Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 21 Μαρτίου 2017
Με έκπληξη διαβάζω τα ευρήματα του Noah Carl, από ένα Βρεταννικό ινστιτούτο, ότι ενώ η αναλογία προτίμσης αριστερών και δεξιών κομμάτων είναι 50%-50% στην κοινωνία, αλλά 88%-12% στους ακαδημαϊκούς δασκάλους το 2015. Το 12% των συντηρητικών καθηγητών ήταν 18% το 1989, 29% το 1976 και 35% το 1964. Η μελέτη επιχειρεί να εξηγήσει το παράδοξο αυτό φαινόμενο.
Κατ’ αρχάς απορρίπτει την υπόθεση ότι το αίτιο του χάσματος είναι ο δείκτης νοημοσύνης. Η ανάλυση δείχνει ότι στο 5% των ανθρώπων με τον υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης, η αναλογία είναι πάλι 50%-50% όπως σε όλη την κοινωνία. Η απόκλιση εξηγείται εν μέρει, κατά το 1/3 περίπου από το εξής χαρακτηριστικό της προσωπικότητας: το πόσο ανοιχτός δηλώνει κανείς στην απόκτηση εμπειριών στη ζωή. Οι άνθρωποι με έντονο αυτό το χαρακτηριστικό που ανήκουν στο 5% των εξυπνότερων ανθρώπων έλκονται περισσότερο από την αριστερά, ενώ βρίσκονται συχνότερα στο δείγμα ακαδημαϊκών.
Το εν λόγω εύρημα παραμένει όμως εν πολλοίς αναπάντητο. Μία από τις παρενέργειές του είναι ότι αναπαράγεται, ακριβώς επειδή συμβαίνει. Με επίπτωση στη μείωση του πλουραλισμό.
Στην Ελλάδα
Αν είναι όντως έτσι τα πράγματα στη Βρετανία, μπορούμε να φανταστούμε τι συμβαίνει στην Ελλάδα. Όχι τόσο σε επίπεδο κομμάτων, διότι εμείς διαθέτουμε δύο κομματικά κράτη με βαθειές ρίζες σε όλες τις δομές της χώρας, αλλά σε επίπεδο ευρύτερης διανόησης, αξιών, ανάγνωσης της Ιστορίας, κοινωνικοπολιτικών στερεοτύπων και, τελικά, στην αντίληψη περί έθνους.
Μια που πλησιάζει η εθνική εορτή, ας δοθεί ένα Ιστορικό παράδειγμα. Το 2012 εκδόθηκε το βιβλίο «Κρυφό Σχολειό – Το Χρονικό μιας Ιστορίας» του Γιώργου Κεκαυμένου, το οποίο ευθέως απαντά στο μοναδικό σύγγραμα (δευτερογενούς) μελέτης από τον αξιόλογο -κατά τα άλλα- ιστορικό Άλκη Αγγέλου. Το σύμπαν Ελλαδικό ακαδημαϊκό κατεστημένο εκτός από τα αναμασήματα του εαυτού του, με ένα μόνο βιβλίο στη φαρέτρα του είχε καταφέρει να εμπεδώσει την άποψη ότι το Κρυφό Σχολειό ήταν μία βολική επινόηση μεταγενέστερη της Επανάστασης.
Κρυφό σχολειό
Κατακέφαλα τους ήρθε το έργο του Κεκαυμένου, το οποίο με πολλές δεκάδες πρωτογενείς πηγές, δεν απορρίπτει βέβαια ότι υπήρχαν φανερά σχολειά, αλλά εδραιώνει με αναμφισβήτητες αποδείξεις ότι ανά περιόδους και ανά περιοχές υπήρχαν πολλά Κρυφά Σχολειά, και ότι η παιδεία διωκόταν σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, εκτός από δύο συγκεκριμένες φωτεινές περιόδους. Σε πλήρη αντίθεση με τον άξονα σκέψης ότι δήθεν «οι Οθωμανοί ενδιαφέρονταν μόνο για τους φόρους», λες και η Επανάσταση έγινε απέναντι σε ομοεθνείς για φορολογικούς λόγους.
Πώς αντιμετώπισε η ελληνική διανόηση το εν λόγω βιβλίο; Σταχυολογώ μαρτυρίες που μου μεταφέρθηκαν όταν φοιτητές το έδειξαν στους καθηγητές τους: «δεν διαβάζω βιβλία που δεν γνωρίζω τον συγγραφέα», «τι μπορεί να λέει δηλαδή;», «δεν έχει ούτε μία πηγή» (μετά από απλό ξεφύλλισμα), «αυτό το θέμα έχει λυθεί δια παντός». Δημοσίως δε, «ουδέν σχόλιον».
