Η οθόνη του υπολογιστή ανοίγει και σε δύο λεπτά μπαίνω στο Skype. Στην άλλη άκρη του … διαδικτύου είναι ένας παλιός γείτονας, Κόπτης, δηλαδή Χριστιανός της Αιγύπτου, που τώρα έχει μετακομίσει σε κάποια χώρα του ευρωπαϊκού βορρά. Πρόσφατα, μάλιστα, κατάφερε να φέρει μαζί του από την Αίγυπτο και την γυναίκα και τα παιδιά του.
«Καλώς τους δέχτηκες!», του λέω.
«Το πώς τους δέχτηκα, η ψυχή μου το ξέρει! Τη γυναίκα μου χρειάστηκε να τη συνοδεύσουν στο αεροδρόμιο πάνω από δέκα αμάξια ανδρών συγγενών μου, από το φόβο απαγωγής από φανατικούς μουσουλμάνους!
Αφ’ ότου έπεσε ο Μουμπάρακ, τα πράγματα έχουν γίνει πάρα πολύ δύσκολα για εμάς…
Για παράδειγμα, σε μία ολόκληρη περιοχή έδιωξαν πάνω από δύο χιλιάδες άτομα με τη βία από τα σπίτια τους. Σε κάποια κάνανε κατάληψη και άλλα τα κάψανε. Κι όσοι από εμάς τόλμησαν να γυρίσουν και ήταν τυχεροί να μη βρουν άλλους να μένουν στις κατεστραμμένες ιδιοκτησίες τους, το κράτος τους είπε: “Αν έχετε λεφτά, φτιάξτε τα μόνοι σας! Μην περιμένετε καμία ενίσχυση από εμάς”».
Η συνομιλία με τον Αιγύπτιο φίλο έγινε πριν ένα μήνα, όταν η εντύπωση που κυριαρχούσε στη Δύση για την εξέγερση ήταν μόνο η εικόνα των ηρωικών διαδηλωτών της πλατείας Ταχρίρ. Όταν τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω στην Λιβύη, οι ντόπιοι χριστιανοί της Αιγύπτου έμειναν μόνοι με την πεζή πραγματικότητα: είναι πολίτες β΄ κατηγορίας στην ίδια τους τη χώρα, η ζωή και η περιουσία τους συχνά βρίσκεται σε κίνδυνο από φανατικές ομάδες των «Αδελφών Μουσουλμάνων» που δρουν με την ανοχή του καθεστώτος. Ώσπου, πολύ πρόσφατα μάθαμε και εμείς ότι η κατάστασή τους είναι ακόμη πιο δύσκολη με το μεταβατικό στρατιωτικό καθεστώς, ενώ η τρομοκρατία σε βάρος τους έχει αυξηθεί τόσο πολύ μετά την εξέγερση που σιγά-σιγά εμπεδώνει μέσα τους ως βεβαιότητα έναν προαιώνιο φόβο: την οριστική ιστορική τους εξάλειψη από την ίδια τους τη χώρα. Και τον κίνδυνο αυτό αντιμετωπίζει συνολικά το χριστιανικό στοιχείο στη Μέση Ανατολή συνολικά, μετά και τις τελευταίες εξεγέρσεις.
«Ο Μουμπάρακ τούς κάνει “πλάτες” και τους αφήνει να μάς χτυπάνε ανενόχλητοι», θυμάμαι που μού έλεγε χρόνια πριν ο Κόπτης φίλος, όταν ακόμη έμενε στη δική μου αθηναϊκή γειτονιά. «Μόνο με τον Νάσερ ζούσαμε σαν άνθρωποι! Τότε δεν υπήρχε διάκριση ανάμεσα σε Μουσουλμάνο και Χριστιανό: Ήμασταν όλοι Αιγύπτιοι!», θυμόταν μελαγχολικά, αποκαλύπτοντας την κύρια αιτία των γεγονότων, που δεν είναι άλλη από την αποτυχία και προδοσία των στόχων των καθεστώτων του μπααθισμού και του αραβικού σοσιαλισμού στην Αίγυπτο, αλλά και σε όλη τη Μέση Ανατολή, ευρύτερα και που οδήγησε στις σημερινές εξεγέρσεις. Στην Αίγυπτο, οι μετα-νασερικές κυβερνήσεις, μη μπορώντας να τα βάλουν με την μετα-αποικιοκρατία και αφού μετατράπηκαν σε ολιγαρχίες που νοιάζονταν μόνο για τα προνόμια των μελών τους, καταδικάζοντας τις μάζες στη φτώχεια, έστρεψαν την λαϊκή οργή από τη χριστιανική Δύση, που ήταν ο εχθρός-εκμεταλλευτής, στον συντοπίτη χριστιανό, ο οποίος έγινε το εύκολο «εξιλαστήριο θύμα» για τη δική τους αποτυχία.
Είχε προηγηθεί ανάλογη στάση, αν και όχι τόσο έντονα, της Δυτικής αποικιοκρατίας, η οποία ήθελε να στρέψει την λαϊκή μουσουλμανική οργή στους σύνοικους χριστιανικούς πληθυσμούς και όχι στην εθνική και οικονομική εκμετάλλευση της Μέσης Ανατολής και τις Βόρειας Αφρικής από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αραβικός σοσιαλισμός και ο μπααθισμός, που έκαναν σημαία την απαλλαγή από τον αποικιοκρατικό ζυγό και ταυτόχρονα τον εκσυχρονισμό και την εθνική αφύπνιση των χωρών αυτών, είχαν ανάμεσα στους ιδρυτές τους Ελληνορθόδοξους Άραβες διανοητές και πολιτικούς.
Υπολογιζόμενοι στο 10% περίπου του συνολικού πληθυσμού, σήμερα οι Κόπτες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της εξαφάνισης. Ήδη έχει αντιμετωπίσει ένα πολύ ισχυρό σοκ ο λιβανέζικος ντόπιος Χριστιανισμός, μετά τον μακροχρόνιο εμφύλιο, και ίσως θα αντιμετωπίσουν σοβαρό κίνδυνο οι Σύριοι ορθόδοξοι, σε περίπτωση που ανατραπεί το καθεστώς Άσαντ, στο οποίο απολαμβάνουν την προνομιακή θέση της συν-ηγέτιδος ομάδος.
Έτσι, σήμερα ο ισλαμικός φονταμενταλισμός αποτελεί μία σοβαρή απειλή για την ίδια την ύπαρξη του χριστιανικού στοιχείου της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, στο οποίο περιλαμβάνονται αρχαίες χριστιανικές κοινότητες, που επιζούσαν για χρόνια μετά από την εμφάνιση του Ισλάμ και, για μακρές περιόδους, αρμονικά με την θρησκεία αυτή.
Δημήτρης Φάρος – διεθνολόγος, επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) – energia.gr