του Μάνου Ιατρού
Σε κάθε συζήτηση υποστηρικτών του μικρότερου κράτους με αντιπάλους του στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως υπάρχουν δύο στάδια. Το πρώτο αναφέρεται στις αδυναίες των εγχώριων κρατικών οικοδομημάτων και το δεύτερο στις Σκανδιναβικές χώρες και δή στην Σουηδία, ως μια κοινωνία με μεγάλο κράτος , σοσιαλδημοκρατία, εξισωτισμό και πλούτο ταυτόχρονα. Είναι όμως έτσι και ποιες ακριβώς είναι οι επιδράσεις του ελέγχου και των ρυθμίσεων στην οικονομία της Σουηδίας διαχρονικά αλλά και σήμερα;
Καταρχήν, το μοντέλο της Σουηδίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το τέλειο, απτό δείγμα ολοκληρωτικών οικονομιών. Το κράτος, με τα συνδικάτα και τις ενώσεις των επιχειρηματιών τρέχουν την οικονομία. Ας κάνουμε όμως μία σύγκριση με ένα κράτος και μία οικονομία, πρότυπο για τους φιλελεύθερους και τους οπαδούς της μικρής κυβέρνησης, την Ελβετία. Οι δύο χώρες μετά το πέρας του Β΄ΠΠ μοιράζονταν πολλά κοινά και κυρίως δεν είχαν επηρεαστεί από τις καταστροφικές συνέπειες του πολέμου σε υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό.
Σήμερα, η Ελβετία έχει 27.228$ και η Σουηδία 19.895$ PPP. Ο σοσιαλισμός που επικράτησε στη χώρα από το 1968 μέχρι την κρίση του 1993 στέρησε περίπου το 30% του ΑΕΠ στην Σουηδία, ρίχνοντάς την στην κατάταξη AEΠ από την 4η στην 17η θέση.
Τι συμβαίνει όμως με την ανισότητα του πλούτου και του εισοδήματος; Η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Σουηδίας άφησε το ανώτερο οικονοικά 1% του πληθυσμού ανέγγιχτο, δηλαδή οι πολιτικές αναδιανομής εισοδήματος δεν το επηρέασαν, και αυτό μπορεί να αποδειχθεί από τον δείκτη GINI(κατανομής πλούτου) ο οποίος καταδεικνύει κοινωνική ανισότητα αρκετά μεγαλύτερη των ΗΠΑ. Eπίσης, η κινητικότητα του ανώτερου εισοδηματικά πληθυσμού, ήτοι του 10% είναι μικρότερη από τις ΗΠΑ. Ακόμη τα παιδιά που ανήκουν στο υψηλότερο 10% του πληθυσμού μονοπωλούν σχεδόν τις θέσεις στα πανεπιστήμια σε ποσοστό της τάξεως του 50%.
Η κρίση των αρχών της δεκαετίας του ‘90 έφερε το τέλος του χοντροκομμένου σοσιαλισμού και οδήγησε αναγκαστικά την Σουηδία στο να πάρει μέτρα περιορισμού του Κράτους στην οικονομία. Η νεοφιλελεύθερη επανάσταση έφερε τα κουπόνια εκπαίδευσης στην εκπαίδευση(πρόταση Φρίντμαν) καθώς και ιδιωτικοποιήσεις κρατικών φορέων και επιχειρήσεων. Οι τράπεζες,οι σιδηρόδρομοι και η ασφάλιση πέρασαν τμηματικά ή εξ’ολοκλήρου στον ιδιωτικό τομέα. Παρόλα αυτά, η Σουηδία παραμένει μία χώρα κατά βάσιν σοσιαλδημοκρατική με εκτεταμένο κοινωινικό κράτος, με τους πολίτες μικρότερου και μεσαίου εισοδήματος να δίνουν περίπου το 60% του εισοδήματός τους σε φόρους και κοινωνική ασφάλιση , οι φόροι και η κρατικά έξοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ αγγίζουν το 50%.
Συμπερασματικά, το κοινωνικό κράτος της Σουηδίας κοστίζει πανάκριβα στον μέσο Σουηδό ενώ οι πολλοί πλούσιοι ιδιοκτήτες των μεγάλων βιομηχανιών και εταιρειών ευνοούνται μέσω του αντιπροοδευτικού συστήματος φορολόγησης επεκτείνοντας τον πλούτο τους , όπερ αντιεξισωτικό και πολύ κοντά σε αυτό που ο F. Hayek αποκαλούσε ‘Δρόμο προς την δουλεία’.
