Ιωάννη Κ. Νεονάκη
Σήμερα, Τρίτη 11 Ιουνίου η Ορθόδοξος Εκκλησία μας τελεί τη μνήμη του θαυματουργού αγίου της Λουκά Επισκόπου Συμφερουπόλεως Κριμαίας του ιατρού. Στην πόλη μας εορτάζει ο αφιερωμένος στον άγιο Ιερός Ναός που βρίσκεται εντός του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου*, όπου και θα εκτεθεί για προσκύνηση τμήμα της άφθαρτης καρδιάς του.
Για τη ζωή και το έργο του πολλά στοιχεία (συμπεριλαμβανομένου πλούσιου φωτογραφικού υλικού) μπορεί να βρεί κανείς στο διαδίκτυο, ενώ έχουν γραφεί για αυτόν αξιόλογα βιβλία και στα ελληνικά. Στον περιορισμένο χώρο αυτού του άρθρου απλώς να αναφέρουμε ότι ο Άγιος Λουκάς (κατά κόσμον Βαλεντίν Βόϊνο-Γιασενέτσκι, 1877-1961) υπήρξε έγγαμος με τέσσερα παιδιά, διάσημος χειρουργός με πολλές επιτυχίες, καινοτομίες και δεκάδες επιστημονικές δημοσιεύσεις. Το 1920 εξελέγη καθηγητής χειρουργικής και ανατομίας στο Πανεπιστήμιο της Τασκένδης. Ένα χρόνο αργότερα χειροτονήθηκε ιερέας και το 1923 Επίσκοπος της ίδια πόλης. Παράλληλα με την Αρχιερατική και Ακαδημαϊκή του διακονία χειρουργούσε καθημερινά στο Γενικό Νοσοκομείο Τασκένδης. Από το 1946 μέχρι και την κοίμησή του διακόνησε ως μητροπολίτης Συμφερουπόλεως.
Αγαπούσε πολύ την Εκκλησία και τις ακολουθίες της. Κυκλοφορούσε παντού με το ράσο του. Όταν για ένα διάστημα του αφαίρεσαν από το χειρουργείο την εικόνα της Παναγίας αρνήθηκε να συνεχίσει να χειρουργεί. Πολύ γρήγορα η εικόνα αποκαταστάθηκε στη θέση της. Η σταθερή και αλύγιστη στάση του θα επισύρει τη μήνι του Σοβιετικού κατεστημένου, που θα τον θέσει σε διωγμό. Απαγορεύσεις, συκοφαντίες, συλλήψεις, εξορίες. Συνολικά έζησε πάνω από δέκα χρόνια στη φυλακή ή στην εξορία. Το φρόνημά του όμως δεν λύγισε και συνέχισε με αμείωτη ένταση το έργο του. Ο λαός τον αγαπούσε πολύ. Πολλοί πρόσβλεπαν στη διορατικότητα και τις θαυματουργίες του ακόμα και προς το τέλος της ζωής του, οπότε πλέον δεν μπορούσε να χειρουργεί. Στην εξόδιο ακολουθία του η Συμφερούπολη παρέλυσε από την κοσμοσυρροή, ενώ στην ανακομιδή των λειψάνων του το 1996 παραβρέθηκαν και θαύμασαν τα γεγονότα δεκάδες χιλιάδες λαού. Είχε ήδη ανακηρυχθεί άγιος ένα χρόνο νωρίτερα, το 1995.