Ο ορισμός της αντι-επιστημονικότητας και του ανορθολογισμού. Καταλαβαίνει ο αναγνώστης ποια πλευρά είναι η επιστημονική και ποια η «οπαδική». Ποια λειτουργεί με πηγές, και ποια με κλίκες. Ποια διαλέγεται και ποια ..αυταρέσκεται. Ως προς το συγκεκριμένο θέμα, η απάντηση έχει δοθεί και είναι διαθέσισμη στον καλοπροαίρετο. Για τα υπόλοιπα, ο δρόμος είναι ανοιχτός, μακρύς και επίπονος. Καλή επιτυχία σε όσους αποτολμήσουν να τον διαβούν.
11 comments
Δὲν τσιμπᾶμε !
Πρῶτον, ἡ ἔννοια τοῦ νὰ αὐτοπροσδιορίζεται κάποιος ὡς «ἀνοικτός σὲ ἐμπειρίες», ἂν ἔχῃ κάποιο περιεχόμενο ἐμπειρικό , ἐννοεῖ αὐτὸν πού δοκίμασε κάθε λογῆς «ἀπαγορευμένες» «ἡδονές» …
Δεύτερον, τὸ «ἕνα Βρετανικό ἰνστιτοῦτο» εἶναι τὸ Ἰνστιτοῦτο Ἄνταμ Σμίθ, τὸ ὁποῖον δὲν ἰσχυρίζεται ὅτι εἶναι καὶ τελείως ἰδεολογικῶς ἀδιάφορο καὶ ἀμερόληπτο.
Τρίτον, ἡ μεθοδολογία τῆς δημοσιεύσεως εἶναι καθαρῶς ἐρασιτεχνική.
Τέταρτον, ὑπάρχει πολὺ ἁπλουστέρα ἑρμηνεία στηριζομένη ἑδραίως ἐπὶ τῶν ἀρχῶν πού διεκήρυξε ὁ ἐπώνυμος τοῦ συγκεκριμένου ἰνστιτούτου κοινωνικός φιλόσοφας. Βασικῶς, τὸ ἰνστιτοῦτο ἐπιχειρεῖ νά προσελκύσῃ χορηγίες ἐπισεῖον τὸν «ἰδεολογικὸ κίνδυνο». Λέει : Δῶστέ μας ἐπιχορηγήσεςι γιὰ νὰ καταπολεμήσουμε τὴν ἰδεολογικὴ κυριαρχία τῆς ἀριστερᾶς στὰ πανεπιστήμια. Ὅσο πιὸ μεγάλη, τόσο πιὸ πολλὲς χορηγίες πρέπει νὰ δώσετε.
Πέμπτον, ἄνθρωποι πού θέλουν μιὰ ρουτινιέρικη ζωή, μὲ μέτριες ἀλλὰ σταθερὲς οἰκονομικὲς ἀπολαβές, εἶναι φυσικὸ νὰ ἑλκύονται τόσο ἀπὸ θέσεις ἐργασίας ὅπως αὐτὲς τῶν πανεπιστημίων, ὅσον καὶ ἀπὸ κάθε λογῆς ἰσοπεδωτικὲς καὶ ὁμαδιστικές θεωρίες. Δὲν εἶναι τυχαῖο ὅτι οὶ μεγάλες πρόοδοι τοῦ πολιτισμοῦ, ἀκόμη καὶ σήμερα, ἔγιναν ἐκτὸς καὶ ἐρήμην τῶν πανεπιστημίων, στὶς μέρες μας ἀπὸ τοὺς Στήβ Τζόμπς, Μπὶλλ Γκαίητς καὶ Λάρρυ Ἔλλισον, πού παράτησαν τὸ πανεπιστήμιο, προκειμένου νὰ δημιουργήσουν κάτι νέο. Διότι τὸ πανεπιστήμιο εἶναι γιὰ ἀνθρώπους ποὺ συντηροῦν πρωτίστως καὶ μόνον δευτερευόντως προάγουν τὴν γνώση.
