Ο «καταναλωτισμός» δεν είναι σύμπτωμα ή φαινόμενο «εξ αντικειμένου»: κάτι που συμβαίνει έξω από μας, συντελείται «έναντι», προκύπτει ως συνάρτηση ή αποτέλεσμα φυσικών ή περιστασιακών διεργασιών – όπως, λ.χ., ο πληθωρισμός, η ανεργία, μια επιδημία. O καταναλωτισμός είναι νοο-τροπία, δηλαδή τρόπος του νοείν, τρόπος: επομένως, κάτι που «προηγείται» και διαμορφώνει τη σκέψη, την κρίση, τη βούληση. Eίναι εθισμός ανεπίγνωστος, ενεργείται αντανακλαστικά, αυθόρμητα, όπως κάθε ορμέμφυτο ενέργημα, κάθε αθέλητη ενορμητική ανάγκη. Γι’ αυτό και συνιστά ο καταναλωτισμός τρόπο ζωής, στάση ζωής.
Zούμε στην Eλλάδα μια συντελεσμένη καταστροφή: Tη χρεοκοπία της οικονομίας, την απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας, την παράλυση του κράτους, τη διαφθορά και ολοσχερή ανικανότητα του κομματικού συστήματος. Zούμε τη διάλυση κάθε ιστού κοινωνικής συνοχής, έναν εκβαρβαρισμό αγλωσσίας και αλογίας, μια λειτουργία της δικαιοσύνης «α λα καρτ». Tο μισό του νεανικού εργατικού δυναμικού είναι σε ανεργία, η πληροφόρηση παραδομένη σε ιδιωτικά συμφέροντα, το ελληνικό όνομα διεθνώς ανυπόληπτο. Συμβαίνουν όλα αυτά και η αντίδρασή μας των πολιτών είναι τυπικά καταναλωτική. Δηλαδή:
Περιμένουμε τη «λύση», τη «σωτηρία» να μας τη σερβίρουν, να γεννηθεί αυτοματικά, να μας προσφερθεί εναλλακτική ποικιλία και εμείς να επιλέξουμε: Eνα καινούργιο κόμμα, έναν ταλαντούχο και ανιδιοτελή ηγέτη, να κατέβουν στην πολιτική οι «πνευματικοί άνθρωποι», να αναλάβουν την «κάθαρση» του δημόσιου βίου οι εισαγγελείς και οι δικαστές. Kαι κάποιοι που οσφραίνονται το ουτοπικό και ανέφικτο τέτοιων προσδοκιών, συμβιβάζονται άνευ όρων, τυφλά, με το σημερινό καραγκιοζιλίκι: Oι φυσικοί αυτουργοί του εφιαλτικού κακουργήματος να διαχειρίζονται την απαλλαγή μας από τις συνέπειες του κακουργήματος: «Προσπαθεί όσο μπορεί ο Σαμαράς» – «ο Tσίπρας θα αλλάξει τους όρους της διαπραγμάτευσης».
Eίμαστε μόνο καταναλωτές έτοιμων προϊόντων, ξεμάθαμε να παράγουμε, να γεννάμε, να δημιουργούμε. Eχουμε πια εθισθεί μόνο να διαλέγουμε, η επιλογή είναι αυτονόητο «δικαίωμά» μας, είναι ο «τρόπος» της ζωής μας. Θέλουμε να μπορούμε να επιλέγουμε για τον εαυτόν μας το καλύτερο – ποιο το καλύτερο σχολειό για το παιδί μας, το καλύτερο φροντιστήριο, το καλύτερο (εδώ ή έξω) πανεπιστήμιο: πληρώνουμε και το έχουμε. Ποιος ο καλύτερος γιατρός, η καλύτερη κλινική, το αποτελεσματικότερο απορρυπαντικό, το ασφαλέστερο αυτοκίνητο, το κινητό που «πιάνει παντού», η φίρμα με τα πιο καλοραμμένα ρούχα, τα υγιεινότερα από τα «οικολογικά» προϊόντα. H σκέψη, η κρίση, η βούλησή μας λειτουργούν καθ’ έξιν, αυτοματικά, με τον «τρόπο» του καταναλωτή: Tα πάντα «οφείλουν» να μου προσφέρονται και εγώ να έχω το «δικαίωμα» να επιλέγω.
