Tου Πάσχου Μανδραβέλη / pmandravelis@kathimerini. gr
Kαι τώρα πώς θα χαρακτηρίσουμε το συμβάν της Σαντορίνης; «Φρικιαστικό»; Λίγο είναι, αφού η λέξη «φρίκη» χρησιμοποιήθηκε από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για άλλα, πιο συνηθισμένα εγκλήματα, τα οποία δεν συμπεριλάμβαναν αποκεφαλισμούς. Να το ονοματίσουμε «τερατώδες»; Ελάχιστο κι αυτό, αφού τερατώδη είναι μέχρι και τα λάθη κάποιων υπουργών. «Μακελειό»; Τέτοια, γίνονται κάθε Σαββατοκύριακο στις Εθνικές Οδούς. Στην Ελλάδα της υπερβολής καταστρέψαμε τις έννοιες. Χρησιμοποιήσαμε τις λέξεις τόσο πολύ που τις κάναμε ξέπνοες. Τις θανατώσαμε. Κυρίως σκοτώσαμε τις λεπτές διαφορές, εκείνες που βοηθούν την αναλυτική σκέψη. Ισως γι’ αυτό δεν μπορούμε ποτέ (σε συλλογικό επίπεδο) να χωρίσουμε το στάρι από την ήρα.
Ετσι στον δημόσιο διάλογο οι μισθωτοί είναι «σκλάβοι», η αγορά εργασίας «σκλαβοπάζαρο», ενώ «τρομοκρατία» είναι τα πάντα – από την αστυνομία μέχρι τα Ι. Χ. Σχεδόν όλα τα έντυπα και όλα τα κανάλια πλημμυρίζουν από επίθετα. Τα πάντα έχουν αναχθεί στον υπερθετικό βαθμό, που σημαίνει ταυτόχρονα, ότι όλα έχουν την ίδια βαρύτητα.
Εκεί που κυρίως μεγαλουργούμε είναι στα αποκαλούμενα εθνικά θέματα. Κάθε κίνηση των γειτόνων μας είναι «πρόκληση» και δη «ιταμή». Ετσι αποκτά την ίδια βαρύτητα μια επιστολή ενός αρχηγού κράτους, με τις παραβιάσεις του εθνικού μας εναέριου χώρου, και με τη διεκδίκηση εθνικού εδάφους με τις «γκρίζες ζώνες». Ολα μπαίνουν σε έναν τορβά, αρκεί να κάνει αίσθηση το ρεπορτάζ και να βρίσκονται σε ένταση οι πολίτες.
Ο ίδιος πληθωρισμός άρχισε να απαντάται και στην ιστορία, ειδικά στα ευαίσθητα θέματα. Εκεί οι όροι εκτοξεύονται ακρίτως για να τονισθούν τα «δίκια των Ελλήνων». Ετσι η εθνοκάθαρση που έκαναν συστηματικά οι Τούρκοι στις αρχές του 20ού αιώνα προήχθη σε γενοκτονία, ενώ προσφάτως έγινε «χριστιανικό ολοκαύτωμα». «Ολοκαύτωμα»; Πόθεν και πώς;
Πρέπει ίσως να αποσαφηνίσουμε τις έννοιες, για να συνεννοηθούμε. «Εθνοκάθαρση» είναι η συστηματική εκδίωξη πληθυσμών από έναν τόπο. Αυτή, από μόνη της, αποτελεί βαρύ έγκλημα πολέμου. Συνηθέστατα γίνεται με βίαια μέσα (σφαγές, βιασμοί, καταστροφή περιουσιών κ. λπ.), γεγονός που κάνει το έγκλημα βαρύτερο. Η «γενοκτονία» δεν γίνεται για να εκδιωχθούν πληθυσμοί από τις πατρογονικές τους εστίες, αλλά για να εξαλειφθούν από προσώπου γης. Για να τεκμηριωθεί το βαρύτατο επίσης έγκλημα της γενοκτονίας πρέπει να αποδειχθεί ότι υπήρξε κεντρικός σχεδιασμός και διαταγή άνωθεν για τις μαζικές αυτές δολοφονίες. Οι σφαγές που στόχο έχουν την τρομοκράτηση των πληθυσμών, ώστε να εθνοκαθαρθεί μια περιοχή, δεν τεκμηριώνουν αυτομάτως γενοκτονία. Πολύ δε περισσότερο «ολοκαύτωμα». Η τελευταία είναι μια λέξη που ανασύρθηκε από το ελληνικό λεξικό για να περιγράψει τη μοναδική φρίκη της βιομηχανικής εξόντωσης των εβραϊκών πληθυσμών και άλλων μειονοτικών ομάδων (Ρομά) από την Ευρώπη.
