέγγισή της με το Ισραήλ.
Θύμα αυτής της μείζονος γεωπολιτικής εξέλιξης είναι η ενεργειακή συμφωνία Κύπρου-Ισραήλ. Η τουρκοϊσραηλινή προσέγγιση εξειδικεύθηκε σε αντίστοιχη ενεργειακή σύμπραξη και στην αποδοχή της Τουρκίας ως συνομιλητή για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου από το Ισραήλ, αντί της αποκλειστικής συνεργασίας με την Κύπρο που ίσχυε μέχρι τώρα.
Προηγήθηκε η εξίσου θεαματική προσέγγιση της Μόσχας με την Άγκυρα, με την πρώτη να αποδέχεται το βασικό τουρκικό αξίωμα περί συνιδιοκτησίας των υδρογανανθράκων από τους Τουρκοκυπρίους. Ταυτόχρονα η Ρωσσία αρνήθηκε να παρέμβει σωστικά στην καταρρέουσα Κύπρο, θυσιάζοντας την προώθηση των δικών της γεωστρατηγικών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο χάριν της σχέσης της με την Δύση.
Αυτή η νέα, οιονεί Γιάλτα αποδομεί το σχήμα εξόρυξης του φυσικού αερίου από κοινοπραξία ισχυρών δυτικών εταιρειών που συγκρότησε η Κύπρος, και το οποίο στηριζόταν και στην γεωστρατηγική προστασία που της προσέφεραν οι μεγάλες δυνάμεις και οι στόλοι τους έναντι της Τουρκίας.
Ταυτόχρονα, απομονώνει γεωπολιτικά τον Ελληνισμό συνολικά, και τον αποκόπτει από το πλαίσιο των παραδοσιακών συμμαχιών του, γεγονός που έχει να συμβεί από το διάστημα 1920-22, όταν όλες οι τότε μεγάλες δυνάμεις (Γαλλία, Ιταλία, Σοβιετική Ένωση, τελευταία η Μεγάλη Βρεταννία) σταδιακά αποστασιοποιήθηκαν και εν συνεχεία εστράφησαν εναντίον του ελληνικού εγχειρήματος στην Μικρά Ασία.
Το τελευταίο καθόλου αμελητέο στοιχείο που συμπληρώνει το γεωπολιτικό παζλ είναι η εκεχειρία του κουρδικού αντάρτικου, αποτέλεσμα της συμφωνίας τουρκικού κράτους-Οτσαλάν, που κλείνει το εσωτερικό μέτωπο στην Τουρκία και την καθιστά απερίσπαστη στις εξωτερικές επιδιώξεις της.
Προϊόν των ανωτέρω εξελίξεων πρέπει να θεωρηθεί η δημοσίευση στις 23 Μαρτίου χάρτη με προσκτήσεις ελληνικών (καθώς και βουλγαρικών και συριακών) εδαφών σε μία φαντασιακή διευρυμένη Τουρκία που δημοσίευσε η καθόλου έγκυρη και επίσημη στα πλαίσια του τουρκικού πολιτικού συστήματος εφημερίδα Milliyet. Πιθανότατα η προσχώρηση της Τουρκίας στον μείζονα αντι-ιρανικό συνασπισμό που προωθεί η Ουάσινγκτον να στηρίχθηκε σε ανταλλάγματα που ακόμα δεν γνωρίζουμε.
*Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.
2 comments
Η σύμπλευση Ισραήλ Τουρκίας φαίνεται μόνιμη,μα δεν ξέρουμε εάν θα κρατήσει.Το
καθεστώς της `Αγκυρας είναι πολύ επιθετικό οικονομικά και έχει ήδη ζητήσει μεγάλο μερίδιο αγοράς από τους Εβραίους,κάτι που έχει πικράνει τους ταγούς του.
`Ετσι,σύντομα οι Εβραίοι θα στραφούν στους `Ελληνες.
Πλήθος ερωτημάτων που θα απαντηθούν εκ των υστέρων. Ο υποφαινόμενος ταπεινά έχει τα εξής:
1ον μεν, αν το κράτος της Κύπρου (και ορθά) έχει αναγνωρίσει την συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων (όχι του ψευδοκράτους) στα κέρδη από το αέριο και θα τα τοποθετήσει σε ξεχωριστό λογαριασμό, σε τι ακριβώς συνιστάται η αποδοχή από τους Ρώσους; Υπάρχει κάπου κάποια πηγή;
2ον η Ρωσία οφείλει, αν σέβεται τον εαυτό της να διατηρεί συμμαχίες και ισορροπίες. Αντίθετα είναι η Τουρκία που παίζοντας το χαρτί του χαλιφάτου προς τους μουσουλμάνους, που επιδείνωσε τις σχέσεις με το Ισραήλ.
3ον όλοι όσους άκουσα να σχολιάζουν την στάση της Ρωσίας φαίνεται να ξεχνούν ότι στην πιο απλουστευμένη του μορφή είναι έστω ένα παιχνίδι για τρείς: Την Ρωσία, την Κύπρο και την ΕΕ. και ακόμα ειδικότερα δεν εξαρτάται από το τι θέλει μόνο η Κύπρος, αλλά και τι είναι διατεθειμένη να δώσει στην Ρωσία. Διότι συγγνώμη, με αυτά τα οικονομικά προβλήματα, με την Τουρκία δίπλα και τις αλλαγές στην περιοχή τι ακριβώς θα θέλαμε για την Κύπρο ; Η ΕΕ να την βοηθήσει, η η Ρωσία, αλλά σε κάθε περίπτωση αυτό με το μικρότερο αντίτιμο;
4ον , η δική μου η ερώτηση είναι πως το Ισραήλ μπορεί να διατηρεί ισορροπίες με την Τουρκία για προφανείς και μη λόγους, αλλά γιατί να φτάσει στην πλήρη διάρρηξη των σχέσεων του με την Κύπρο;
5ον, και αυτό με το οποίο θα πρέπει να σχοληθούμε είναι το που μπορεί να οδηγήσει αυτή η διελκυστίνδα ΗΠΑ και Ρωσίας στην Μέση Ανατολή. Η ενδεχόμενη απώλεια της Συρίας από τη Ρωσία και η επίθεση στο Ιράν σε συνδυασμό με την πιθανότατη περαιτέρω ανάδυση του Κουρδικού κράτους θα αναδομήσει συμμαχίες στην ευρύτερη περιοχή. Και τελικά αυτά που μας εκπλήσσουν σήμερα είναι η ανάδυση των ζυμώσεων του χθες.
6ον , όταν έχουμε λάβει και εμείς και η Κύπρος ήδη τόσο μεγάλη οικονομική βοήθεια από ΕΕ, ΗΠΑ (και λίγο η Κύπρος από τη Ρωσία), τη στιγμή που άλλα θυσίασαν τα ίδια και περισσότερα για πολύ λιγότερα ή αφέθηκαν στην τύχη τους, είναι υπερβολή να πούμε ότι έχουμε εγκαταλειφθεί. Εκτός βέβαια και αν η κρυφή επιθυμία μας είναι μετά από όλα όσα κάναμε στους εαυτούς μας, τώρα να διελθουμε από την κρίση ανέγγιχτοι.
Μία τελευταία ερώτηση για να φρεσκάρουμε τη μνήμη μας: η Κύπρος είναι μέλος του ΝΑΤΟ; Διότι , τελος πάντων όλοι “κακοί” είναι, και ΝΑΤΟ και ΕΕ και Ρωσία, αλλά και να είσαι μόνος και να παραπονείσαι πάλι τι είναι;