ΣΚΑΙ – 1821, η γένεση ενός έθνους/ κράτους. Τα ημαρτημένα – 6η εκπομπή

(μέρος  6^ο , εκπομπή της 1ης   Μαρτίου 2011 )

«Mα η δικιά μας έχει όνομα
έχει σώμα και θρησκεία
και παππού σε μέρη αυτόνομα
μέσα στην τουρκοκρατία» Διον. Σαββόπουλος

Ενδιαφέρουσα απ’ όλες τις απόψεις η 6^η εκπομπή της σειράς με κεντρικό θέμα την πολιορκία και έξοδο του Μεσολογγίου, όπου επιτέλους – πλην ελαχίστων  εντέχνως εμβόλιμων ημαρτημένων που εντοπίστηκαν  -,  ακούστηκαν πραγματικά ορθά πράγματα για τον αγώνα των Ελλήνων, κυρίως όμως αποκατεστάθησαν  από τις τρεις  καθηγήτριες ιστορίας που σχολίασαν ,  τα  εσφαλμένα δεδομένα των προηγουμένων ή και της παρούσας  εκπομπής και ειλικρινώς ένιωσα ( προφανώς και οι περισσότεροι θεατές , ή αρθρογράφοι ) δικαιωμένος για τα όσα δημοσίως έχω εκθέσει, αλλά επ’ αυτών κατωτέρω.

   Κατά τα λοιπά, είμαι χαρούμενος διότι  τα σχολιαστικά μου άρθρα που φιλοξενούνται αρχικώς στην παρούσα ιστοσελίδα του ομίλου απογόνων αγωνιστών 1821, αμέσως διανέμονται και έχουν κριτική ανταπόκριση σε πάμπολλους περαιτέρω  ιστότοπους.  Από αναγνώστη του ιστότοπου antibaro.gr μου ζητήθηκε η «αναλυτικά σύντομη» ( !! ) άποψή μου που ει δυνατόν να περιλαμβάνει όλες τις «σχολές σκέψεις» αναφορικά με την έννοια «έθνος», καταλήγοντας φυσικά στο Ελληνικό.

    Αν και «στίγματα» της σηματοδοτήσεως της εννοίας, – όπως τουλάχιστον την έχω κατανοήσει μέχρι σήμερα, στηριγμένος στην βιβλιογραφία που έχει πέσει στην αντίληψή μου, αλλά και στα υποκειμενικά προσωπικά μου βιώματα -,  έχω ήδη δώσει στα προηγούμενα άρθρα μου, έκρινα «σκόπιμο » να επανέλθω στο θέμα διότι με προκαλεί ευχάριστα, χωρίς φυσικά να κομίζω «γλαύκα εις Αθήνας», ή να λέω θέσφατα, τουναντίον είμαι διαθέσιμος να συμπληρώσω ή και να μεταβάλω γνώμη εάν υπάρχει ανταποδεικτικός βάσιμος αντίλογος

    Η πρώτη έννοια για το έθνος αναφέρεται στον Ηρόδοτο και φυσικά αφορά το όμαιμον, ομόγλωσσον και ομόθρησκον. “Στενός όρος“, αλλά όχι λανθασμένος ( επί της αρχής του ) αφού στηρίζεται σε συγγενικούς οικογενειακούς δεσμούς, όχι υποχρεωτικά  σε συνάφεια με τους νόμους της Πόλης Κράτος, τους οποίους υπερβαίνει, π.χ Αθηναίοι και Σπαρτιάτες ήταν πάνω απ’ όλα, – όχι μόνον πολίτες των Πόλεών τους – , αλλά “Πανέλληνες” , κρινόμενοι από Ελλανο-δίκες σε παν- ελληνίους αγώνες κ.λ.π .

    Μετά τον Αλέξανδρο και τη δημιουργία συγκεντρωτικών αυτοκρατοριών τα  τρία  “Ηροδοτικά” χαρακτηριστικά φαίνεται να απουσιάζουν, αφού την έννοια “έθνος” “σηματοδοτούν” η πίστη στο νόμο και τον αυτοκράτορα , τους δένει δε η “κοινή εν πολλοίς φορολόγηση” και η σχέση του λαού ( ως αυτοκρατορικό έθνος ) είναι άσχετη “αίματος, θρησκείας και γλώσσας“, αν και συχνά για λόγους επικοινωνίας είναι δίγλωσσοι ( π.χ τοπικές διαλέκτους και Ελληνικά και/ ή  αργότερα επί Ρωμαίων Λατινικά ), έχουν ποικίλες θρησκείες και φυσικά ποικίλα “αίματα“, με διακριτή όμως συνήθως – λόγω ενδογαμίας -, την “Ηροδοτική εθνολογική/ εθνοτική  καταγωγή τους” μέσα σ’ ένα αυτοκρατορικό/ φορολογικό έθνος.