Η ζωή του Βαλεντίν Βόϊνο-Γιασενέτσκι είναι δυστυχώς μια ηχηρή πρόκληση για όλους εμάς τους Ορθοδόξους των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Ο Βαλεντίν κατάφερε να ζήσει και να φέρει καρπούς σε όλα εκείνα τα περιβάλλοντα που εμείς a priori θεωρούμε ανυπέρβλητα εμπόδια κάθε πνευματικού σκιρτήματος. Όλα τα προσέλαβε. Δεν παρέλειψε κανένα. Όλα ήταν εκεί. Ο κόσμος, η πολυπλοκότητα της σύγχρονης εποχής, η οικογένεια, το ανταγωνιστικό και εξαιρετικά σκληρό ιατρικό και ακαδημαϊκό περιβάλλον, η άθεη και δυναστική πολιτική εξουσία. Είναι δύσκολο και να διανοηθεί κανείς πώς αυτός ο άνθρωπος όχι μόνο δεν κατέρρευσε από τα πολλαπλά αυτά μέτωπα, αλλά στάθηκε όρθιος, έγινε φώς στο σκοτάδι και ηγήθηκε ως αρχιερεύς του λαού του. Πώς τα κατάφερε; Πού βρήκε τη δύναμη και το ζήλο; Ποιο ήταν το μυστικό του;
Η απάντηση έρχεται από την Πατερική μας Παράδοση και είναι απλή. Η προσωπική του σχέση με το Χριστό. Ο Θεός των Ορθοδόξων δεν είναι μια αφηρημένη ιδέα, δεν είναι μια «ανώτερη δύναμη», δεν είναι το «καλό», δεν είναι μια «θετική ενέργεια» ή κάποιο υπερφυσικό νεφέλωμα. Είναι ένας συγκεκριμένος άνθρωπος, με συγκεκριμένο πρόσωπο, με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, με σάρκα και οστά και αίμα να κυλάει στις φλέβες του. Είναι Θεός που έγινε και άνθρωπος ξεκινώντας έτσι μια νέα πρωτοφανή και αδιανόητη μέχρι τότε οντολογική κατάσταση αυτήν της Θεανθρωπότητας, στην οποία και μάς κάλεσε, αν θέλομε να συμμετέχομε και εμείς ισότιμα. Γεννήθηκε, μεγάλωσε, πέθανε και την τρίτη μέρα αναστήθηκε ενσάρκως χαρίζοντας σε όλους τους ανθρώπους, ορθοδόξους ή μη, το καθολικό δώρο της ενσάρκου αναστάσεως.
Το μυστικό λοιπόν, το ζητούμενο και η συγκεφαλαίωση όλης της Ορθοδοξίας είναι ακριβώς αυτή η γνωριμία και η προσωπική σχέση του καθενός από μάς με το Χριστό. Και η σχέση αυτή του καθενός είναι μοναδική και δεν πρόκειται να υπάρξει δεύτερη και παρόμοια εις τον αιώνα. Το πώς θα εξελιχθεί ή τι καρπούς θα φέρει αυτή η σχέση τώρα και στους αιώνες κανείς δεν μπορεί να πει. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η σχέση αυτή είναι εμπειρία και βίωμα και δε μεταδίδεται ούτε με γνώσεις, ούτε με κείμενα και βιβλία, ούτε με εικόνες, ούτε με οποιοδήποτε πεπερασμένο μέσο. Ακόμα και τα Ευαγγέλια, όπως λένε οι πατέρες, αδυνατούν να εκφράσουν το φώς της προσωπικής σχέσης των ευαγγελιστών με το Χριστό. Εντός της Εκκλησίας, εν Αγίω Πνεύματι, ο Ορθόδοξος γνωρίζει το Χριστό και ξεκινάει μια σχέση που δεν μπορεί να περιγραφεί, γιατί είναι διαφορετική και μοναδική για τον καθένα και δεν μπορεί να εκφραστεί γιατί τα μέσα είναι πεπερασμένα. Δεν υπάρχει άλλη απάντηση. Μόνο η πρόσκληση-πρόκληση που θα μάς ακολουθεί μέχρι την τελευταία μας πνοή: «Έρχου και ίδε». Το μόνο σίγουρο είναι πως αυτή η σχέση είναι φως και νίκη σε κάθε συμβατικό σκοτάδι.
«Έρχου και ίδε» λοιπόν μάς καλεί και τώρα ο Άγιος Λουκάς Επίσκοπος Συμφερουπόλεως κινούμενος αενάως και σήμερα και στους αιώνες από κορυφή σε κορυφή και από «δόξης είς δόξαν».
* Ηρακλείου