Κυριακάτικη Αργία

Γράφει ο Δημήτρης Ζιαμπάρας.

Όχι, δεν μπορείς να ανοίγεις και να κλείνεις το μαγαζί σου όποτε θέλεις, επειδή είναι δικό ΣΟΥ και το κάνεις ό,τι γουστάρεις. Όπως ακριβώς δεν μπορείς να χτίσεις ό,τι θέλεις στο οικόπεδό σου — θα χτίσεις ό,τι σου επιτρέπει η πολεοδομία. Να το πούμε με απλά λόγια: ελευθερία —πρακτικά— είναι το δικαίωμα να κάνεις ό,τι σου επιτρέπει ο νόμος. Ο λόγος είναι πως η ελευθερία από μόνη της είναι ασύμβατη με την αδυναμία, οπότε και με την κοινωνική συνοχή. Ο νόμος υπάρχει κυρίως για να προστατεύει τον αδύναμο — ο  κάθε Μαρινάκης δεν τον έχει ανάγκη, έχει τους μπράβους του και τις καταθέσεις του να τον προστατεύουν. Ανάμεσα στον δυνατό και στον αδύνατο είναι η ελευθερία που καταπιέζει και ο νόμος που απελευθερώνει. Για αυτό σκέτη η ελευθερία οδηγεί στην βαρβαρότητα, ενώ ο νόμος στον πολιτισμό. Οι υπόλοιπες μπούρδες των διανοούμενων της «Liberal Elite» περί «ελευθερίας» έχουν τόση αξία, όση είχαν οι σκέψεις των διανοούμενων στους ναζί περί «πνεύματος» και στους κομμουνιστές περί «ισότητας» στις εποχές τους.

Στην λιγότερο ταξική κοινωνία διεθνώς: την Ελληνική· η ευαισθησία για τους λιγότερο προνομιούχους συμπολίτες μας εργαζόμενους δεν έχει πολιτικό πρόσημο. Θυμίζω πως το ΙΚΑ, η Κυριακάτικη αργία και το 8ωρο θεσπίστηκαν επί δικτατορίας Ιωάννη Μεταξά το 1936. Προσωπικά, στα 35μου θεωρούσα την ελευθερία το σπουδαιότερο πράγμα, τώρα στα 51μου έχω καταλάβει πως το σπουδαιότερο είναι η τάξη, διότι αν δεν υπάρχει τάξη χάνεται και η ελευθερία μέσα στον καθημερινό ανταγωνισμό. Έτι περαιτέρω, η ελευθερία από ένα σημείο και πέρα αποβαίνει εις βάρος του ανθρώπου: συλλογικά και ατομικά. Συλλογικά, διότι ο πολιτισμός δεν νοείται όταν το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό. Ατομικά, διότι ο άνθρωπος απελευθερώνεται από τους περιορισμούς: η πειθαρχία στην σκέψη, η αποκλειστικότητα στον έρωτα, η εγκράτεια στις ηδονές· από ένα σημείο και πέρα, όσο περισσότερες αλυσίδες σπάμε τόσο πιο μικροί άνθρωποι γινόμαστε.

Πιθανόν κάποιοι να μου αντιτάξετε: μα οι Αμερικανοί ανοίγουν τα καταστήματα τις Κυριακές, βλάκες είναι; Όχι, είναι έξυπνοι· αλλά για τους εαυτούς τους — όχι για εμάς. Εμείς είμαστε άλλοι άνθρωποι, άλλες οι κοινωνικές μας αξίες και ο τρόπος που κατορθώνουμε την συλλογική συνοχή και την ατομική ευδαιμονία. Ο Έλληνας είναι υπαρξιακά απλωμένος στους δικούς του και στον χώρο του (ο τόπος μας είναι μέρος της ψυχής μας) — δεν είναι όπως ο Αμερικανός ψυχικά περιορισμένος στο σώμα του. Εδώ, μια ημέρα διορίζεις συμβολικά τον Έλληνα ως Πρόεδρο της Βουλής και πάει και υπογράφει τον διορισμό της κόρης του ή προτιμάει να διακινδυνεύσει να καεί μαζί με το σπίτι του παρά να φύγει στις πυρκαγιές. Για τον Έλληνα είναι αδιανόητη μια ατομική ευτυχία ερήμην των παιδιών του, των φίλων, των κουμπάρων του και μακριά από τον τόπο του (εξ ου και κατοχυρώσαμε διεθνώς τον όρο nostalgia). Αντιθέτως, ο Αμερικανός δεν είναι τόσο συνδεδεμένος, ούτε με τους δικούς του (για αυτό και είναι ηθικότερος), ούτε με τον τόπο του (σήμερα μένει στην μια πολιτεία, αύριο στην άλλη). Αυτό το ιδεολογικό μίξερ μάρκας «Liberal», που πολτοποιεί τα πάντα από τους λαούς μέχρι τα φύλα, αποτελεί την κυριότερη προϋπόθεση της ενιαίας σκέψης.

