Εθνικό Κράτος, «Ενώσεις», Φεντεραλισμός και Δημοκρατία

«Το έθνος κράτος είναι κοιτίδα Ελευθερίας και Δημοκρατίας για τα έθνη και τους λαούς με ιστορική ταυτότητα. Τελεία και παύλα…
Όλα τα άλλα τα συζητάμε, ευρωπαϊκή σύγκλιση, ευρωπαϊκή ενότητα, νομισματική Ένωση. Αλλά ως σημεία σύγκλισης εθνικών κρατών. Όχι ως εργαλεία για τη διάλυσή τους.
Ευτυχώς αυτή τη διάλυση δεν τη δέχονται οι μεγάλοι της Ευρώπης.»

***
Το έθνος είναι, πράγματι, έννοια πολύ ευρύτερη από το κράτος:
–Το κράτος είναι μια έννοια πολιτική-θεσμική- νομική.
–Το έθνος είναι μια έννοια φαντασιακή-πραγματική.
* Είναι “φαντασιακή” γιατί υποστασιοποιείται σε ένα “χώρο ιδεών” και δημιουργει ένα “κόσμο” συλλογικών συναισθημάτων.
* Και είναι “πραγματική”, γιατί αυτές οι ιδέες που το αρθρώνουν έχουν πραγματική ιστορική βάση (αίσθηση κοινής καταγωγής, κληνονομιά κοινού Πολιτισμού και αγώνων Ελευθερίας-Απελευθέρωσης), αλλά και έχουν “εμπράγματα” αποτελέσματα: Μια κοινωνία με υψηλό εθνικό φρόνημα έχει τελείως διαφορετικά συμπεριφορά “εν τοις πράγμασι”, από μια άλλη με χαμηλό φρόνημα και προβληματική συνοχή.

Όμως, προσοχή: Το γεγονός ότι το έθνος και το κράτος είναι “έννοιες διαφορετικές”, ΔΕΝ σημαίνει ότι είναι και πράγματα απολύτως “διακριτά”!
Κι εδώ την πατάμε πολλές φορές…

Το εθνικός κράτος είναι η πολιτική υπόσταση του έθνους.
Υπάρχουν, αναμφίβολα έθνη χωρίς αντίστοιχα κράτη, ή κατακερματισμένα ανάμεσα σε διάφορα κράτη (π.χ. Κούρδοι).
Όπως υπάρχουν και κράτη που αποτελούνται από περισσότερα “έθνη” (Βρετανία Σκωτια, Αγγλία, Β. Ιρλανδία, ή Ισπανία: Βασκία, Καταλωνία κλπ.)
Το εθνικό κράτος είναι μια πολιτική οντότητα, η οποια στηρίζεται σε μια εθνική ενότητα (και αντίστοιχη εθνική ταυτότητα). Κι αυτό της προσδίδει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ανθεκτικότητας, αλλά και ακαμψίας κάποιες φορές.

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει διεθνώς η προσπάθεια να αποδομηθούν τα εθνικά κράτη. Όχι τα κράτη γενικά (προτιμώνται τα πολυεθνότικά κράτη).
Όχι τα έθνη γενικά (προτιμώνται οι εθνοτικές ομάδες, φτάνει να αποτελούν κατηγορίες διαίρεσης όχι δεσμούς ενότητας μιας κοινωνίας).
Τα εθνικά κράτη, όμως, μπήκαν στο “στόχαστρο” την εποχή της – αλήστου μνήμης – “παγκοσμιοποίησης”.
Τώρα τα εθνικά κράτη παίρνουν την εκδίκησή τους και “επιστρέφουν δριμύτερα”. Ακόμα κι εντός Ευρώπης (γιατί εκτός Ευρώπης ουδείς πήρε ποτέ στα σοβαρά όλη εκείνη τη μόδα περι “παγκοσμιοποίησης”). Ακόμα και στην Ευρώπη, λοιπόν, η πρόσφατη κρίση ανέδειξε ως κρίσιμο στοιχείο, ότι για να δανείσει ένα κράτος-μέλος ένα άλλο που αντιμετωπίζει πρόβλημα, πρέπει να εξηγήσει στο κοινοβούλιό του γιατί τα χρήματα των εγχώριων φορολογουμένων πρέπει να δοθούν για να στηριχθούν κάποιοι άλλοι.
Το εθνικό συμφέρον και η εθνική ιδιοτέλεια, όχι μόνον παραμένουν ισχυρά, αλλά νομιμοποιούν ακόμα και ακραίες “τιμωρητικές” συμπεριφορές μεταξύ “εταίρων”. Και το εθνικό συμφέρον, ως βασική αρχή συμπεριφοράς των κρατών, επιστρέφει ισχυρότερο παρά ποτέ ακόμα και μέσα στην Ένωση (πολλών μάλλον σε σημεία του κόσμου που δεν υπάρχει ζήτημα Ένωσης).

