Η 9η Μαΐου λειτουργεί, κάθε χρόνο, ως εγερτήριο της μνήμης, θυμίζοντας στην ανθρωπότητα τη φρίκη του πολέμου και τις εκατόμβες των νεκρών, των τραυματιών και των αναπήρων πολέμου˙ μας καλεί, δε, να κινητοποιηθούμε, για να μην ξαναζήσουμε ποτέ ξανά τέτοιες τραγωδίες. Η Επέτειος αυτή θυμίζει σε ποια όρια βαρβαρότητας μπορούν να οδηγήσουν την ανθρωπότητα οι φανατικές ιδεολογίες, όπως ο φασισμός, ο εθνικισμός, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία.
Η Ημέρα Ανάμνησης αναδεικνύει και υπογραμμίζει ότι η Ειρήνη, η Ελευθερία και η Δημοκρατία είναι αξίες που κατακτήθηκαν με αγώνες, και για την υπεράσπισή τους χρειάζονται κινητοποιήσεις. Ειρήνη, φιλία και συνεργασία μεταξύ των χωρών και των λαών πρέπει να είναι η διαχρονική επιδίωξη και ο στόχος των φιλειρηνικών δυνάμεων στον Κόσμο. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η διεθνής κοινότητα έφτιαξε την «Κοινωνία των Εθνών» για να οικοδομήσει ένα διεθνές σύστημα Ειρήνης, μα η προσπάθεια κατέρρευσε, αφού η Διεθνής Κοινότητα απέτυχε να αντιμετωπίσει την άνοδο του Φασισμού και του Ναζισμού, που επιδίωκαν την επαναχάραξη των συνόρων, διεθνώς. Έτσι, ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, που ήταν ο πιο καταστροφικός πόλεμος που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.
Ο λαός μας ήταν μεταξύ των πρώτων σε απώλειες ανθρώπινων ζωών, αναλογικά με τον πληθυσμό μας. Οι Έλληνες αντιστάθηκαν στη φασιστική επιδρομή από το ηρωικό Έπος της Αλβανίας και τη Μάχη της Κρήτης, ως το μεγάλο κίνημα της Εθνικής μας Αντίστασης, αλλά δε δικαιώθηκαν.
Η δύναμη της Ελληνικής ψυχής έκανε τον Άγγλο Πρωθυπουργό Ουίνστον Τσώρτιλ να πει: «Μέχρι τώρα λέγαμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες. Τώρα θα λέμε πως οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες». Ενώ ο Αδόλφος Χίτλερ, είχε δηλώσει: «Χάρη της ιστορικής αληθείας οφείλω να διαπιστώσω ότι μόνον οι Ελληνες, εξ’ όλων των αντιπάλων μας, πολέμησαν με παράτολμο θάρρος και υψίστη περιφρόνηση προς το θάνατο», δικαιώνοντας αυτό που, 2.500 χρόνια νωρίτερα, είχε γράψει ο Αισχύλος: «Γιατί μόνο εμείς, οι Έλληνες, αντίθετα από τους βαρβάρους, δε μετράμε ποτέ το πλήθος του εχθρού». Οι ξένοι είχαν πληροφορηθεί τις λαμπρές σελίδες δόξας που έγραψαν οι Έλληνες στα βουνά της Πίνδου, έμαθαν για το Γλέζο και το Σάντα που κατέβασαν τη σβάστικα από την Ακρόπολη, άκουσαν για τους 200 της Καισαριανής, τα Καλάβρυτα, το Δίστομο, το Χορτιάτη, την Κοκκινιά, την Κάνδανο, το Δοξάτο, τα Σέρβια, τη Βιάννο και άλλες μαρτυρικές πόλεις της χώρας μας, καθώς και τη γενναιότητα των Ελλήνων στη «Μάχη της Κρήτης».
Η αντιφασιστική νίκη στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έδωσε προοπτικές για ένα ειρηνικό μεταπολεμικό κόσμο χωρίς ανταγωνισμούς, συγκρούσεις και πολέμους. Για να το πετύχει αυτό, η ανθρωπότητα διαμόρφωσε το Διεθνές Δίκαιο και ίδρυσε τον Ο.Η.Ε., που θα συνέβαλε στη διατήρηση και την προώθηση της Ειρήνης και της συνεργασίας μεταξύ των χωρών. Δυστυχώς, η περίοδος της ευφορίας που ακολούθησε την Αντιφασιστική Νίκη δεν κράτησε για πολύ. Οι προσδοκίες για έναν ειρηνικό κόσμο δεν επαληθεύτηκαν. Ένας νέος πόλεμος, ψυχρός αυτήν τη φορά, ξέσπασε και διήρκεσε πενήντα ολόκληρα χρόνια, θέτοντας την ανθρωπότητα κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη μιας πολύ λεπτής ισορροπίας τρόμου. Ακολούθησαν δεκάδες θερμοί πόλεμοι και συγκρούσεις που προκάλεσαν εκατόμβες θυμάτων. Πολλές χώρες έπεσαν θύματα στρατιωτικών επεμβάσεων και κατοχής.
Μα και στη σημερινή εποχή, μεγάλα οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα εξακολουθούν να ταλανίζουν την ανθρωπότητα και να προκαλούν πολέμους. Τα πυρηνικά όπλα συνεχίζουν να απειλούν τον πλανήτη μας, ενώ οι αρχές και οι θεσμοί του Διεθνούς Δικαίου παραβιάζονται, με πρόσχημα τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.
Μπροστά στη βαρβαρότητα του πολέμου μια και μόνη είναι η επιλογή: Συσπείρωση όλων των φιλειρηνικών δυνάμεων του πλανήτη μας σ’ ένα μέτωπο κατά του πολέμου, κατά της αδικίας, κατά της φτώχιας και της καταπίεσης, κατά του εξευτελισμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Γενικότερα στον κόσμο, «ο πόλεμος κερδίθηκε, μα δεν κερδίθηκε η ειρήνη», όπως είπε ο Αϊνστάιν.
Στις μέρες μας, διατηρεί την αξία του, στο ακέραιο, το σύνθημα «Ποτέ πια πόλεμος – ποτέ πια φασισμός». Η μνήμη δεν πρέπει να ξεθωριάσει. Καμιά δύναμη δεν είναι ανίκητη -όσο ισχυρή και αν είναι- όταν έρχεται σε αντίθεση με τα Δικαιώματα των λαών στην Αξιοπρέπεια, τη Ζωή και την Ειρήνη.
Νίκος Μπατσικανής.