Ο πολυτιμότερος σύμμαχος της κυβερνώσας φαυλοκρατίας

του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*

Από την εποχή των Αγανακτισμένων, το 2011, στην ελληνική κοινωνία παρουσιάστηκε, ως απόρροια της χρεωκοπίας, ένα πρωτοφανές φαινόμενο: δημιουργήθηκαν γιά πρώτη φορά πολιτικές κινήσεις και ομάδες, αυθόρμητα, από την βάση, από την ίδια την κοινωνία των πολιτών.
Σε κάθε συνοικία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, σε κάθε πόλη της περιφέρειας, ακόμη και σε μικρά, απομακρυσμένα χωριά, απλοί άνθρωποι συγκροτούσαν πολιτικές ομάδες και κινήσεις, με σκοπό την ενεργοποίηση της ακροτελεύτιας διάταξης του Συντάγματος («η τήρηση του παρόντος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων»), που η φαυλοκρατία της Μεταπολίτευσης παραβίασε κατά συρροήν και κατέστησε κενό περιεχομένου.
Οι κινήσεις αυτές εξέφραζαν πάνω-κάτω παρόμοια αιτήματα: τον εξοστρακισμό και την παραδειγματική τιμωρία των ενόχων της εθνικής χρεωκοπίας, την ριζική ανανέωση του πολιτικού προσωπικού της χώρας, την συνταγματική αναθεώρηση, την κατάργηση των προνομίων των βουλευτών και της ασυλίας των υπουργών. Και, ταυτόχρονα, την καταγγελία του επαχθούς μέρους του χρέους, την ρύθμιση των δανείων από μηδενική βάση και την διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων.
Υπήρξαν φυσικά, ανάμεσά τους, και μείζονες κινήσεις, που είχαν υπαρκτή δυναμική δημιουργίας μαζικού κινήματος, με κυριώτερη την «Σπίθα» του Μίκη Θεοδωράκη, που εξέφραζε αυτού του είδους πατριωτικά και αμεσοδημοκρατικά αιτήματα. Υπήρξαν και άλλες, πιό μεγαλοαστικού χαρακτήρα, όπως η Ένωση γιά τη Ελλάδα (μια ομάδα επί τιμή πρεσβευτών και εν αποστρατεία ανωτάτων αξιωματικών). Όπως και πιό λαϊκές,από νεώτερους απόστρατους στρατιωτικούς κλπ.
Το ενδιαφέρον είναι ότι τα ιδρυτικά μέλη των κινήσεων αυτών, είτε προέρχονταν από την Αριστερά είτε από την Δεξιά, κατέληγαν στα ίδια συμπεράσματα και συνέπιπταν στο δέον γενέσθαι, που μπορεί να συνοψισθεί στον όρο Νέα Μεταπολίτευση, δηλαδή στην ανάγκη σύγκλισης Εθνοσυνέλευσης που θα επανίδρυε στην ουσία την Ελληνική Δημοκρατία σε μία εντελώς νέα, υγιή βάση, απαλλαγμένη από ολιγαρχικά και φαυλοκρατικά στοιχεία.
Αυτή η κοσμογονία είχε έντονα στοιχεία Άμεσης Δημοκρατίας, με λαϊκές συνελεύσεις, εκλογή ανακλητών εκπροσώπων, και κυρίως το γεγονός ότι κινητοποιήθηκαν απλοί πολίτες χωρίς μέχρι τότε ανάμειξη στην πολιτική. Πρέπει να ανατρέξει κανείς στις Συνελεύσεις της Ελληνικής Επανάστασης και σε κάποιον βαθμό στο ΕΑΜ γιά να εντοπίσει παρόμοιες διεργασίες, αν και στο μεν Εικοσιένα τον τόνο έδιδε η πελοποννησιακή δημογεροντία και οι φαναριώτες, πίσω δε από το ΕΑΜ υπήρχε ο σκληρός κομματικός μηχανισμός του ΚΚΕ. Αντιθέτως, από την πρόσφατη περίοδο των Αγανακτισμένων και μετά, η κινητοποίηση ήταν αυθόρμητη και χωρίς καθοδήγηση από διάφορα κέντρα.