1 comment
Έχω μερικάς ερωτήσεις προς τον συντάκτην του ανωτέρω φληναφήματος. Ο Hayek βδελύττεται, ως και ο συντάκτης, τον κενρικόν σχεδιασμόν της οικονομίας και αμφότεροι πιστεύουν ότι οδηγεί εις δουλείαν, εξ΄ου και το βιβλίον “Η Οδός προς την Δουλείαν”. Ούτε ο μεν όμως ούτε ο δε μας λέγουν, την δουλεία ποίου; Ας ίδωμεν μερικά παραδείγματα “εξαγωγής” κεντρικού σχεδιασμού εκ μέρους των ΗΠΑ, την ηγερίαν του συντάξαντος. Είναι ή δεν είναι κεντρικός σχεδιασμός προς εξαγωγήν ο “Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας” του Θάμνου του Βοός βάσει του οποίου επλούτισαν αυτός και οι φίλοι του, συνεπεικουρούμενοι από τον μπερτόλδειον Blair; Και μιά και το χρέος είναι μορφή δουλείας (κάτι γνωρίζει ο Ελληνικός λαός επ΄αυτού) δεν εχρέωσαν οι εν λόγω κάτι τρις $ τον αμερικανικόν λαόν; Προς τι; Έχετε, τρισμέγιστε οικονομολόγε, ακούσει τα ονόματα John Foster Dulles και Allen Welsh Dulles; Συνάγω πως ναι, αλλά επιτρέψατέ μου να διαφωτίσω και τους πιθανούς αναγνώστας. Ο πρώτος ήτο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ το 1952 και ο έτερος αρχηγός της CIA την ιδίαν περίοδον, αμφότεροι δε μεγαλομέτοχοι της δυσωνύμου Untied Fruit. Βλέποντες τας μετοχάς των να απειλούνται εις Γουατεμάλαν επροξένησαν το γνωστόν πραξικόπημα το οποίον ωδήγησε την Γουατεμάλα εις εμφύλιον πόλεμο 36 (τριάκοντα έξη!) ετών. Τα αποτελέσματα του εξαγώγιμου κεντρικού σχεδιασμού σας: Εκατοντάδες χιλιάδων νεκροί εις κεντρικήν και νότιον Αμερικήν διότι η Untied Fruit και η CIA έμαθαν μία χαρά την τεχνικήν της αποσταθροποιήσεως κρατών, η Untied Fruit προσπαθούσα να διαφύγη της διεθνούς κατακραυγής (ή επαίνου, συνάγω, κατ΄εσάς) μετωνομάσθη, επί το αθωότερον εις Chiquita και ενεπλουτίσθη το παγκόσμιον λεξιλόγιον με τον όρον “Banana Democracy”. Εις τα πλαίσια των μαθημάτων αποσταθεροποιήσεως θα ήθελα να φέρω εις προσοχήν σας άλλην εξαγωγήν κεντρικού σχεδιασμού, την 11ην Σεπτεμβρίου 1973 (τι συμπτωσις και αυτή!) όταν ο Πινοσέτ ανέτρεψε τον Αλλιέντε και ανέλαβαν τα “Παιδιά του Σικάγου” μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και ο ηρωάς σας Hayek (αν και εν τω μεταξύ είχε μετακομίσει εις Σαλτσμπουργκ). Το success story το οποίον επηκολούθησε είναι γνωστόν. Βεβαίως ο κατάλογος είναι μακρύς αλλά ας είμεθα ολιγαρκείς.
Ας έλθωμεν εις την ατυχεστάτην επιλογήν των κρατών Ελβετίας και Σουηδίας. Η τελευταία βολή υπέρ της ελευθερίας εις Ελβετίαν προήλθε από την βαλλίστραν του Γουλιέλμου Τέλλου, κάτι σε πυροβόλο όπλο δεν έχω, θα χαρώ να με διαφωτίσετε, εάν βεβαίως δύνασθε. Επιπροσθέτως ουδείς είναι τόσον βλάξ ώστε να επιτεθεί εις την τράπεζαν όπου έχει καταθέσει τα χρήματά του. Όσον αφορά τους Σουηδούς απεδείχθησαν καλοί μαθηταί εις το μάθημα της μη αντιποιήσεως μεγάλης δυνάμεως εις Πολτάβαν το 1709. Η συμμετοχή τους εις την μάχην της Λειψίας (1813) δεν “πιάνεται” καθότι η δύναμίς των ήτο κατωτέρα και του σώματος στρατού. Και επί τη ευκαιρία μιά και έμαθαν και αυτοί τα κόλπα μήπως έχετε κάτι να πείτε επί τη παραιτήσει του κ. Τολγκφρος, Σουηδού υπουργού αμύνης, γιά το σκάνδαλο εξοπλισμών της Σαουδικής Αραβίας;
Ω αγλάϊσμα των οικονομολογούντων, καλόν θα ήτο πριν προβείτε εις συγγραφήν να κατανοείτε τας παραπομπάς σας. Ο συντελεστής GINI μετράται με αναλογίαν κάτω της μονάδος, όπου η μονάς σημαίνει ότι μόνον ένα άτομον κατέχει όλον τον πλούτον της χώρας, συνεπώς όσο υψηλοτέρα η τιμή τόσον πιό συγκντρωμένος είναι ο πλούτος εις ολίγους.
Διά το 2013 αι τιμαί έχουν ως ακολούθως (πηγή:https://publications.credit-suisse.com/tasks/render/file/?fileID=1949208DE59AF2D9-6D0361266E44A2F8)
ΗΠΑ 0.801
Ελβετία 0.803
Ειρήσθω εν παρόδω οι χώρες που έχουν 0.8 και άνω, ήτοι την μέγιστην συγκέντρωσιν πλούτου εις χείρας ολίγων, είναι, πλην των ανωτέρω, η Ζιμπάμπουε (0.845) και η Δανία (0.808). Η Σουηδία έχει δείκτην 0.742 και,πληροφοριακώς, η Ελλάς 0.697.
Συμπερασματικώς, ψεύδεσθε ασυστόλως ως προς τον δείκτην και τα σχετικά συμπεράσματα. Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, δεν είμαι υπέρ του κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας αλλά δεν ανέχομαι διαστροφήν της πραγματικότητος.