Δεν είναι υπερβολή να τονίσουμε ότι την υπόθεση της απελευθέρωσης των σκλαβωμένων περιοχών της πατρίδας μας σήκωσαν στους ώμους τους, κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και κατά τις αρχές του 20ού, δύο οικογένειες, της Δραγούμη και της Μελά. Γόνοι αυτών υπήρξαν της πρώτης ο Ίων Δραγούμης και της δεύτερης ο Παύλος Μελάς. ‘Εχοντας γαλουχηθεί στο οικογενειακό τους περιβάλλον με υγιή φιλοπατρία ανέλαβαν προσωπικά τον αγώνα για την απελευθέρωση, όταν ο υπόδουλος ελληνισμός στέναζε κάτω από τον φρικτό οθωμανικό ζυγό και δεχόταν τα πλήγματα των Βουλγάρων μεγαλοϊδεατών και ο ελεύθερος αντιμετώπιζε με προϊούσα αδιαφορία το όραμα της απελευθέρωσης.
Πολλοί σήμερα γράφουν ειρωνικά για τη “Μεγάλη ιδέα” και επικρίνουν εκείνους που είχαν οραματιστεί την απελευθέρωση όλων των Ελλήνων επιρρίπτοντας μάλιστα σ’ αυτούς ακέραια την ευθύνη για τις συμφορές που υπέστη ο ελληνισμός εξ αιτίας των οραματισμών τους. Αλλά ο πόθος για την απελευθέρωση υποδούλων συμφυλετών ούτε μεγάλη ιδέα συνιστά ούτε όραμα, αλλά χρέος. Το χρέος αυτό το όφειλαν οι απελευθερωμένοι Έλληνες στον Εμμανουήλ Παππά και τους συναγωνιστές του στη Χαλκιδική, στον Λογοθέτη Ζαφειράκη και τους συναγωνιστές του στη Νάουσα, στον Διαμαντή Νικολάου και τους συναγωνιστές του στον Όλυμπο, στον Γιαννούλα Ζιάκα και τους συναγωνιστές του στα Γρεβενά, σ’ όλους τους Βορειοελλαδίτες, που μετά την κατάπνιξη των επαναστατικών κινημάτων στο βορρά κατέβηκαν στο νότο και συμπολέμησαν με τους άλλους επαναστάτες.
Η ελεύθερη Ελλάδα κατέστη οκνηρή στο να εξοφλήσει το χρέος από την εποχή που προσδέθηκε στο άρμα της αποικιακής Αγγλίας. Κάθε επαναστατική ζύμωση είχε ως αντίδραση τις διαμαρτυρίες της Πύλης προς τον Άγγλο πρεσβευτή και τις διαταγές της κυβέρνησής του προς την ελληνική για “σωφρονισμό”. Από τότε άρχισαν να αλλάζουν περιεχόμενο πολλές έννοιες της γλώσσας μας. Η υποτέλεια αποκλήθηκε σύνεση και ο εφησυχασμός στην καλοπέρασή μας ευγενική διάθεση ειρηνικής συνύπαρξης με τους γείτονες στη βάση του “δεν διεκδικούμε τίποτε”! Το 1878, όταν η Ελλάδα παρέμεινε έξω από τις επιχειρήσεις στη Βαλκανική, κατ’ εντολή της Αγγλίας, τα ανταρτικά σώματα οργανώθηκαν και εξοπλίστηκαν με πρωτοβουλία του Στεφάνου Δραγούμη, πατέρα του Ίωνα. Αυτά, παρά την κακή οργάνωση, έσωσαν την τιμή του έθνους, το οποίο είναι αμφίβολο, αν ως σήμερα έχει συνειδητοποιήσει τις συνέπειες από την συνθήκη του ‘Αγίου Στεφάνου”. Όταν οι Βούλγαροι, κυριαρχούμενοι από τον μεγαλοϊδεατισμό (εδώ χρησιμοποιείται με την κυριολεκτική σημασία ο όρος) που γεννούσαν όροι της συνθήκης και τον ενθουσιασμό από την εκστρατεία-εκδρομή για την ενσωμάτωση της Ανατολικής Ρωμυλίας άρχισαν να αιματοκυλούν τη Μακεδονία και τη Θράκη η Ελλάδα βρέθηκε παντελώς απροετοίμαστη. Τότε οι πατριώτες, τους οποίους κατηγόρησαν οι στρεβλωτές της ιστορίας μας ως μεγαλοϊδεάτες ανέλαβαν να σώσουν το κινδυνεύον Γένος, αφού οι αρμόδιοι τριγύριζαν στις φανταχτερές δεξιώσεις των “πρέσβεγων των ανθρωποφάγων, οπού τρώνε ζωντανούς τους ανθρώπους”, κατά τον στρατηγό Μακρυγιάννη.