«Η διαφορά μιας λέξης και μιας περίπου ακριβούς λέξεως, είναι η διαφορά μεταξύ πυγολαμπίδας και αστραπής», είχε γράψει κάποτε ο Μαρκ Τουέιν. Μήπως ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να τις ξεχωρίζουμε; Οχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά επειδή ο πληθωρισμός των χαρακτηρισμών μάς απαγορεύει την κατανόηση, αλλά κάνει και τις λέξεις σαν τα πληθωριστικά νομίσματα της κατοχής. Αχρηστες…
==========================================================================
Προς τη Σύνταξη της Καθημερινής
8 Αυγούστου 2008
Κύριε Διευθυντά,
Το άρθρο «Οι πληθωριστικές λέξεις» του κ. Μανδραβέλη (7/8/2008) ξεκινάει από σωστή οπτική γωνία, αλλά λυπάμαι που αναγκάζομαι να διαπιστώσω ότι καταλήγει (ακόμη μία φορά) να συκοφαντεί, εμμέσως πλην σαφώς, ένα τεράστιο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Όπως φαίνεται, εφαρμόζει και ο ίδιος την ίδια μέθοδο της υπερβολής, την οποία καταγγέλλει, αλλά με αντιστροφή των όρων. Το μισό άρθρο του επιχειρεί να «αποσαφηνίσει» ότι καμία «γενοκτονία» και κανένα «ολοκαύτωμα» Χριστιανικών πληθυσμών γενικά δεν έγινε «συστηματικά στις αρχές του 20ου αιώνα από τους Τούρκους». «Πόθεν και πώς;», διερωτάται.
Θα αντιπαραθέσω μόνο ένα στοιχείο:
Στις 16 Δεκεμβρίου 2007, η Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών (International Association of Genocide Scholars – IAGS) εξέδωσε το εξής ψήφισμα
ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι η άρνηση μίας γενοκτονίας αναγνωρίζεται παγκοίνως ως το έσχατο στάδιο γενοκτονίας, που εξασφαλίζει την ατιμωρησία για τους δράστες της γενοκτονίας, και ευαπόδεικτα προετοιμάζει το έδαφος για τις μελλοντικές γενοκτονίες ,
ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι η Οθωμανική γενοκτονία εναντίον των μειονοτικών πληθυσμών κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, παρουσιάζεται συνήθως ως γενοκτονία εναντίον μόνο των Αρμενίων, με λίγη αναγνώριση των ποιοτικά παρόμοιων γενοκτονιών, εναντίον άλλων χριστιανικών μειονοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ ότι είναι πεποίθηση της Διεθνούς Ένωσης των Μελετητών Γενοκτονιών, ότι η Οθωμανική εκστρατεία εναντίον των χριστιανικών μειονοτήτων της αυτοκρατορίας, μεταξύ των έτων 1914 και 1923, συνιστούν γενοκτονία εναντίον των Αρμενίων, Ασσυρίων, Ποντίων και των Έλλήνων της Ανατολίας.
ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ η Ένωση να ζητήσει από την κυβέρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει τις γενοκτονίες εναντίον αυτών των πληθυσμών, να ζητήσει επίσημα συγγνώμη, και να λάβει τα κατάλληλα και σημαντικά μέτρα προς την αποκατάσταση (μη επανάληψη).
Παραθέτω τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις του ψηφίσματος, αλλά και των μελών της Ένωσης
Με τιμή,
Ανδρέας Σταλίδης, Ηλ. Περιοδικό Αντίβαρο,
Swindon, UK
ΥΓ. Οι ηλεκτρονικές διευθύνσεις δεν δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα