Η απόσταση της Ίμβρου και της Τενέδου από τη θλιβερή επικαιρότητα του «εθνικού κέντρου» είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη του Βανουάτου ή των νησιών Κέυμαν,των περιώνυμων για την πλειάδα των εκεί εδρευουσών ελληνικών υπεράκτιων εταιρειών νησιωτικών κρατών.Δεν είναι συνεπώς παράδοξο ότι ελάχιστα συγκίνησε η ιστορική απόφαση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης,με την οποία αναγνωρίζονται οι διωγμοί που υπέστησαν οι Έλληνες των δύο νήσων καθώς και τα δικαιώματά τους, που καταπατήθηκαν βάναυσα από το τουρκικό κράτος.Είναι,εντούτοις,η πρώτη φορά που ένας διεθνής οργανισμός,μάλιστα με το κύρος του Συμβουλίου της Ευρώπης, εκδίδει ψήφισμα με το οποίο δικαιώνονται απόλυτα οι ελληνικές θέσεις για την Ίμβρο και την Τένεδο και προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα στην Τουρκία προς θεραπεία των κατάφωρων παραβιάσεων της Συνθήκης της Λωζάννης.
Όταν,πριν 85 χρόνια,η ηττημένη Ελλάδα υπέγραφε τη Συνθήκη που παραχωρούσε στην Τουρκία τα δύο νησιά,η πραγματικότητα στην Ίμβρο και την Τένεδο διέφερε διαμετρικά από τη σημερινή.Στο μεγαλύτερο από τα δύο νησιά,την Ίμβρο,ζούσαν,σύμφωνα με τα επίσημα απογραφικά στοιχεία 6762 Έλληνες ενώ στην Τένεδο ανέρχονταν στους 1631-ο αριθμός των Τούρκων ήταν μηδενικός στην Ίμβρο και σχεδόν αμελητέος στην Τένεδο.Στην Ίμβρο λειτουργούσαν 10 σχολεία με 1385 μαθητές,ενώ στην Τένεδο 2 σχολεία με 450 μαθητές.
Η δραματική κατάσταση στην οποία περιήλθε το ελληνικό κράτος ως συνέπεια ης Μικρασιατικής Καταστροφής και η ιδιαίτερη στρατηγική σημασία των δύο νησιών,που ουσιαστικά ελέγχουν την ναυτική δίοδο του Ελλησπόντου,όξυναν την επιθετικότητα των κεμαλιστών,οι οποίοι έθεσαν σε εφαρμογή ένα σχέδιο πλήρους εθνοκάθαρσης και αφελληνισμού.Τα τοπικά συμβούλια,τα οποία είχαν συσταθεί για την αυτοδιοίκηση των νησιών κατά τους όρους της Λωζάννης,διαλύονται και αντικαθίστανται από Τούρκους κρατικούς λειτουργούς σχεδόν αμέσως μετά την υπογραφή της,το Σεπτέμβριο του 1923!Παράλληλα,συντονίζεται μία επιχείρηση αλλοίωσης της δημογραφικής εικόνας,αφενός με αποστολή εποίκων (Τούρκων της Ηπείρου και της Κρήτης κκαι μεταγενέστερα από την τουρκική μειονότητα της Βουλγαρίας και την τουρκογεωργιανή μεθόριο),αφετέρου με την εκδίωξη και την άσκηση τρομοκρατίας στον ελληνικό πληθυσμό,με στόχο να εξαναγκαστεί να εγκαταλείψει τις πατρογονικές του εστίες.Οι περιουσίες όσων Ελλήνων καταφεύγουν προσωρινά στην Θεσσαλονίκη και στη Λήμνο δημεύονται ως εγκαταλελειμμένες,ενώ απαγορεύεται η επιστροφή τους.
Μέχρι το 1950,από το οποίο και για μία δεκαετία περίπου σημειώνεται βελτίωση των συνθηκών,ο εποικισμός των νησιών με Τούρκους,η αποστολή των Ελλήνων τους σε καταναγκαστική εργασία στην Μικρά Ασία,η φυλάκιση των Ελλήνων που διαμαρτύρονται για τις αυθαιρεσίες (με το περιβόητο άρθρο του ποινικού νόμου για την προσβολή του Τουρκισμού),η καταστροφή των ελληνικών μνημείων και ναών και ο ασφυκτικός έλεγχος της Άγκυρας στην εκπαίδευση,τη δικαιοσύνη και την αυτοδιοίκηση,με αποτελέσματα ευνόητα συνεχίζεται με αδιάπτωτη ένταση.Η επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων από το 1964 και ένθεν επιφέρει το τελειωτικό χτύπημα στην ελληνική κοινότητα των δύο νησιών.Ως αποτέλεσμα των εκτοπισμών,της τρομοκρατίας και της μετανάστευσης που ακολούθησε τον οικονομικό αφανισμό,μόλις 250 υπερήλικες Έλληνες επιβιώνουν σήμερα στην Ίμβρο,μεταξύ 9.000 Τούρκων ενώ η Τένεδος κατοικείται από 2.500 Τούρκους και μόλις 30 Έλληνες.