   Με τον χριστιανισμό, τον ισλαμισμό κ.λ.π η έννοια του έθνους ( είτε Ηροδότου, είτε αυτοκρατορικού/ φορολογικού ) μετατοπίζεται στο κοινής θρησκείας ( ασχέτου αιματολογικής καταγωγής και γλώσσας ) “έθνος” που αποκαλείται πλέον “γένος” ( ευρύτερη έννοια από το είδος, όπως λέμε στα νομικά ), το οποίο μαζί με άλλα «θρησκευτικά έθνη» μπορεί να συνυπάρχει ή να αντιμάχεται μέσα σε μια «φορολογική» αυτοκρατορία. Αυτό που οι οθωμανοί ονόμαζαν Μιλλέτ.
( Σημ. Αντίστοιχες έννοιες, με “λεκτικές” διαφοροποιημένες σηματοδοτήσεις, μπορούμε να βρούμε στους Άραβες, Ινδούς, Αφρικανούς, Ινδιάνους, Κινέζους κ.λ.π , αλλά παρέλκει τώρα η ανάλυση ).

    Από την Γαλλική επανάσταση σηματοδοτείται μία άλλη έννοια “του nation/ έθνους” με την έννοια της πολιτικής οργάνωσης υπηκόων, στο ν’ αναβαθμιστούν σε ” Πολίτες” ενώπιον μίας Δεσποτείας, με ισονομία κ.λ.π ( Κράτος / state/ κατάσταση δικαίου ) που δεν έχει να κάνει υποχρεωτικά με τις παλαιότερες έννοιες έθνος/ αυτοκρατορικό έθνος/ γένος, χωρίς όμως να αποκλείονται στοιχεία αυτών των παλαιοτέρων εννοιών.

Στις νεοσύστατες Η.Π.Α δημιουργήθηκε ένα νέο μόρφωμα που έχει να κάνει με την Γαλλική έννοιά του,  αλλά και με το πολυεθνικό/ φορολογικό αυτοκρατορικό έθνος, εν ονόματι όμως της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και όχι της αυτοκρατορίας/ δεσποτείας.

Σήμερα η έννοια πελαγοδρομεί με προσπάθειες επαναπροσδιορισμού της κυρίως λόγω γεωπολιτικών συμφερόντων, όπως αυτά υπαγορεύονται και διαχέονται από τα παγκόσμια “δοχεία σκέψης “.

    Για να μην πελαγοδρομήσω κι’ εγώ, τοποθετούμαι στο τι πιστεύω για το Ελληνικό έθνος και τη διαχρονία του, εντελώς υποκειμενικά και φυσικά χωρίς νεολογισμό ή θέσφατο, θα χαρώ δε ενδεχομένως να συμπληρώσω ή και να μεταβάλω την άποψή μου εάν υπάρξει πειστικός αντίθετος λόγος όπως προείπα:

Οι Ελληνες συμπτωματικώς ( ίσως ), ή από επιλογή διατηρούν τα αρχικά χαρακτηριστικά του Ηροδότου, δηλ. έχουν όπως λένε οι γενετιστές και “όμαιμον” και ομόγλωσσον και ομόθρησκον ( αφού όλοι μαζί { περίπου  90% } πίστευαν είτε στους παλαιούς θεούς, είτε αργότερα στην ορθοδοξία ), έχουν κοινά ήθη και έθιμα , όσοι δε «σύγκληδες» προσήλθαν “εμβαπτίστηκα퓨στο ομόγλωσσον και ομόθρησκον και έγιναν “πείσμονες” έλληνες.