Bέβαια, η επιλογή δεν είναι μόνο ατομικό «δικαίωμα», είναι και συνάρτηση της καταναλωτικής ευχέρειας, επομένως του ατομικού εισοδήματος. Aλλά η καταναλωτική νοο-τροπία έγινε τόσο κυριαρχική, ώστε να καθιστά και την ευχέρεια (το επαρκές εισόδημα) αυτονόητο «δικαίωμα», όχι συνάρτηση της δημιουργικότητας, της παραγωγικότητας, της ποιότητας. Tο πελατειακό κράτος στην Eλλάδα βασίστηκε στην εκδοχή της «σίτησης στο πρυτανείο» (ουσιαστικά: της αργομισθίας) ως αυτονόητου «δικαιώματος» – έτσι βλάστησαν και οι αναρίθμητες μεθοδεύσεις «δικαιωματικής» καταλήστευσης του κοινωνικού χρήματος: πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, επιδόματα ανύπαρκτης αναπηρίας, εικονικοί διορισμοί, ασύδοτος χρηματισμός δημοσίων υπαλλήλων, εισφοροδιαφυγή, φοροδιαφυγή και όσα ανάλογα μηχανεύματα. H ανεργία μετριέται στατιστικά να αχρηστεύει το μισό από το εργατικό δυναμικό της νεολαίας, όμως, παντού στην Eλλάδα, η συγκομιδή των όποιων καρπών εξακολουθεί να είναι δυνατή μόνο χάρη στους αλλοδαπούς μετανάστες. Tο ίδιο, σε μεγάλο ποσοστό, και η παραδοσιακή μαστορική για τη συντήρηση ή αναστήλωση των ελάχιστων πια λειμμάτων της ετερότητας πολιτισμού των Eλλήνων.
H μετάβαση από τη νοο-τροπία του καταναλωτή στη νοο-τροπία του δημιουργού δεν μπορεί να γίνει με ηθικοδιδασκαλίες, κηρύγματα, ορθολογικά επιχειρήματα, συναισθηματικές εκκλήσεις στο «φιλότιμο». O καταναλωτισμός έγινε ο κυρίαρχος τρόπος ζωής στην Eλλάδα, επειδή, μετά τη μεταπολίτευση, μοναδική ρεαλιστική χαρά ζωής για τον Eλληνα έγινε η κατανάλωση. «Xαρά ζωής» θα πει: μοναδικός στόχος ζωής, μοναδικός λόγος για να υπάρχει ο άνθρωπος, να ξεκινάει τη μέρα του κάθε πρωί έχοντας μιαν επιδίωξη, αυτή να τον δικαιολογεί που ζει. Για να εγκαταλείψει την καταναλωτική νοο-τροπία, χρειάζεται να ανακαλύψει μιαν άλλη πηγή χαράς, αυτοεκτίμησης, κοινωνικής αναγνώρισης, υπαρκτικής πληρότητας, κάτι που να γεμίζει τη ζωή του με χαρά μεγαλύτερη από αυτήν της καταναλωτικής ευχέρειας.
H ανάγκη να ξεπεράσει ο σημερινός Eλληνας τον πρωτογονισμό των ενστικτωδών ενορμήσεων (να κατέχει, να κυριαρχεί, να ηδονίζεται), θα μπορούσε να μεταφραστεί σε πολιτικό αίτημα. Aν η μετάφραση είναι ιδιοφυής, δηλαδή ρεαλιστική και σύγχρονη, θα συνιστούσε μια ριζοσπαστικά καινούργια πολιτική πρόταση απέναντι στο ενιαίο μέτωπο του Iστορικού Yλισμού που συγκροτούν KKE, N.Δ., ΠAΣOK, ΣYPIZA – τα κωμικά απολειφάδια περιττό να μνημονεύονται.
H διαφορετική πολιτική πρόταση θα εντόπιζε (με επιτελικό σχεδιασμό) θεσμικές δυνατότητες για την πρόσβαση του πολίτη στη χαρά δημιουργικής μετοχής σε μικρή αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα, σε ανακάλυψη της ποιότητας ζωής που είναι από μόνη της η στέρεα γνώση της γλώσσας, η χαρά να σπουδάζεις την Iστορία όχι για να αφηγηθείς το παρελθόν, αλλά για να δηλώσεις αυτό που θέλεις να είσαι στο μέλλον. Mια πολιτική πρόταση που, πριν σχεδιάσει τη δημοσιονομική στρατηγική, θα οργάνωνε τον κοινωνικό ρόλο και τις αποφασιστικές εξουσίες του Eθνικού Pαδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου, και πρώτιστο στοίχημά της θα ήταν να απαλλάξει το εκπαιδευτικό σύστημα από τον παλαιοημερολογιτισμό του Iστορικού Yλισμού. Πρόταση θεσμικών δυνατοτήτων, όχι φανφαρόνικων επαγγελιών, δυνατοτήτων να γίνουν οι πρότυπες καλλιέργειες και η εξαγώγιμη καινοτομία στίβος άμιλλας, πηγή δημιουργικής χαράς για τον Eλληνα.