Αλλά όλη αυτή η ιστορικά πρωτοφανής ενεργοποίηση της Κοινωνίας των Πολιτών δεν κατέληξε πουθενά. Οι κινήσεις αυτές, μικρές και μεγάλες, έχασαν σταδιακά την δυναμική τους ή απορροφήθηκαν από κόμματα του σημερινού κοινοβουλίου.
Ερμηνείες γιά την αποτυχία όλων αυτών των κινήσεων οπωςδήποτε υπάρχουν: κομματικοί και άλλοι σκοτεινοί μηχανισμοί διείσδυσαν συστηματικά γιά να αποπροσανατολίσουν και να αποδιοργανώσουν τις ποικίλες κινήσεις πολιτών. Όργανα του μνημονιακού κατεστημένου μεταμφιέστηκαν έντεχνα σε «αντισυστημικούς», ενώ εκπρόσωποι νεοφιλελεύθερων γκρουπούσκουλων με ανύπαρκτη λαϊκή απήχηση αναζήτησαν οπαδούς στην αναβράζουσα βάση. Επίσης ακραίες ομάδες της μίας ή της άλλης κατεύθυνσης τις προσέγγισαν γιά τον συνήθη προσηλυτισμό.
Οι παράγοντες αυτοί δεν αρκούν, όμως, γιά να εξηγήσουν τον λόγο που οι αναρίθμητες κινήσεις πολιτών, μικρές ή μεγάλες, δεν κατώρθωσαν να συνθέσουν ένα ενιαίο, μεγάλο, σαρωτικό, δημοκρατικό και πατριωτικό κίνημα ανατροπής της φαυλοκρατίας και του παλαιοκομματισμού. Που ήταν και η αρχική τους πρόθεση.
Ναι, έλειπε ο Αρχηγός, αλλά οι Αρχηγοί δεν βρίσκονται σε κάποια κατάψυξη έτοιμοι να αποψυχθούν όταν τους αναζητήσει το λαϊκό κίνημα, απ’ εναντίας διαμορφώνονται και αναδεικνύονται μέσα από τους λαϊκούς αγώνες.
Ναι, έλειπαν τα οικονομικά μέσα, αλλά αυτά βρίσκονται καθ’ οδόν όταν μία νέα πολιτική δύναμη έχει να επιδείξει μαζικότητα και προοπτικές. Οι Σύμμαχοι, επί Κατοχής, εξόπλισαν και χρηματοδότησαν το ΕΑΜ όταν αυτό έδειξε ότι ήταν υπολογίσιμο μέγεθος. Στην Ελληνική Επανάσταση, η διεθνής στήριξη ήρθε μετά το συγκλονιστικό γεγονός της Άλωσης της Τριπολιτσάς.
Ναι, έλειπε η τηλεοπτική κάλυψη και οι εφημερίδες, αλλά τα ΜΜΕ αρχίζουν να ενδιαφέρονται όταν υπάρξεις, όχι όταν είσαι ακόμα ανύπαρκτος.
Ο πραγματικός λόγος της αποτυχίας είναι άλλος: η αδυναμία των Ελλήνων να υπερβούν τον τεράστιο εγωισμό τους και να πειθαρχήσουν σε ένα ενιαίο, μαζικό και ισχυρό πολιτικό σχήμα, που θα μπορούσε πραγματικά να ανατρέψει την πολιτική σκηνή. Είναι απίστευτη η οίηση, η αλαζονεία, ο «ξερολισμός» και η «αυθεντία» κάθε μικρομεσαίου πολίτη, που έχει μεν το θάρρος να αντιταχθεί στην κυβερνώσα φαυλοκρατία αλλά δεν μπορεί να δεχθεί ψυχικά ως εκπρόσωπό του και αρχηγό του έναν αξιώτερο και ικανότερο συμπολίτη του. Προσχήματα ιδεολογικού ή άλλου χαρακτήρα βρίσκονται εύκολα, προκειμένου να δικαιολογήσουν την άρνηση αποδοχής ενός δεύτερου ή τρίτου ρόλου. Αλλά στο βάθος κρύβεται το ασυγκράτητο νεοελληνικό εγώ.
Αυτός είναι ο σημαντικώτερος σύμμαχος της κυβερνώσας φαυλοκρατίας.

Δημοσιεύθηκε στην πρωινή εφημερίδα “Kontra News” το Σάββατο, 4.1.2014.

* Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.