Η στήριξη του έθνους-κράτους είναι απαραίτητη στις μέρες: και για να υπερασπιστούμε τη Δημοκρατία, και για να υπερασπιστούμε την Ανεξαρτησία. Διότι δεν υπάρχει Δημοκρατία έξω από τη νομιμοποιητική βάση του έθνους κράτους. Ούτε υπάρχει Ανεξαρτησία, όταν ολόκληροι λαοί μεταβάλλονται σε πληθυσμούς περιφερειακών ενώσεων.
Αλλά για να υπάρξει Δημοκρατία και Ανεξαρτησία ενός εθνικού κράτους, πρέπει να εξασφαλιστούν, μεταξύ πολλών άλλων, και οι οικονομικές προϋποθέσεις της: δηλαδή φοροδοτική ικανότητα και δημοσιονομική τάξη.
–Οι φόροι πρέπει να είναι αρκετοί ώστε να διατηρούν την ανεξαρτησία και την κοινωνική συνοχή, αλλά όχι τόσο μεγάλοι που να παραλύουν την Ανάπτυξη.
–Και οι δαπάνες πρέπει να είναι αρκετές για να διατηρούν την ενότητα του κράτους και την ομαλότητα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, αλλά όχι τόσο μεγάλες ώστε να οδηγούν στην υπερχρέωση της κοινωνίας.
Αυτά όλα παραβιάστηκαν τις τελευταίες πολλές δεκαετίες και το αποτέλεσμα ήταν η τωρινή κρίση.
Και τώρα γίνεται προσπάθεια να αποκατασταθούν, ώστε να υπάρξει ξανά αυτή η ισορροπία Ελευθερίας-Ανάπτυξης-Ανεξαρτησίας-Κοινωνικής Συνοχής.
Έγιναν λάθη στην πορεία, αναμφίβολα. Και όταν γίνει ένα λάθος δεν είναι πάντα εύκολο να αποκατασταθεί από τη μία μέρα στην άλλη…
Ίσως να αποδειχθεί ότι ο ΓΑΠ έσπευσε να βάλει την Ελλάδα στο αρχικό Μνημόνιο, ακριβώς γιατί έτσι θα υλοποιείτο το όραμά του για “παγκοσμιοποίηση”. Και κατηγορούσε δεξιά αριστερά τη χώρα του – δηλαδή αυτούς που μόλις τον είχαν αναδείξει Πρωθυπουργό – σαν τους… “πιο διεφθαρμένους στον κόσμο”, ακριβώς επειδή πίστευε ότι χρειάζεται εξωτερική επέμβαση για να θεραπευθούν οι στρεβλώσεις της Ελλάδας (για το σύνολο των οποίων ευθυνόταν πρωτίστως η πολιτική του ίδιου του Κόμματός του!)
Οι ασύδοτοι κρατιστές μετατρέπονται κάποτε σε νεοφιλελεύθερους. Και οι εθνικιστικές κορώνες της δεκαετίας του 80 ανοίγουν το δρόμο στην παράδοση των κλειδιών της χώρας 20-25 χρόνια αργότερα. Αυτό το λέγαν “διαλεκτική” οι παλαιότεροι…
Το βέβαιο είναι ότι μια χώρα (που δεν είναι “χώρος”) κι ένας λαός (που δεν “πληθυισμός”) δηλαδή ένα εθνικό κράτος που θέλει να ξανασταθεί στα πόδια του, πρέπει να μάθει να πληρώνει φόρους και να ελέγχει το πώς ξοδεύονται τα χρήματά του. και τα δύο ΜΑΖΙ. Όχι το ένα πρίν από το άλλο…
Γιατί όσο ξεχωριστά εννοιολογικά κι είναι το “εθνος” από το “κράτος”, όταν το εθνικό κράτος βουλιάζει και το έθνος κινδυνεύει με αφανισμό!
[…]
Η “ιδανική ενότητα” είναι ως εκεί που υπάρχει πολιτιστική συλλογικότητα – δηλαδή εθνική ταυτότητα. Ο,τιδήποτε μεγαλύτερο διαλύεται εύκολα. Και ο,τιδήποτε μικρότερο διχάζεται εύκολα από επίβουλους γείτονες.
Οι εχθροί του έθνους-κράτους, προσπαθούν είτε να το κατακερματίσουν σε μικρότερες υποδιαιρέσεις (π.χ. “περιφέρειες”) είτε να το υποτάξουν σε μεγαλύτερες “ενώσεις”.
Γι’ αυτό πρέπει να έχουμε το νού μας και προς τις δύο κατευθύνσεις.
Το έθνος κράτος είναι κοιτίδα Ελευθερίας και Δημοκρατίας για τα έθνη και τους λαούς με ιστορική ταυτότητα. Τελεία και παύλα…
Όλα τα άλλα τα συζητάμε, ευρωπαϊκή σύγκλιση, ευρωπαϊκή ενότητα, νομισματική Ένωση. Αλλά ως σημεία σύγκλισης εθνικών κρατών. Όχι ως εργαλεία για τη διάλυσή τους.
Ευτυχώς αυτή τη διάλυση δεν τη δέχονται οι μεγάλοι της Ευρώπης.
Καιρός να το καταλάβουν και οι “μικρότεροι” (π.χ. η Δανία το έχει καταλάβει, η Φιλανδία το έχει καταλάβει, η Σουηδία το έχει καταλάβει. Και στα δικά μας…)

«Τηλέμαχος»