Ἕκτον, ὑπάρχει καὶ ἡ ψυχολογικὴ ἑρμηνεία τοῦ φαινομένου. Γιατί οἱ (μισο)γραμματισμένοι ἐλκύονται ἀπὸ τὶς ὁμαδιστικὲς καὶ ἰσοπεδωτικὲς θεωρίες ; Διότι δὲν ἀνέχονται αὐτοὶ ποὺ δὲν τὰ καταφέρνουν τόσο στὰ γράμματα νὰ τοὺς προσπερνοῦν ἀργότερα στὴν ζωή, στὸ πεδίο τῶν ὑλικῶν ἀπολαβῶν καὶ τῆς κοινωνικῆς ἀποδοχῆς. Στὴν Ἑλληνική μας παράδοση, τὸ φαινόμενο ἔχει τεκμηριωθεῖ ἀπὸ αίώνων καὶ λέγεται πτωχοπροδρομισμός. Εἶναι παρακλάδι τοῦ μεγάλου ἐθνικοῦ δένδρου τοῦ φθόνου, τὸ ὁποῖον ἔχει ρίζες τεκμηριωμένες καὶ ἀπὸ τὸν Θουκυδίδη. Τὸ ἀνεκάλυψε ἐν νέου καὶ τὸ ἐπαναδιετύπωσε ὁ Alfred Adler μὲ τὴν θεωρία του περὶ τοῦ συμπλέγματος κατωτερότητος. Γιατί, νομίζετε, ὅλοι οἱ δάσκαλοι στὴν Κατοχὴ στήριξαν το ΕΑΜ ;
Είναι δεδομένο ότι δεν τσιμπάτε!
Σημειώνω ότι στις πρώτες 4 παρατηρήσεις σας αμφιβάλλετε ή ασκείτε κριτική για τα αποτελέσματα της δημοσίευσης, ενώ στις 2 επόμενες όχι μόνο τα δέχεστε, αλλά και τα εξηγείτε πολύ ωραία. Κάνατε μία πλήρη συζήτηση μόνος σας.
[εσκεμμένα δεν ανέφερα το όνομα του Ινστιτούτου, διότι πολύς κόσμος είναι εθισμένος στο ποιος λέει κάτι και όχι τι λέει. Εσείς που ενδιαφερθήκατε, το βρήκατε μόνος σας, εύκολα, μια που έδωσα τον σύνδεσμο παραπομπής. Άλλος θα στεκόταν στο όνομα και θα το ψείριζε αδιαφορώντας για όλα τα υπόλοιπα, δίκαια ή άδικα, του κειμένου]
Ανδρέας.
Το πρόβλημα έχει ονοματεπώνυμο: Μοντερνιστικά ιδεολογικά δόγματα, μορφικά πανομοιότυπα. Μερικές παρεμβάσεις που αναλύουν αυτό το φαινόμενο το οποίο όπως εξηγείται αν και παντελώς ξεπερασμένο και παρωχημένο υπάρχει λόγω κεκτημένης ταχύτητας μέσα στο ιδεολογικοπολιτικά εκπαιδευτήρια, όπως τα ονομάζω, του Ψυχρού Πολέμου. Επενδυμένες καριέρες, επίσης, στο αναμάσημα ιδεολογικών δογμάτων του 20 αιώνα, λογικό είναι να διαιωνίζονται λίγο ακόμη (το λίγο με ιστορικούς όρους). Δεν πρέπει να υπάρχουν αυταπάτες, όμως, καθότι οι εκάστοτε ηγεμονικές δυνάμεις πάντα βρίσκουν κίβδηλα οικουμενικίστικα δόγματα για να μεταμφιέζουν τις ηγεμονικές αξιώσεις ισχύος (Edward H. Carr ο οποίος θεμελίωσε αυτό το γεγονός στην διαχρονία πέντε χιλιάδων ετών).
Π. Ήφαιστος, ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ: Τι είναι οι Θερμοπύλες, εν τέλει; Τι είναι η Ιθάκη; Τι είναι οικογένεια; Τι είναι πατρίδα; http://wp.me/p3OlPy-1pZ – http://wp.me/p3OqMa-1j0
Π. Ήφαιστος, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΣΜΟΣ, ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΤΙΚΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ http://wp.me/p3OqMa-1jx
ΜΕ ΑΦΟΡΜΉ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΊΩΝ: ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΣΟΔΟΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΓΟΜΟΡΡΑ VERSUS ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ http://wp.me/p3OqMa-1jA
Π. Ήφαιστος, ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ http://wp.me/p3OqMa-1ij – http://wp.me/p3OlPy-1pn
Π. Ήφαιστος, Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΡΟΚΑΝΙΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ ΕΧΕΙ ΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙ-ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΣΚΕΨΗΣ. Συμπεριλαμβάνει απόσπασμα από το «Κοσμοθεωρία των Εθνών» http://wp.me/p3OqMa-1ie
Οντολογική θεμελίωση του Πολιτικού και ο ρόλος της ισχύος στην αθέσπιστη διεθνή πολιτική: Πολιτικός στοχασμός versus Πολιτική Θεολογία http://wp.me/p3OlPy-1no – http://wp.me/p3OqMa-1hI
ΗΘΙΚΗ και ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ, Η μη θεσπισμένη ισχύς στην διεθνή πολιτική. Πολιτική θεολογία versus πολιτική θεωρία και η σημασία της αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής και ερμηνείας των διεθνών φαινομένων ¬- http://wp.me/p3OlPy-1bH – http://wp.me/p3OqMa-13c
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΈΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΎ ΚΑΙ Η ΚΑΤΆΛΗΞΉ ΤΟΥ: ΚΑΤΕΞΟΥΣΙΑΣΜΟΣ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΩΝ,ΤΟΚΟΓΛΥΦΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΩΝ http://wp.me/p3OqMa-138
Π. Ήφαιστος, ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΡΟΚΑΝΙΖΟΥΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΛΗΓΟΥΝ ΣΕ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΚΔΟΧΗ ΤΩΝ ΣΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΟΜΟΡΡΩΝ http://wp.me/p3OlPy-1kS
Π. Ήφαιστος, ΤΑ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ ΣΟΔΟΜΑ ΚΑΙ ΓΟΜΟΡΡΑ, Η «ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ» και συνθήκες που την κατεδαφίζουν. http://wp.me/p3OlPy-1bQ – http://wp.me/p3OqMa-15l
This is a poorly researched and presented source article, commissioned and/or published by a think tank that is known for its poor practices. Specifically,
The statistical analysis and presentation in the cited report has so many conceptual errors that it beggars belief. Putting together estimates from totally different data collection exercises and then presenting these estimates as a time series spanning decades (although we are dealing with just four observations) is a textbook method of essentially lying with stats. No wonder this report has yet to be published in a quality peer review journal (this is an assumption I make). Which takes us to the second point.
The messenger is also often important to help us understand the potential sources of biases in the provenance, execution and drafting of a research report. This is why, for example, I often have to declare potential conflicts of interest before a paper I co-authored is published.
The particular think tank, the Adam Smith Institute, has been found wanting in the past at least as far as its relationship with the tobacco industry is concerned. Simply search google with the name of the institute and one of the top 5-6 links is the tobaccotactics.org one. This is a source researched and compiled by Bath’s tobacco control research group.
We all have hunches, opinions and gut feels. Dressing them up as evidence or hard facts is not helpful to say the least.
Το ακαδημαϊκό κατεστημένο στην Ελλάδα κυρίως στις κοινωνικές και θεωρητικές επιστήμες μετριοκρατείται. Γι’αυτό ευθύνεται η αριστερά που ανέκαθεν είχε κύριο θέμα στην ατζέντα της τον έλεγχο της “διανόησης” στις χώρες και τον …μακαρίτη Καραμανλή που έδωσε συγχωροχάρτι στους αριστερούς το ’74 και άναψε το πράσινο φως (εξ αμελείας) στην άλωση του κράτους από αυτούς.
Όσον αφορά το Ινστιτούτο Ανταμ Σμιθ είναι ηλίου φαεινότερον ότι εξυπηρετεί τους σκοπούς της τρέχουσας πολιτικής γραμμής των Άγγλων και των Αμερικανων. Και καλά κάνει.
Ευπρόσδεκτη η κριτική στη δημοσιευμένη μελέτη του Noah Carl.
Επειδή όμως είμαι πρακτικός άνθρωπος (και όπως γνωρίζουν οι μέτοχοι του διαλόγου στον σχολιασμό του Αντίβαρου, φιλτράρω τους χαρακτηρισμούς και τα επίθετα και κρατώ το περιεχόμενο και την ουσία όσων λέει κανείς), θα προτιμούσα η κριτική να είναι λίγο πιο συγκεκριμένη.
Απορρίπτω να απορρίψω συλλήβδην τα στοιχεία της δημοσίευσης. Οπότε προς το παρόν θα πω ότι τα δεδομένα για το 1964, 1976 και 1989 αναφέρονται στην εξής δημοσίευση του 1992, σύμφωνα με τον συγγραφέα.
Halsey, C.H. (1992). The Decline of Donnish Dominion: The British Academic Professions in the Twentieth Century. Oxford, UK: Oxford University Press.
Περί του συγγραφέα https://en.wikipedia.org/wiki/A._H._Halsey (και της πεποίθησής του για “ethical socialism”)
Εδώ το βιβλίο
https://www.amazon.co.uk/d/Books/Decline-Donnish-Dominion-Professions-Paperbacks/0198279736
Είναι και αυτό το βιβλίο γεμάτη λάθη; είναι και αυτή προίόν της προκατάληψης του Ινστιτούτου Adam Smith με το οποίο δεν έχει απολύτως καμία σχέση;
Τα αποτελέσματα της έρευνας του 2015 είναι από εδώ
THE (2015). Almost half of sector back Labour, THE election poll suggests. Times Higher Education.
Είναι και αυτή η έρευνα γεμάτα λάθη; είναι και αυτή προίόν της προκατάληψης του Ινστιτούτου Adam Smith με το οποίο δεν έχει απολύτως καμία σχέση;
Δεν πρέπει να εξεταστούν οι πηγές του πριν αποφανθεί κανείς για την αξιοπιστία των συμπερασμάτων; δεν είναι πρωτογενής έρευνα η δημοσίευση. Είναι σύνοψη. Και έχει α
Ποιο ακριβώς στοιχείο είναι λοιπόν σε αμφιβήτηση; να το συζητήσουμε.
Μήπως κάποια στιγμή να αρχίσουμε να αναζητούμε στοιχεία για την κατανόηση του περιεχομένου αυτού που κριτικάρουμε, αντί να αναζητούμε στοιχεία για το «ποιον ρόλο παίζει» ο φορέας του περιεχομένου; θα γίνονται ομορφότερες συζητήσεις.
Πάμε στην Ελλάδα: υπάρχει αντίρρηση για την έλλειψη πλουραλισμού (να το θέσω κομψά) στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα, ειδικά στα θέματα που επιγραμματικά αναφέρονται στο ανωτέρω άρθρο;
Ανδρέας.
Εγώ τουλάχιστον δεν ισχυρίζομαι ότι έχει κάτι “λάθος” η συγκεκριμένη έρευνα (όσο μπορούν να είναι σωστές ως προς τα αίτια τετοιες έρευνες) απλώς ισχυρίζομαι ότι “έτυχε” να βγει τώρα που αρχίζει η Αγγλία να συμπλέει (και καλά κάνει) με την Αμερική του Τραμπ. Τραμπ ο οποίος δέχεται συνεχώς τα βέλη της αριστερής academia στις ΗΠΑ…
Γενικά δεν είναι κακό να απο-αριστεροποιηθεί επιτέλους το academia παγκοσμίως…
Το άρθρο είναι πολύτιμο, γιατί θέτει καίρια και μάλιστα με βάση την ετυμηγορία των αριθμών ένα υπαρκτό ζήτημα που προσφέρεται για διερεύνηση.
Αναρωτιέμαι, πάντως, αν εκείνο το εντυπωσιακό 88%-12% (2015) εκφράζει κατά τρόπο αυθεντικό μια κατηγοριοποίηση των πανεπιστημιακών με τα παραδοσιακά κριτήρια, δηλαδή με βάση τον ιδεολογικοπολιτικό προσανατολισμό: α) σε ένα καθεστώς υπαρκτού σοσιαλισμού, όπως τον γνωρίσαμε πριν από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, από το ένα μέρος, και β) σε έναν αντίστοιχο προσανατολισμό που εντάσσονταν στον λεγόμενο «Ελεύθερο Κόσμο» κατά την ίδια χρονική περίοδο, από το άλλο.
Νομίζω ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Αργά αλλά σταθερά, από το δεύτερο μισό, περίπου, του 20. αιώνα και μετά, το πνεύμα του μεταμοντερνισμού θα σχετικοποιήσει πεποιθήσεις και βάσεις αναφοράς στο χώρο των ιδεών και ειδικότερα στην τέχνη, τη θεωρία της επιστήμης και τη φιλοσοφία της ιστορίας. Παράλληλα. ο πολιτιστικός μαρξισμός της Νέας Αριστεράς θα επικεντρώσει το ενδιαφέρον του όχι πλέον στην προλεταριακή επανάσταση αλλά στην υπονόμευση και την ανατροπή της κυρίαρχης ιδεολογίας. Και ο άκρατος φιλελευθερισμός, με τη σειρά του, θα καταστήσει παντοδύναμη την οικονομία της αγοράς, που κορυφώνεται με το κυρίαρχο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η κατάρρευση λοιπόν, του υπαρκτού σοσιαλισμού είχε ως αποτέλεσμα οι δύο αυτές τάσεις –η Νέα Αριστερά και ο άκρατος φιλελευθερισμός–, που είναι πλέον έκδηλες στην εποχή μας, όχι μόνο να μην αντιτίθενται ριζικά η μία με την άλλη στο πεδίο τουλάχιστον των ιδεών (οι οποίες άλλωστε έχουν στα πανεπιστήμια την τιμητική τους), αλλά και να τέμνονται πολύ συχνά, αν δεν ταυτίζονται κιόλας σε μεγάλο βαθμό.
Συγκεκριμένα, εξαιτίας της μετατροπής της γης σε «πλανητικό χωριό» χάρη στην τεχνολογική επανάσταση, η οικονομία της αγοράς βρίσκει ένα πεδίο απέραντο για την ελεύθερη κίνηση αγαθών, κεφαλαίων και προσωπικού. Και ταυτόχρονα η αριστερά βλέπει να ανοίγεται μπροστά της ένα στάδιον δόξης λαμπρόν για την εκδίπλωση του διεθνισμού της έστω και, πολύ συχνά, μεταλλαγμένου σε κοσμοπολιτισμό. Η παγκοσμιοποίηση, λοιπόν, είναι το πρώτο τεράστιο και αδιαπραγμάτευτο κεκτημένο, στο οποίο άκρατος φιλελευθερισμός και Νέα Αριστερά συγκλίνουν και συναντώνται.
Το δεύτερο είναι τα ιδεολογικά προτάγματα της πολιτικής ορθότητας, η οποία σφυρηλατεί την αρραγή ενότητα μεταξύ άκρατου φιλελευθερισμού και Νέας Αριστεράς — μια ενότητα που τείνει να μετεξελιχθεί σε γάμου κοινωνία. Έχοντας επινοήσει μια σειρά δυσφημιστικές ετικέτες προσφερόμενες για στοχευμένο καταγγελτικό λόγο, ο οποίος, σημειωτέον, περιφρονεί επιδεικτικά τον ακριβή προσδιορισμό της σημασίας των λέξεων και τη λογική ανάλυση των εννοιών, ο άκρατος φιλελευθερισμός και η Νέα Αριστερά, δεν επιτρέπουν στο ευρύτερο και «απληροφόρητο» κοινό να αντιλαμβάνεται τα πράγματα όπως αυτά υποπίπτουν στις αισθήσεις του, να κρίνει με βάση τα δεδομένα που διαθέτει και να κοινολογεί το περιεχόμενο των σκέψεών του λέγοντας τα πράγματα με το όνομά τους. Το ζητούμενο είναι πλέον η διαμόρφωση ενός υδαρούς κοινωνικού χυλού αποτελούμενου από πειθήνιους καταναλωτές ή ευεπηρέαστους εκλογικούς πελάτες, αντίστοιχα, που είναι διατεθειμένοι να εκχωρήσουν σε κάποια λόμπι και κυρίως σε κάποιες ελίτ ενημερωμένων και «επαϊόντων» το δικαίωμα να αποφασίζουν για τους πολλούς «που δεν ξέρουν» και για αυτό οφείλουν να σκύβουν το κεφάλι και να υπακούουν. Στο όνομα της δημοκρατίας, βεβαίως βεβαίως…Διαφορετικά, η ρετσινιά του «(ακρο)δεξιού λαϊκιστή» τούς περιμένει στη γωνία…
Με αυτά τα δεδομένα –και 27-28 χρόνιο μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου– η παλαιάς κοπής διάκριση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς δεν έχει πια μεγάλη σημασία και πρέπει να αναθεωρηθεί. Και για να έρθουμε στα καθ’ ημάς, ποια η διαφορά μεταξύ «αριστερών» και «δεξιών», παλαιότερα, στους λιβελογράφους εναντίον του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, στους υπερμάχους του σχεδίου Ανάν ή στους υπερασπιστές του βιβλίου Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού; Εύλογα, επομένως, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί, γενικότερα: μήπως σε εκείνο το 88% θα μπορούσαν να καταταχθούν, απλούστατα, οι «αριστεροδέξιοι» θιασώτες της παγκοσμιοποίησης και της πολιτικής ορθότητας, που οραματίζονται, μεταξύ άλλων, την αποεθνοποίηση των λαών και την εξάλειψη της πολιτιστικής ιδιοπροσωπίας τους; Και μήπως στο 12% θα μπορούσαν να περιληφθούν όσοι παραμένουν ακόμη πιστοί σε ορισμένες «ξεπερασμένες» ιδέες, όπως η ιστορική συνέχεια και η πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και σε κάποιες μορφές συλλογικότητας όπως το έθνος, η πατρίδα, η θρησκεία και η οικογένεια;
Το άρθρο είναι πολύτιμο, γιατί θέτει καίρια και μάλιστα με βάση την ετυμηγορία των αριθμών ένα υπαρκτό ζήτημα που προσφέρεται για διερεύνηση.
Αναρωτιέμαι, πάντως, αν εκείνο το εντυπωσιακό 88%-12% (2015) εκφράζει κατά τρόπο αυθεντικό μια κατηγοριοποίηση των πανεπιστημιακών με τα παραδοσιακά κριτήρια, δηλαδή με βάση τον ιδεολογικοπολιτικό προσανατολισμό: α) σε ένα καθεστώς υπαρκτού σοσιαλισμού, όπως τον γνωρίσαμε πριν από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, από το ένα μέρος, και β) σε έναν αντίστοιχο προσανατολισμό που εντάσσονταν στον λεγόμενο «Ελεύθερο Κόσμο» κατά την ίδια χρονική περίοδο, από το άλλο.
Νομίζω ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Αργά αλλά σταθερά, από το δεύτερο μισό, περίπου, του 20. αιώνα και μετά, το πνεύμα του μεταμοντερνισμού θα σχετικοποιήσει πεποιθήσεις και βάσεις αναφοράς στο χώρο των ιδεών και ειδικότερα στην τέχνη, τη θεωρία της επιστήμης και τη φιλοσοφία της ιστορίας. Παράλληλα. ο πολιτιστικός μαρξισμός της Νέας Αριστεράς θα επικεντρώσει το ενδιαφέρον του όχι πλέον στην προλεταριακή επανάσταση αλλά στην υπονόμευση και την ανατροπή της κυρίαρχης ιδεολογίας. Και ο άκρατος φιλελευθερισμός, με τη σειρά του, θα καταστήσει παντοδύναμη την οικονομία της αγοράς, που κορυφώνεται με το κυρίαρχο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η κατάρρευση λοιπόν, του υπαρκτού σοσιαλισμού είχε ως αποτέλεσμα οι δύο αυτές τάσεις –η Νέα Αριστερά και ο άκρατος φιλελευθερισμός–, που είναι πλέον έκδηλες στην εποχή μας, όχι μόνο να μην αντιτίθενται ριζικά η μία με την άλλη στο πεδίο τουλάχιστον των ιδεών (οι οποίες άλλωστε έχουν στα πανεπιστήμια την τιμητική τους), αλλά και να τέμνονται πολύ συχνά, αν δεν ταυτίζονται κιόλας σε μεγάλο βαθμό.
Συγκεκριμένα, εξαιτίας της μετατροπής της γης σε «πλανητικό χωριό» χάρη στην τεχνολογική επανάσταση, η οικονομία της αγοράς βρίσκει ένα πεδίο απέραντο για την ελεύθερη κίνηση αγαθών, κεφαλαίων και προσωπικού. Και ταυτόχρονα η αριστερά βλέπει να ανοίγεται μπροστά της ένα στάδιον δόξης λαμπρόν για την εκδίπλωση του διεθνισμού της έστω και, πολύ συχνά, μεταλλαγμένου σε κοσμοπολιτισμό. Η παγκοσμιοποίηση, λοιπόν, είναι το πρώτο τεράστιο και αδιαπραγμάτευτο κεκτημένο, στο οποίο ο άκρατος φιλελευθερισμός και η Νέα Αριστερά συγκλίνουν και συναντώνται.
Το δεύτερο είναι τα ιδεολογικά προτάγματα της πολιτικής ορθότητας, η οποία σφυρηλατεί την αρραγή ενότητα μεταξύ άκρατου φιλελευθερισμού και Νέας Αριστεράς — μια ενότητα που τείνει να μετεξελιχθεί σε γάμου κοινωνία. Έχοντας επινοήσει μια σειρά δυσφημιστικές ετικέτες προσφερόμενες για στοχευμένο καταγγελτικό λόγο, ο οποίος, σημειωτέον, περιφρονεί επιδεικτικά τον ακριβή προσδιορισμό της σημασίας των λέξεων και τη λογική ανάλυση των εννοιών, ο άκρατος φιλελευθερισμός και η Νέα Αριστερά, δεν επιτρέπουν στο ευρύτερο και «απληροφόρητο» κοινό να αντιλαμβάνεται τα πράγματα όπως αυτά υποπίπτουν στις αισθήσεις του, να κρίνει με βάση τα δεδομένα που διαθέτει και να κοινολογεί το περιεχόμενο των σκέψεών του λέγοντας τα πράγματα με το όνομά τους. Το ζητούμενο είναι πλέον η διαμόρφωση ενός υδαρούς κοινωνικού χυλού αποτελούμενου από πειθήνιους καταναλωτές ή ευεπηρέαστους εκλογικούς πελάτες, αντίστοιχα, που οφείλουν να εκχωρήσουν σε κάποια λόμπι και κυρίως σε κάποιες ελίτ ενημερωμένων και «επαϊόντων» το δικαίωμα να αποφασίζουν για τους πολλούς «που δεν ξέρουν» και για αυτό οφείλουν να σκύβουν το κεφάλι και να υπακούουν. Στο όνομα της δημοκρατίας, βεβαίως βεβαίως…Διαφορετικά, η ρετσινιά του «(ακρο)δεξιού λαϊκιστή» τούς περιμένει στη γωνία…
Με αυτά τα δεδομένα –και 27-28 χρόνιο μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου– η παλαιάς κοπής διάκριση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς δεν έχει πια μεγάλη σημασία και πρέπει να αναθεωρηθεί. Και για να έρθουμε στα καθ’ ημάς, ποια η διαφορά μεταξύ «αριστερών» και «δεξιών», παλαιότερα, στους λιβελογράφους εναντίον του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, στους υπερμάχους του σχεδίου Ανάν ή στους υπερασπιστές του βιβλίου Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού; Εύλογα, επομένως, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί, γενικότερα: μήπως σε εκείνο το 88% θα μπορούσαν να καταταχθούν, απλούστατα, οι «αριστεροδέξιοι» θιασώτες της παγκοσμιοποίησης και της πολιτικής ορθότητας, που οραματίζονται, μεταξύ άλλων, την αποεθνοποίηση των λαών και την εξάλειψη της πολιτιστικής ιδιοπροσωπίας τους; Και μήπως στο 12% θα μπορούσαν να περιληφθούν όσοι παραμένουν ακόμη πιστοί σε ορισμένες «ξεπερασμένες» ιδέες, όπως η ιστορική συνέχεια και η πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και σε κάποιες μορφές συλλογικότητας όπως το έθνος, η πατρίδα, η θρησκεία και η οικογένεια;
Beriev, δεν αναφερόμουν σε σένα. Πάντως, ο καθένας κρατάει ό,τι νομίζει. Για μένα το αξιοσημείωτο των πληροφοριών (όσον αφορά στη Βρετανία) είναι η σύνοψη και η σύγκριση των ερευνών τα τελευταία 50 χρόνια. Το λέω επειδή αναφέρεις τα «αίτια». Ως προς τα αίτια, δεν λέει και πολλά. Λέει πρώτον ότι δεν εξηγείται η διαφορά από το δείκτη νοημοσύνης, και δεύτερον ότι εξηγείται κατά ένα μέρος μόνο από μία΄συγκεκριμένη παράμετρο. Από κει και πέρα εξετάζει διάφορες άλλες παραμέτρους, χωρίς να τις αναλύει και να τις ποσοτικοποιεί. Ο Γ. Γεωργάνας πιο πάνω δίνει δύο επιπλέον πιθανές παραμέτρους. Είναι όλα λίγο-πολύ μέσα. Θέλω να πω ότι τα αίτια είναι ανοιχτό ερώτημα. Γι’ αυτό και θέλω να προλάβω να μην ψειρίσουμε πολύ τον φορέα της δημοσίευσης, αλλά τα αποτελέσματα των σχετικών αναφορών που δεν έχουν σχέση με τον φορέα.
Ευχαριστώ όλους για τη συμμετοχή.