Αναμφισβήτητα τα ανταρτικά σώματα, τα οποία έστειλε στη σκλαβωμένη Μακεδονία η “Εθνική Εταιρία” (1896-1897) υπήρξαν η αφορμή για την κήρυξη του τουρκοελληνικού πολέμου του 1897. Οι εκ του ασφαλούς επικριτές καταδικάζουν την “Εθνική Εταιρία” αποσιωπούν όμως ότι εκ των ιδρυτών της υπήρξαν ο Στέφανος Δραγούμης και ο Μιχαήλ Μελάς, πατέρας του Παύλου. Αισθάνονται τόσο μικροί απέναντι στους ήρωες, ώστε δεν τολμούν να τους καταδικάσουν ως πρόσωπα! Ο Μιχαήλ Μελάς μετά την συμφορά αναγκάστηκε να πουλήσει την οικία του. Ο Παύλος Μελάς, που έλαβε μέρος στον πόλεμο ως ανθυπίλαρχος, παρέμεινε στάσιμος ως την ημέρα του θανάτου του, επειδή δεν ήταν από εκείνους που είχαν καρφωμένη στο νου τους την “μεγάλη ιδέα” των πολλών “αστεριών”, αλλά τη λαχτάρα για την απελευθέρωση των αδελφών του, γι’ αυτό και ασκούσε δριμεία κριτική κατά των υπευθύνων για την κατάντια του στρατού. Για τους “σαλονάτους” επιτελείς ουδέν σχόλιον! Για τους πατριώτες κατάρες, γιατί τάραξαν την ησυχία του υπνώττοντος έθνους!
Η Βόρεια Ελλάδα βρισκόταν στα πρόθυρα της παράδοσης στον βουλγαρικό επεκτατισμό και οι “ελεύθεροι” Έλληνες δεν ήθελαν πλέον να ακούσουν για Μακεδονία! Μόλις το 1903 πείσθηκε η κυβέρνηση να στείλει ομάδα αξιωματικών για να συντάξει έκθεση επί της καταστάσεως που είχε διαμορφωθεί. Μεταξύ των τεσσάρων και ο Παύλος Μελάς που έβαλε “μέσον” για να συμπεριληφθεί(άνοιξη του 1904). Ήταν η περίοδος κατά την οποία στο Μοναστήρι είχε διοριστεί ως υποπρόξενος ο κουνιάδος του Ίων Δραγούμης, στον οποίο, κατά την αναχώρησή του από την Αθήνα, οι προϊστάμενοί του στη διπλωματική υπηρεσία συνιστούσαν σύνεση! Είναι χαρακτηριστικό το απόσπασμα επιστολής του Παύλου προς τη γυναίκα του Ναταλία, αδελφή του Ίωνα:
“Επί τη ευκαιρία είναι ανάγκη και δίκαιον δι’ εκατομμυριοστήν φοράν να εξαρθή το έργον του Ίωνος. Χάρις εις αυτόν όλα γίνονται εύκολα. Δεν είναι πολίχνη που να μην έχη την επιτροπή της, η οποία φροντίζει και συνεννοείται με τους λοιπούς κατοίκους. Το μόνο που τους λείπει είναι ολίγον χρήμα και εις αυτό καταγίνονται τώρ, εις την εύρεσιν χρημάτων δια την ένδυσιν των ανδρών και συντήρησιν των οικογενειών των. Τους έδωκα και εγώ 1 λίραν ως απαρχήν των εράνων. Θα φροντίσουν να μου εύρουν άνθρωπον δια να μεταφέρω τα όπλα από την γραμμήν (εννοεί των συνόρων)”.
Οι τέσσερες αξιωματικοί αποφάσισαν να συντάξουν από κοινού την έκθεσή τους κατά την επάνοδό τους στην ελεύθερη Ελλάδα, αλλά στο Επιτελείο έφθασε και δεύτερη έκθεση ενός από αυτούς ανατρεπτική της πρώτης. Ο Παύλος τον προσέβαλε για την ατιμία του και η διαφορά λύθηκε κατά την “πατροπαράδοτη” στη χώρα μας μονομαχία. Για τη γελοιότητα αυτή του ακραίου μιμητισμού των δυτικών ουδείς ιστορικός ενδιαφέρθηκε. Για την πατρίδα είναι το γελοίο να χύσεις το αίμα σου, όχι για μια γυναίκα ή μια βρισιά! Ο Παύλος, δεινός σκοπευτής, δέχθηκε την παραμονή της μονομαχίας την επίσκεψη της μητέρας του αντιπάλου του, η οποία τον ικέτευσε να λυπηθεί τον γυιό της. Ο μεγαλόψυχος ήρωας της έδωσε την υπόσχεση ότι απλώς θα τον τραυμάτιζε. Και τήρησε την υπόσχεσή του. Ο αντίπαλός του ανέκτησε την τιμή του προσφέροντας το αίμα του για την πατρίδα κατά τους βαλκανικούς πολέμους. Με τη στάση του ο Παύλος είχε καταστεί μαύρο πρόβατο στο Επιτελείο! Το θέρος του 1904 εισήλθε για δεύτερη φορά στη Μακεδονία κάνοντας χρήση της κανονικής του αδείας. Οι συνάδελφοι περνούσαν ξέγνοιαστοι τις διακοπές τους με τις οικογένειές τους. Αν και τώρα ήσαν οι Μακεδόνες που εν πολλοίς τον απογοήτευσαν, ο Παύλος έλαβε την απόφαση να εγκαταλείψει γυναίκα και παιδιά πολυαγαπημένα (τη σταδιοδρομία του είχε ήδη εγκαταλείψει ως στάσιμος ανθυπίλαρχος) και να εισέλθει για τρίτη και τελευταία φορά στη Μακεδονία, όπου και σκοτώθηκε μόλις ενάμισυ μήνα μετά την είσοδό του. Το γεγονός πληροφορήθηκαν οι Τούρκοι από τα δημοσιεύματα “ηρώων” δημοσιογράφων του “κλεινού άστεως”, οι οποίοι εμφορούμενοι από τη μεγάλη ιδέα της είδησης αδυνατούν να κατανοήσουν τί δημοσιεύεται και τί αποκρύπτεται.
Αυτό ήταν. Ένας θάνατος έσωσε τη σκλαβωμένη Έλλάδα. Η κυβέρνηση υπό την πίεση της κοινής γνώμης συνήλθε από τον λήθαργό της και αισθάνθηκε, όπως έγραψε σε στίχο του και ο Παλαμάς, τη Μακεδονία πιο κοντά (Παραμένει μακριά η Κύπρος). Αλλά δεν θα συγκινούσε τόσο ο θάνατος του Παύλου, αν δεν ήταν γόνος ενός Μελά, τον οποίο γνώριζε πολύ καλά ο λαός, ο χιλιοπροδομένος από τους κυβερνήτες του. Ο βόρειος ελληνισμός σώθηκε από τη βουλγαρική μεγαλοϊδεατική επιβουλή. Αλλά στη συμπλήρωση εκατό χρόνων από το έπος του Μακεδονικού αγώνα τόλμησαν Έλληνες(;) να γράψουν για κατάκτηση και όχι απελευθέρωση της Μακεδονίας. Άλλοι διαπραγματεύθηκαν το όνομα Μακεδονία και είναι έτοιμοι να το μοιράσουν με γείτονες που στερούνται ιστορικής κληρονομιάς, αλλά παίζουν στο ισχυρό χρηματιστήριο “αξιών” σύγχρονης “υπερδύναμης”. Άλλοι, και περισσότεροι αυτοί, πλειοδοτούν υπέρ του πλήρους αποχρωματισμού του λαού μας από τα εθνικά, όπως τα αποκαλούν, ιδεολογήματα, στο όνομα της ειρηνικής συνύπαρξης, ενώ είναι ορατός ο κίνδυνος από τις ποικίλες απειλές που δεχόμαστε.
Το έθνος δεν έχει ανάγκη από τους ριψάσπιδες. Στην κρίσιμη στιγμή θα αναδείξει και πάλι ήρωες, οι οποίοι αντί να πουλήσουν την πατρίδα θα της προσφέρουν το αίμα για να ζήσει. Και οι πατρίδα θα ζήσει.
“ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ”
.