Σκέψεις για την αργία της Κυριακής

Ας προσπαθήσουμε να αναλύσουμε το ζήτημα της αργίας της Κυριακής και το μέτρο κατάργησής με απλές λογικές σκέψεις.

1. Η ελληνική οικονομία δεν πάσχει στην κατανάλωση, πάσχει στην παραγωγή. Κοινώς, ο καταναλωτής δεν θα καταναλώσει περισσότερο αν τα καταστήματα είναι ανοιχτά και τις Κυριακές.

2. Το μέτρο αποσκοπεί μάλλον στην εναρμόνιση της νομοθεσίας με την κοινή πρακτική σε τουριστικές περιοχές, όπου όλοι αγνοούν τον νόμο. Θα μπορούσε αυτό το μέτρο να εφαρμοστεί σ’ αυτές τις περιοχές μόνο. Το (1) ισχύει για τους τουρίστες, οι οποίοι έρχονται στη χώρα μας για περιορισμένο αριθμό ημερών, οπότε πράγματι θα καταναλώσουν περισσότερο την Κυριακή.

3. Ο διαχωρισμός στα καταστήματα σε α. μικρά και όχι αλυσίδες, και β. μεγαλύτερα ή αλυσίδες, δηλώνει μία πρόθεση να ενισχυθεί η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, η οποία είναι ο μικρομεσαίος χώρος του ιδιωτικού τομέα. Συνεπώς είναι θετικό ότι λαμβάνεται υπόψη πως αυτός ο τομέας εκτός από την κρίση, στραγγαλίζεται και από τους μεγάλους. Η μέριμνα αυτή όμως δεν θα τους βοηθήσει.

Σε πρόσφατο άρθρο μου περιέγραψα την άποψή μου για τη δομή που αποκτά σταδιακά η παγκόσμια οικονομία με «λίγους γίγαντες και άπειρους νάνους», όπου ο αριθμός και το μερίδιο αγοράς των «μεσαίων» συνεχώς μειώνεται. Άποψή μου είναι ότι σ’ αυτό το τοπίο η Ελλάδα έχει πράγματι τη δυνατότητα να προσφέρει ένα περιβάλλον στο οποίο θα ευδοκιμήσουν διεθνείς νάνοι, δίνοντας ώθηση στην οικονομία. Ο τρόπος να επιτευχθεί αυτό δεν είναι επιπλέον ώρες ή μέρες εργασίας. Εξάλλου, επαναλαμβάνω ότι πάσχουμε στην παραγωγή και όχι στην κατανάλωση. Ο τρόπος είναι αλλού: στη μείωση γραφειοκρατίας, στη μηχανοργάνωση, στην ανάπτυξη υποδομής και στη φορολογική και νομικοτεχνική σταθερότητα. Εκεί πρέπει να στοχεύσει η πολιτική ηγεσία.

4. Ο Δημόκριτος και ο Μέγας Βασίλειος συμφωνούσαν ότι ζωή χωρίς γιορτή είναι δρόμος χωρίς πανδοχείο. Η Κυριακή ημέρα είναι μία μόνιμα καθιερωμένη γιορτή. Για να μιλήσω με δυτικοευρωπαϊκούς όρους, δηλαδή αν διαχωρίσω τις επιμέρους ιδιότητες ενός ανθρώπου, ας υποθέσω ότι (παρά το πρώτο σημείο του κειμένου), ο «καταναλωτής» όντως θα ωφεληθεί. Είναι αμφίβολο ότι θα ωφεληθεί ο «άνεργος», διότι είναι κοινός τόπος πως δεν θα προσληφθούν νέοι μερικώς απασχολούμενοι για να εργαστούν τις Κυριακές, αλλά θα συμπιεστεί ίσως το ωράριο τις άλλες ημέρες για να καλυφθεί το κενό ή θα το καλύψουν οι ίδιοι οι καταστηματάρχες και η οικογένειά τους.

Ποιοι θα ζημιωθούν; θα ζημιωθεί ο πατέρας, η κόρη, ο νονός, η γειτόνισσα, ο ξάδελφος, η συμμαθήτρια από το σχολείο, ο φίλος που εργάζεται σε άλλη πόλη. Το καθιερωμένο στο διάβα της ζωής μας εβδομαδιαίο πανδοχείο της Κυριακής είναι ο καταλύτης στην κοινωνική συνοχή και γαλήνη. Τότε στρώνεται το οικογενειακό ή φιλικό τραπέζι, τότε -μέσα στους γρήγορους ρυθμούς της ζωής- βρίσκεται ο χρόνος για ξεκούραση και ανάπτυξη ανθρωπίνων σχέσεων.

5. Τέλος, υπάρχει και το ζήτημα της Θείας Λειτουργίας της Κυριακής. Ο εργαζόμενος δεν μπορεί να υποχρεωθεί να εργαστεί την Κυριακή το πρωί. Η ημέρα αυτή για τους Χριστιανούς είναι αφιερωμένη στον Θεό. Ουσιαστικά όλες σχεδόν οι θρησκείες έχουν μία ημέρα ξεκούρασης την εβδομάδα και δεν είναι τυχαίο αυτό, διότι όπως λέει και ο Emile Durkheim, «Ο Θεός είναι η πεμπτουσία της κοινωνίας» (God is society, writ large).

Ορισμένα παραδείγματα

Χριστιανισμός – Κυριακή
Ιουδαϊσμός – Σάββατο (Sabbath)
Ισλάμ – Παρασκευή (προσευχή της Παρασκευής)
Βουδισμός – ημέρες Ουποσάθα (Uposatha), δηλαδή από 2 έως 6 ημέρες της σεληνιακής περιόδου
Βαβυλώνιοι – 7η, 14η, 21η και 28η ημέρα

Περισσότερα παραδείγματα άλλων θρησκειών θα βρει κανείς στο διαδίκτυο

Υπάρχουν μάλιστα και καθαρά κοσμικά συστήματα, τα οποία περιλαμβάνουν μία ξεκάθαρη ημέρα ξεκούρασης!

Το ημερολόγιο της Γαλλικής Επανάστασης (συνήθης αναφορά σ’ αυτήν κατά τη Νεωτερική εποχή), το οποίο χρησιμοποιήθηκε από το 1793 ως το 1805, συμπεριελάμβανε 12 μήνες από τρεις εβδομάδες των δέκα ημερών η κάθε μία. Οι περίσσιες πέντε ή έξι ημέρες του χρόνου, ώστε να καλυφθεί το τροπικό έτος, ήταν ημέρες ξεκούρασης. Επίσης, η δέκατη ημέρα της εβδομάδας (décadi) αντικατέστησε την Κυριακή και αποτελούσε στη Γαλλία ημέρα ξεκούρασης και γιορτής.

Ομοίως και στη Σοβιετική Ένωση, όπου ως το 1931 είχαν πενθήμερες εβδομάδες με μία από τις πέντε ημέρες να είναι αργία για το 20% των εργαζομένων (δηλαδή τέσσερις εργάσιμες και μία αργία). Την περίοδο 1931-1940 υιοθέτησαν εξαήμερες εβδομάδες όπου η 6η, 12η, 18η, 24η και 30η ημέρα του μήνα ήταν εξ ορισμού αργίες. Για διάφορες περιόδους, ορισμένες χώρες του ανατολικού μπλοκ είχαν αργία το Σάββατο (Ρωσία, Ουγγαρία, Πολωνία κλπ)

Θα μου επιτραπεί να κλείσω το κείμενο χωρίς συμπέρασμα. Κατέθεσα απλώς ορισμένες σκέψεις.