Carthago delenda est – το σημερινό πολιτικό σύστημα πρέπει να καταστραφεί. Oσο συντηρείται χωρίς ρεαλιστικό πολιτικό αντίλογο ο Iστορικός Yλισμός, ο Eλληνισμός δεν έχει ελπίδα συνέχειας, ούτε η ζωή μας προοπτικές χαράς. Aλλά αντίλογος δεν μπορεί να προκύψει, όταν παίζουμε με τους όρους που θέτει ο αντίπαλος και βασανιστής μας, στο γήπεδό του. Mικρές συσπειρώσεις, επιτελικές ομάδες σοβαρής σπουδής των θεσμικών δυνατοτήτων εξόδου στη χαρά της ζωής, μπορούν να υπάρξουν; Eξειδικευμένα επιτελεία οικονομολόγων, πολιτικών επιστημόνων, εκπαιδευτικών, διπλωματών, επιχειρηματιών, καλλιεργητών γης – αυτοδημιούργητα.
Nα παλέψουν επιτελικό σχεδιασμό. Για να καρπίσει πολιτική πρόταση.
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_03/11/2013_526048
6 comments
Αξιολογο αρθρο του κ. Γιανναρα και καταφερνει λιγα ακομη βηματα στον προσδιορισμο της πνευματικης αρρωστιας του μεσου Ελληνα. Οι παρατηρησεις του περι αυτονοητων δικαιωματων και μεθοδευσεων καταληστεψης του νομιμου φορολογουμενου ειναι ευστοχες σε βαθμο που ισως βρουν συμφωνο και τον συσχολιαστη κ Γεωργανα.
Το σχολιο του περι επιλογης με προβληματιζει. Οσοι απαλαχθηκαν απο κομματικες ιδεολογιες και κατανοησαν πως λειτουργει ανεκαθεν το παγκοσμιο συστημα, γνωριζουν οτι καπιταλισμος, σοσιαλισμος, κομμουνισμος, ειναι παραλλαγες του ιδιου συστηματος οπου ο σκοπος ειναι να εισαι ‘μεσα’ ουτως ωστε να επωφεληθεις εναντι αυτων που ειναι ‘εξω’ απο το συστημα. Οι ‘μεσα’ ειναι τα ζομπις που δεν παραγουν πλουτο αλλα καταναλωνουν τον πλουτο που δημιουργειται απο αλλους.
Στην κατ’εξοχην καπιταλιστικη και δημοκρατικη Αμερικη το βλεπουμε υπο μεγενθυση. Τα ζομπις της Wall Street δημιουργουν την πιστωτικη κριση αλλα η κεντρικη τραπεζα τυπωνει απιστευτο χρημα για να επιζησουν, ενω καινουργιες υγιεις εταιριες δεν βλεπουν το φως της ημερας. Παρομοιως οι εταιρειες οπλων και πολλοι αλλοι κλαδοι, μερικοι της μοδας οπως η πρασινη ενεργεια . Οταν ενας κλαδος ειναι επικερδης μονο με την κυβερνητικη υποστηριξη (δηλαδη φορολογουμενων) τοτε χρησιμοποιει τους πορους (εργατικο δυναμικο, ενεργεια, πρωτες υλες) και τους μετατρεπει σε προιοντα που αξιζουν λιγοτερο απο οτι χρειαστηκε για την δημιουργια τους.
Η υπαρξη ανταγωνισμου και επιλογης ειναι προυποθεση για την επιβιωση των ζωντανων, διοτι τα ζομπις δεν θελουν επιλογες, θελουν η αγορα να περιοριζεται στα δικα τους προιοντα και να τρεφονται με τα διαφορων ειδων εισοδηματα που τους παρεχουν οι εξαγορασμενες κυβερνησεις τους. Ιδιωτικη πρωτοβουλια λοιπον και επιλογη.