Τα χαρακτηριστικά αυτά του Έλληνα είναι καλά ή κακά; Δεν υπάρχει καλό και κακό, αυτοί είμαστε· η αξιοκρατία —like it, or not— βρίσκεται χαμηλά στην λίστα των αξιών μας. Αυτός άλλωστε είναι ο διαχρονικός λόγος που δεν μπορούμε να φτιάξουμε αποτελεσματικούς θεσμούς, δηλαδή κράτος (για αυτό και ο Πλάτων στην Πολιτεία προτείνει την κοινοκτημοσύνη γυναικών και παιδιών). Ως εκ τούτου και η ηθική βρίσκεται χαμηλά στην λίστα των αξιών μας, γιατί ο ξένος είναι, και θα παραμείνει, πάντα ξένος (αυτός είναι και ο λόγος που ο καπιταλισμός στην Ελλάδα ποτέ δεν λειτούργησε σωστά). Τι να κάνουμε τώρα; Αν ο Αμερικανός γίνεται 1 φορά δυστυχής που δεν θα δει την οικογένειά του την Κυριακή, ο Έλληνας γίνεται 10. Επίσης αποτελεί την ασφαλέστερη ένδειξη μικρονοϊκότητας η περιφρόνηση κάποιων στην επίκληση της παρακολούθησης της Κυριακάτικης λειτουργίας των πιστών, υποτιμώντας έτσι τις ελπίδες και τους φόβους των συνανθρώπων τους.

Για όσους —σαν εμένα— θαυμάζουν την Αμερικανική κοινωνία, να θυμηθούμε πως στις ΗΠΑ, την χώρα όπου το σύμπαν συνωμοτεί για να σε κάνει ευτυχισμένο με άπειρα βιβλία και άλλα τόσα προγράμματα αυτοβοήθειας: 1 στους 5 κατοίκους πλέον νοσεί ψυχικά. Ο Αμερικανικός προϋπολογισμός για την ψυχική υγεία αυξήθηκε από 33 δισ. δολάρια το 1986 σε περισσότερα από 113 δισ. δολάρια σήμερα. Κατά πόδας ακολουθεί η Βρετανία: 1 στους 4 νοσούν ψυχικά· ενώ και αρκετές χώρες της ΕΕ ακολουθούν αντιστοίχως, όπως στην Γαλλία που πίνουν τα αντικαταθλιπτικά με τις χούφτες και πηδούν αβέρτα από τα μπαλκόνια. Η Γαλλία έχει από τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών στην ΕΕ με 12,3 αυτοκτονίες ανά 100.000 κατοίκους ανά έτος· η Ελλάδα έχει το μικρότερο ποσοστό στην Δύση και από τα μικρότερα στον κόσμο με 3,8 αυτοκτονίες αντίστοιχα, η οικονομική κρίση ελάχιστα αύξησε αυτό το εντυπωσιακό ποσοστό (πηγή: World Health Organisation, 2012). Σε θέματα νοήματος ζωής, η Ελλάδα παραμένει World Leader.

Αυτοί που προσπαθούν να μας απαλλάξουν από την «ελληνικότητά» μας, προσπαθούν ουσιαστικά να απελευθερώσουν την καμήλα από τις καμπούρες της. Αυτές οι καμπούρες όμως είναι που έδωσαν μοναδικούς πολιτισμούς στην ανθρωπότητα και συνεχίζουν να τροφοδοτούν το μοναδικό διεθνώς θηριώδες πολιτικό μας ένστικτο.

Φυσικά και θα υπάρχουν εξαιρέσεις στην Κυριακάτικη αργία: οι τοπικές κοινωνίες —και μόνο— πρέπει να αποφασίζουν δημοκρατικά για ποιους και για πόσο υπάρχει ανάγκη εργασίας τις Κυριακές.