Παρά την επίμονη άρνηση των Τούρκων βουλευτών να αναγνωρίσουν την ταραχώδη ιστορική διαδρομή των νησιών,η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε το ψήφισμα,που όχι μόνο διαπιστώνει τις τουρκικές υπερβασίες αλλά θα αποτελεί στο εξής και σημείο αναφοράς για την περαιτέρω διαχείριση του ζητήματος.Θέτοντας την σύννομη μεταχείριση των Ελλήνων ως πρότυπο για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την επιδίωξη σχέσεων καλής γειτονίας εκ μέρους της Άγκυρας (οιονεί μέτρο της συμμόρφωσης προς τις ευρωπαϊκές αξίες),το PACE προτείνει συγκεκριμένα μέτρα:α)την απόδοση των περιουσιών που απαλλοτριώθηκαν και δεν χρησιμοποιούνται για κοινωφελείς σκοπούς στους αρχικούς ιδιοκτήτες και επικουρικά την καταβολή ανάλογης αποζημίωσης β)την αναστολή της κτηματογράφησης των νησιών μέχρι της αποκαταστάσεως των περιουσιών που επλήγησαν από τις αυθαίρετες δημεύσεις γ)την άμεση αναγνώριση των κληρονομικών δικαιωμάτων ανεξαρτήτως της υπηκόοτητας δ)την απόδοση της τουρκικής υπηκόοτητας τόσο στους εκδιωχθέντες από τις εστίες τους όσο και στους απογόνους τους ε)την επαναλειτουργία τουλάχιστον ενός ελληνικού σχολείου στ)τη λήψη μέτρων για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς,που καταστρέφεται χάριν τουριστικών στοχεύσεων και εκμηδένισης της ιστορίας των νησιών (χριστιανικοί ναοί,κάστρα,κλασικές,ενετικές και βυζαντινές αρχαιότητες) ζ)τη βελτίωση των υποδομών στους παραδοσιακούς ελληνικούς οικισμούς η)την ακτοπλοϊκή σύνδεση των νησιών μεταξύ τους αλλά και με την Ελλάδα και θ)τη διεξαγωγή διαλόγου μεταξύ Τούρκων αξιωματούχων και των επικεφαλής της ελληνικής κοινότητας για την αντιμετώπιση των σχετικών ζητημάτων και παρακολούηση της σημειούμενης προόδου από το Συμβούλιο της Ευρώπης.Ιδιαίτερη μνεία γίνεται για τον σεβασμό των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που δικαιώνουν τους προσφεύγοντες.
Είναι η δεύτερη φορά μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα που το Συμβούλιο της Ευρώπης υιοθετεί σε μεγάλο βαθμό τις ελληνικές θέσεις-γεγονός προφανώς οφειλόμενο στους κατάλληλους χειρισμούς από ελληνικής πλευράς.Είχε προηγηθεί η συμπερίληψη σε σχετικό ψήφισμα της επίλυσης του προβλήματος της ονομασίας των Σκοπίων ως αναγκαίας προϋπόθεσης για την οικοδόμηση σχέσεων καλής γειτονίας.
Η ευαισθητοποίηση του συγκεκριμένου διεθνούς οργανισμού αποδεικνύει ότι ο υπερβάλλων ζήλος ορισμένων «αντι-εθνικιστών» να συγκαλύψουν επιπόλαια ζητήματα που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν έχει νομικά και ηθικά ερείσματα και μάλλον υποθάλπει τον τουρκικό εθνικισμό.Φαίνεται πραγματικά παράδοξο οι Ίμβριοι και οι Τενέδιοι να βρίσκουν ευήκοα ώτα σε αλλοεθνείς και όχι σε συμπατριώτες τους.Από την άλλη πλευρά όμως,θυμίζει ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης (στα πλαίσια του οποίου λειτουργεί και το ΕΔΔΑ) δεν υπηρετεί ανθελληνική ατζέντα,όταν διαπιστώνει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων (που οπωσδήποτε δεν εξισούνται με τις τεράστιες ευθύνες της τουρκικής πλευράς) και στην ελληνική επικράτεια (π.χ. Τουρκική Ένωση Θράκης).
* Ο Αλέξανδρος Ντάσκας είναι τελειόφοιτος της Νομικής Αθηνών και δημοσιογράφος/ρεπόρτερ του περιοδικού “Πολιτικά και Κοινωνικά Θέματα”.
.