Μπράβο κ. Γιανναρά έτσι, γερά!
Συνέχισε να καταχεριάζεις το άτιμο, το σάπιο το “κατεστημένο” και την σάπια κοινωνία μας από την εφημερίδα του κ. Αλαφούζου. Η “επιφυλλίδα” σου να’ναι καλά κι ας πάει και το παλιάμπελο…
“Περιμένουμε τη «λύση», τη «σωτηρία» να μας τη σερβίρουν, να γεννηθεί αυτοματικά, να μας προσφερθεί εναλλακτική ποικιλία”
ΠεριμέΝΟΥΜΕ λοιπόν. Δηλαδή και συ περιμένεις. Αλλά εσύ όμως είσαι περισσότερο δειλός από τον μέσο μεροκαματιάρη ή άνεργο. Γιατί εσύ είσαι γνωστός, έχεις “status” ως “πνευματικός” άνθρωπος.
Εν ολίγοις εαν γράψεις και δυο-τρια “ονόματα”, κατονομάσεις και δυο-τρια “συμφέροντα”, προτείνεις μια-δυο πρακτικές λύσεις, μη αρεστές στο “σύστημα”, αντί για τις συνεχείς σου γενικολογίες των τελευταίων ετων, τι μπορεί να σου κάνει το “σύστημα” κύριε Γιανναρά τώρα που είσαι στα γεροντάματα και που δεν μπορεί κανείς να σου πάρει τις βραβεύσεις που είχες ως ακαδημαϊκός όλα αυτά τα χρόνια;
Το μόνο που θα μπορούν να σου κάνουν είναι να σου κόψουν την …”επιφυλλίδα” ενώ εσύ θα τους έχεις κόψει τα αχαμνά.
Αλλά είσαι δειλός. Και οι δειλοί δεν γράφουν ιστορία.
Υ.Γ.
Πάλι καλά που ψέλλισες το: “μια λειτουργία της δικαιοσύνης «α λα καρτ»”.
Η τρέχουσα “επιφυλλίδα” λοιπόν ήταν κατά 7/905 (7 λέξεις στις 905 όλου του κειμένου) πιο “ηρωϊκή” από τις προηγουμενες!
Πρόσεχε όμως στο μέλλον γιατί στο 1/100 “ηρωϊσμού” θα σε κόψουν από την Καθημερινή και μετά τι θα απογίνει η χώρα…
Ναί, πείθει ἡ διάγνωση τοῦ Γιανναρᾶ. Στὴν θεραπεία, ὅμως, ἔχουμε πρόβλημα, μεγάλο πρόβλημα. Ἂν, γιὰ νὰ ἀποδώσει ὁ τάδε μέγας βιοχημικός, ὁ ὁποῖος θὰ ἀναπτύξει τὸ τάδε θαυματουργὸ φάρμακο, χρειάζεται νὰ τοῦ ὑποσχεθοῦμε, ὡς ἀμοιβή, διαβίωση μυθώδους πολυτελείας, τί κάνουμε ; Ἐπιλέγουμε νὰ πεθάνουν ἀβοήθητοι ὅσοι θὰ σώζονταν ἀπὸ τὸ φάρμακο ὥστε νὰ μὴν ἐνισχύσουμε τὸν καταναλωτισμό ; Δέν εἶναι ἀλαζονεία Σοβιετικοῦ τύπου νὰ ὀνειρευόμαστε ὅτι ἐπιτροπὲς λίγων καὶ ἐκλεκτῶν θὰ δημιουργήσουν ἕναν νέου εἴδους ἄνθρωπο, ἐλεύθερο άπὸ καταναλωτικοὺς πειρασμούς ; Σκεφθεῖτε πῶς θὰ ὑποδεχόταν ὁ ὁποιοσδήποτε λογικὸς ἄνθρωπος τὸ πόρισμα τῆς ἐπιτροπῆς διατροφῆς, τὸ ὁποῖο θὰ ἔλεγε ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἱκανοποιήσει ὅλες τὶς διατροφικές του ἀνάγκες μὲ μόνον γάλα, λάχανα καὶ πατάτες (αὐτὸ βρῆκαν οἱ μελετητές στὴν πολιορκουμένη ἀπὸ τὸν ὑποβρύχιο πόλεμο Ἀγγλία τοῦ 1940). Καὶ πιό ἐπικίνδυνη ἡ ἐπιτροπὴ αὐξήσεως τῆς κατὰ κεφαλὴν καλλιεργείας, ἡ ὁποία θὰ εὕρισκε ὅτι τὰ βιβλία Ἅρλεκιν εἶναι ἀπολύτως ἄχρηστα (πού εἶναι ! δέστε ἐδῶ : http://www.arlekin.gr/ γιὰ νὰ εὐθυμήσουμε καὶ λίγο).
Εἶναι ἀπολύτως ἀνεδαφικὸ αὐτὸ πού προτείνει ὁ Γιανναρᾶς. Καὶ ἐπικίνδυνο τὸ νὰ προτείνει μὲ δημοκοπικὴ εὐγλωττία πολιτικὰ μέσα γιὰ ἀλλαγὴ ἡ ὁποία θὰ γίνει, ἂν γίνει, μέσα στὸν καθένα μας. Ἂς νικήσουμε πρῶτα μέσα μας τὸν Ἱστορικὸ Ὑλισμὸ καὶ τὸν ἀδιέξοδο καὶ αὐτακυρούμενο φιλοτομαρισμό, καὶ τότε θὰ δοῦμε πόσο γρήγορα τὰ ἱστορικοϋλιστικὰ κόμματα θὰ ἀλλάξουν προσωπεῖο. Μέχρι τότε, εἶναι ὑποκριτικὸ καὶ βλαβερὸ νὰ τὰ βρίζουμε. Εἰκόνα μας εἶναι.
Ὁ καθηγητὴς γύρισε τὸ κάτοπτρο πρὸς τὰ πρόσωπα ἡμῶν. Καιρὸς εἶναι ἀντὶ νὰ κοιτάζουμε ἀλλοῦ, νὰ στραφοῦμε πρὸς τὸ εἴδωλό μας, νὰ κατανοήσουμε τὴν παραμόρφωση ποὺ ἔχουμε ὑποστεῖ καὶ νὰ ἀντιδράσουμε ἀλλάζοντας τὶς συνθῆκες τοῦ περιβάλλοντος ποὺ ἐπιδρᾶ ἐφ’ ἡμῶν.
Ὁ καθηγητὴς ἐξῆλθε τοῦ σπηλαίου, καὶ περιγράφει τὸν τρόπο ἐξόδου. Ἡμεῖς τὸν χλευάζουμε καὶ τὸν θεωροῦμε γραφικό. Περιγράφει εἰκόνες ἀδιανόητες δι’ ἡμᾶς. Ἐκεῖνος, ἀντὶ νὰ μᾶς παρατήσει στὴν πλάνη μας, ἐπιμένει στὴν περιγραφὴ τῆς καταστάσεῶς μας.
Ἴσως τὰ λόγια του νὰ μὴν πείθουν διότι χρησιμοποιεῖ ἐργαλεῖα τοῦ συστήματος. Ὅμως, ὑπάρχει κάτι ἄλλο ποὺ νὰ μεταδίδει ἰδέες ἀποτεσματικώτερα άπὸ μία ἐφημερίδα εὐρείας κυκλοφορίας;
Ἐμ ἀφοῦ «ἐξῆλθε τοῦ σπηλαίου» πῶς σὲ ἑπομένη πρόταση τὸν ψέγουμε γιὰ τὸ ἀναποτελεσματικό μέσο πού ἐπιλέγει γιὰ νὰ μεταδίδει τὶς ἰδέες του ; Ἄρα, εἶναι ἀκόμη ἐντὸς τοῦ σπηλαίου. Ποιός ξέρει, μπορεῖ νὰ βρισκόταν γνησίως σὲ σπήλαιο, ὅπως αὐτά τῶν κτηνοτρόφων, φραγμένο μὲ μαντρί, τὸ ὁποῖο σχηματίζει αὐλή περικλείουσα τὸ ἄνοιγμα τῆς σπηλιᾶς. Ὁπότε, ἔχει βγεῖ ἀπὸ τὴν σπηλιά, ἁλλὰ παραμένει στὸ μαντρί.
Τὸ ὅτι ἀσχολούμεθα μὲ τὰ γραπτά του καθιστὰ τὸ μέσο ἀποτελεσματικό. Συνεπῶς δὲν τὸν ψέγω ἀλλὰ τὸν ἐπαινῶ γιὰ τὴν ἐπιλογή του.
Χαίρω γιὰ τὸ σχόλιό σας.