• *Σημ.: ( Για το «όμαιμον» των Ελλήνων, παραπέμπω στοιχειωδώς και όχι περιοριστικώς στις μελέτες των γενετιστών των πανεπιστημίων Στάνφορντ ( ΗΠΑ ) και Παβίας ( Ιταλίας ) σε συνεργασία με το ΑΠΘ, δημοσιευμένες από κοινού στο : ” The genetic composition of the inhabitants of Greece”, Θεσ/νίκη 1993, Κων/ νος Τριανταφυλλίδης   ( καθηγ. γενετικής, τμήμα Βιολογίας ΑΠΘ ), ιατρικές εκδόσεις Γαληνός, Τσιμισκή 128, Θεσ/νίκη ), όπου η καθαρότητα φαίνεται να ξεπερνά  το 95%.
• Για το «ομόγλωσσον» δεν νομίζω πως χρειάζεται ειδική ανάλυση, αποδεικνύεται από αυτά που μιλάμε μέχρι σήμερα συν τις ντοπιολαλιές ( βλ. π.χ λεξικό Ησύχιου, Σουϊδα, Liddel&Scott κ.ά ). Το ότι κάποιοι έλληνες μιλούσαν/ ή μιλούν αρβανίτικα, βλάχικα, σλαβομακεδονικά, ή τούρκικα κ.λ.π δεν έχει να κάνει με τον γενετικό τους κώδικα, ούτε υποχρεωτικά η διαφοροποίηση γλώσσας ή η διγλωσσία αλλοιώνει τα ανά εποχή προσδιοριζόμενα “εθνικά”  χαρακτηριστικά και εάν υπάρχουν διαφορές εντάσσονται στο 5-10% που σίγουρα δεν αποτελούν “διαβρωτικό” στοιχείο.
• Ομοίως και με το «ομόθρησκον». Στην αρχαιότητα το 90% και πλέον πίστευε στους ίδιους θεούς ( έστω και με διαφορετικά ονόματα, αλλά κοινές ιδιότητες  ) και με βασικά ίδια λατρευτικά έθιμα στους βωμούς και ναούς. Το αυτό συνέβη και με τον χριστιανισμό ( σιγά σιγά, αυτοβούλως ή αναγκαστικά ) το 90% των Ελλήνων έγιναν χριστιανοί ορθόδοξοι με κοινά λατρευτικά έθιμα ή / και δοξασίες σε κοινής δομής ναούς. Το ότι υπήρχαν πάντοτε 10% ελλήνων καθολικών, μουσουλμάνων ή άλλων δογμάτων δεν είναι αποτρεπτικό  ( π.χ οι καθολικοί έλληνες της Σύρου ανήκαν στο μιλλέτ των φράγκων, ενώ οι ορθόδοξοι στο ρωμέϊκο μιλλέτ. Ομοίως ένας ορθόδοξος ΤαταροΜολδαβός, όπως ο πρίγκηψ Δημ . Καντεμίρ ανήκε στο γένος των ρωμιών, ενώ ο μουσουλμάνος Έλληνας ή αρβανίτης λεγόταν πως «Τούρκεψε» δηλ. ισλαμοποιήθηκε και όχι φυσικά πως άλλαξε ο γενετικός του κώδικας μεταβαλλόμενος σε Τούρκο !! ), ούτε αλλοιώνονται έτσι τα συνολικά χαρακτηριστικά. (  οι “σύγκληδες” που εντάχθηκαν στο ανά εποχή ελληνικό έθνος/ γένος κ.λ.π, μετεβλήθησαν σε “πείσμονες έλληνες”, π.χ ο “μάλλον σλαβοαρβανίτης” Μοραϊτης Ιωάννης Τσερνωτάς, ορθόδοξος σ(ι)παχής στον οθωμανικό στρατό,  το Σεπτέμβριο του 1571, πεθαίνει “εξελεπιζόμενος/ γδαρμένος ζωντανός” ως εξεγερμένος Έλληνας {!!} μαζί με τους προκρίτους της Β. Πελ/νήσου στη μονή Ταξιαρχών Αιγιαλείας { βλ. Ι. Χασιώτη, τόμος Ι’, Ιστορία Ελλην. Έθνους της εκδοτ. Αθηνών}).
• Τα «ήθη και τα έθιμα» επίσης είναι βασικός συνδετικός κρίκος ενός “έθνους” , όπως απέδειξαν οι στοιχειωδώς αναφερόμενοι λαογράφοι ( π.χ Ν. Πολίτης, Γ.Α Μέγας ή στην μουσική ο Ελβετός Samuel Baud Bovy ).
• Το ότι οι έλληνες ( ο απλός λαός ) δεν γνώριζαν περιοχές πέρα από το χωριό τους, δεν έχει να κάνει με την “ελληνικότητά τους” ( π.χ  η γενιά της μητέρας μου είδε θάλασσα και την Αθήνα στα 18 της, το 1963 !!! ).

  Επομένως , ως «έθνος», περάσαμε και είχαμε επιτυχημένη πορεία και με τον « Ηροδότειο όρο»  και με τον αυτοκρατορικό/ φορολογικό όρο του έθνους ( επί Ρωμαίων ), αλλά  και το Βυζάντιο με τον όρο του έθνους/ γένους , και  φυσικά  με τον οθωμανικό όρο μιλλέτ.     Όταν γίναμε πολιτική οντότητα υπηκόων έναντι των κυριάρχων οθωμανών, διεκδικώντας να γίνουμε Πολίτες με δικό μας Κράτος ( επανάσταση ’21 ), φέραμε και τα χαρακτηριστικά του γαλλικού όρου ” nation“, οπότε είχαμε τα προσόντα να μας κατανοήσουν και οι όψιμοι αναθεωρητές πολιτικοί της Ευρώπης του 19ου αιώνα.  Δηλαδή διαχρονικά και σε κάθε περίπτωση κουβαλούσαμε όλα τα χαρακτηριστικά που ο χρόνος  και το ιστορικό περιβάλλον ανά τους αιώνες απαιτούσαν και όριζαν για τον όρο έθνος, είτε εξ αίματος, είτε φορολογικό μόρφωμα, είτε πολιτιστικό, είτε  ως πολιτική οντότητα.  Επομένως πάντα ήμασταν διακριτό από άλλους έθνος .

Τελευταίως υπάρχει προσπάθεια προσαρμογής μας στην αμερικανική ( ΗΠΑ ) έννοια του έθνους ( πολυεθνική φορολογική μονάδα κατοίκων συγκεκριμένου  χώρου/ χώρας ),  αδιάφορα όμαιμου, ομόθρησκου και ομόγλωσσου. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει αλλοίωση, διότι το έθνος υπερβαίνει τα εδαφικά όρια της “χώρας“, κουβαλάει πλέον μακρά διαχρονική παράδοση ( το εμείς ). Το έθνος (  έστω και ορφανό άνευ συγκεκριμένου εδαφικού χώρου, όπως λέει ο Ρήγας στο: « ώ παιδιά μου ορφανά μου, σκορπισμένα δώ κι’ εκεί ..» ) , μπορεί να  υπάρχει “όπου γή και πατρίς“, η δε έννοια πατρίδα ( ετυμολογικά η γή των πατέρων, αλλά πολιτιστικά είναι οι κοινές μνήμες και παραδόσεις ενός λαού ) ξεπερνά την έννοια κράτος και τούτο διότι, επί  400 χρόνια υπόδουλοι δεν είχαμε κράτος, είχαμε όμως πατρίδα ( κοινή παράδοση ) και γι’ αυτό επιζήσαμε , επομένως στο μέλλον , έστω και εάν δεν έχουμε κράτος    ( ουσιαστικά γραφειοκρατική φορολογική υπόσταση ) – πράγμα που απεύχομαι – , αν έχουμε πατρίδα ( το ομού ) δεν πρόκειται να εξαφανιστούμε μέχρι το τέλος του χρόνου διότι είμαστε φορείς «ενός ιλιγγιώδους διαχρονικού  πολιτισμού»  όπως λέει ο Χρ. Γιανναράς..!!!!

   Προσωπικά ως Κοινωνιολογών επιστήμων ( νομικός/ ιστορικός/ μουσικολόγος ), δεν στέκομαι στα “καθαρά” χαρακτηριστικά που αν και υπάρχουν ( το λένε ειδικές επιστήμες, όπως η γενετική, η γλωσσολογία κ.λ.π ), δεν με αφορούν άμεσα, αλλά πιστεύω στα της παραδόσεως ( συλλογικής ή ατομικής μνήμης ηθών και εθίμων )   που σύμφωνα με τον ποιητικό όρο του Γ. Σεφέρη είναι η ” Πατρίδα“, γι’ αυτό και όλοι οι αγωνιστές του ’21 στις μεταξύ τους επιστολές ( δεσμού ) προσφωνούνται: ” αδελφέ/ οί, πατριώτες “.  Αυτό πιστεύω σημαίνει πολλά. Είναι το υφέν   ( μουσικός συνδετικός όρος )  που μας κράτησε διαχρονικά Ελληνες, δηλ. η “Πατρίδα” και όχι το Κράτος που έτσι κι αλλιώς μέχρι τον Ι. Καποδίστρια δεν είχαμε !!!
Πιστεύω και με ενδιαφέρει  μόνον η έννοια  παράδοση/ πατρίδα, έστω και εάν υπάρχουν αποδείξεις “καθαρότητας” του  διαχρονικού ελληνικού έθνους , το δε κράτος ( προσωπικά υποκειμενικά ) με ενδιαφέρει μόνον εάν συνάδει με την έννοια πατρίδα, άλλως και σε περίπτωση δυσαρμονίας μεταξύ τους έχω σταθερό προσανατολισμό στην «παράδοση», ως διαρκώς όμως εξελισσόμενη και προσαρμοζόμενη  σύγχρονη έννοια και  όχι ως μουσειακό ιδεολόγημα .

   Εν τω μεταξύ, δεν προλαβαίνω να παρακολουθώ την αρθρογραφία ή τις τόσες πολλές εκπομπές αναφορικά  με την εκπομπή του ΣΚΑΙ για το 1821 ( διότι πρέπει και να δικηγορώ ), πλην όμως με ευχαριστεί πνευματικά η ενασχόληση με το θέμα, οπότε θα μου επιτρέψετε έναν σχολιασμό στο άρθρο του κ. Θ. Βερέμη στην Καθημερινή της Κυριακής 27.02.2011,  όπου επανέρχεται δριμύτερος με άρθρο που τιτλοφορείται: «Φράκο ή φουστανέλα;», λέγοντας επί λέξει: « Πρέπει να ομολογήσω ότι πολλά από τα σχόλια που γράφτηκαν από πολέμιους της τηλεοπτικής σειράς του «1821» με εντυπωσίασαν με την οξύτητά τους και ενίοτε με την παραποίηση του θεάματος. Ανάλογα με ξάφνιασαν οι διαστρεβλώσεις επιστολογράφων, όπως εκείνη που δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία» της περασμένης εβδομάδας, η οποία μου απέδωσε –μηδέποτε υπάρξασα– ομιλία σε πανεπιστήμιο της Κωνσταντινουπόλεως, όπου φέρομαι ειπών σε τουρκικό κοινό ότι οι Ελληνες διέπραξαν γενοκτονίες και όχι οι Τούρκοι. Το πάθος του συγγραφέα της επιστολής προφανώς ξεπέρασε τη στοιχειώδη ευθυκρισία. Ή ακόμα το παραλήρημα επιστολογράφου της Πελοποννήσου, ο οποίος διατρέχει αιώνες ιστορίας σαν να είναι ημέρες και καταλήγει στη γνωστή πλέον επωδό του ενόχου για όλες τις αμαρτίες, ΕΛΙΑΜΕΠ. Για τους μηδέποτε αναγνώσαντες οτιδήποτε κυκλοφόρησε από το Ιδρυμα αυτό και τα κατά καιρούς μέλη του Δ.Σ., το ΕΛΙΑΜΕΠ αποτελεί μόνιμο στόχο εκτόνωσης.

Η συζήτηση που ακολούθησε την προβολή του τέταρτου επεισοδίου της σειράς, στις 15 Φεβρουαρίου, υπήρξε για μένα αποκαλυπτική. Η άποψη του Στέλιου Ράμφου είναι ότι οι Νεοέλληνες αντιλαμβάνονται την ταυτότητά τους ως αποτέλεσμα αναφοράς στο συλλογικό τους παρελθόν και ότι αυτό καθιστά προβληματική τη σχέση τους με τον παρόντα χρόνο. Ας μου συγχωρήσει ο κ. Ράμφος τούτη την απόπειρα ερμηνείας της σκέψης του.

Η αντίληψη ενός επαναλαμβανόμενου, σαν τις εποχές, χρόνου εξομοιώνει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Ο καθηλωμένος αυτός χρόνος στερεί τα άτομα από τη δυνατότητα διαχείρισης του παρόντος και τον σχεδιασμό του μέλλοντος. Ετσι επανέρχονται συνεχώς στην αρχική πράξη γέννησης της συλλογικής τους συνείδησης, η οποία συνιστά αμετακίνητη αλήθεια που ουδείς έχει δικαίωμα να αναθεωρήσει. Το ιστορικό παρελθόν, όπως τους δόθηκε από το σχολείο, έγινε πηγή ανατροφοδότησης που δεν επιδέχεται αλλαγές. Ο κ. Ράμφος τοποθέτησε μεγάλο μέρος του ελληνικού προβλήματος εκσυγχρονισμού στην αντίφαση ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τους οποίους υιοθετήσαμε στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου χάρη στους Φαναριώτες πολιτικούς, και στην έλλειψη της εσωτερικής διεργασίας, που θα επέτρεπε την αφομοίωση των επείσακτων ιδεών. Το νέο κράτος που εισάγεται στην Επίδαυρο σαν ένδυμα από τη Γαλλία, δεν καλύπτει απόλυτα την ντόπια φορεσιά μας από μέσα. Με άλλα λόγια, η ψυχή των περισσότερων δεν συγχρονίστηκε με τους ξένους θεσμούς που επικάθησαν στην κοινωνία. Ο Στέλιος Ράμφος αποδίδει την ασύμπτωτη σχέση με επιλογές του Βυζαντίου όταν προτιμήθηκε το «τουρκικό φακιόλι από την παπική τιάρα». Ο Σωτήρης Ριζάς επισήμανε ότι η επιλογή επιβλήθηκε μάλλον από τη στρατιωτική ισχύ του κατακτητή. Ωστόσο, η επιλογή εκείνη, αλλά και άλλες παλαιότερες, διαμορφώνουν μια αντίληψη ταυτότητας που βρίσκει στην αέναη συλλογική ζωή τα πρότυπα για τη διαμόρφωση της σημερινής μας αυτοσυνειδησίας. Ετσι η έννοια της ατομικότητας και της ατομικής ευθύνης που λανθάνει, διαχέεται στην αδιάκοπη ανακύκλωση της συλλογικότητας της οικογένειας, της φυλής και της ιστορίας. Οι προτεραιότητες αυτές άλλωστε υπονομεύουν την αξιοκρατία στις δημόσιες επιλογές και τη λειτουργία των νόμων γενικότερα. Η έννοια του απρόσωπου χειραφετημένου πολίτη δεν είναι δυνατό να αποκτήσει οντότητα στην κοινότητα αυτή.

Η εξαιρετική ανάλυση του κ. Ράμφου με βοήθησε να κατανοήσω το πάθος των επικριτών της σειράς και των συζητήσεων που ακολουθούν. Είναι φανερό ότι η σειρά αυτή απέδειξε ότι το διακύβευμα δεν είναι απλώς η ορθότητα ή μη της ερμηνείας των γεγονότων μιας άλλης εποχής, ούτε η κολακευτική ή μη παρουσίασή τους, αλλά η ίδια η αμφισβήτηση μιας παγιωμένης αλήθειας, με κεφαλαίο Α, όπως διαμορφώθηκε από την πρωτοβάθμια κιόλας εκπαίδευση.

Η αναψηλάφηση των ιερών και οσίων της Ιστορίας αποτελεί για πολλούς άμεση απειλή αμφισβήτησης της αντίληψης που διατηρούν για τον ίδιο τους τον εαυτό και την ψυχή τους. Αντιλαμβανόμαστε έτσι ότι η εκπομπή αυτή άθελά της θέτει επί τάπητος, όχι μόνο την ιστορία του 1821, αλλά προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία υπέρβασης της καθηλωμένης συνείδησής μας. Και αν δεν αλλάξει η συνείδηση του κάθε πολίτη, η κάθοδός μας θα συνεχίζεται.»

   Εκείνο που δεν αντιλαμβάνονται ή κάνουν πως δεν αντιλαμβάνονται, ο κ. Θ. Βερέμης και οι συν αυτώ συνεργάτες του, είναι πως  όλες οι διαπιστώσεις που κάνουν ( γνωστές στους παρεπιδημούντες στην Ιερουσαλήμ  και όχι καινοφανείς ) έχουν και διαφορετική ανάγνωση/ οπτική, ότι δηλαδή, η διαχρονική καθοδική μας παθογένεια μετά το ’21 οφείλεται ακριβώς στην επικράτηση των στοιχείων που θαυμάζουν ( πολιτική , πολιτικοί δεμένοι στο άρμα του δήθεν δυτικού εκσυγχρονισμού των μεγάλων δυνάμεων  )  εις βάρος της παράδοσης/ πατρίδας και της συλλογικής ιστορικής μας συνείδησης που μας κράτησε «ζωντανούς» και όχι αφομοιωμένους επί 400 χρόνια, η δε αναψηλάφηση/ αναμόρφωση που επιδιώκεται σήμερα με μεθόδους όπως η εκπομπή του ΣΚΑΙ μόνον περαιτέρω σύγχυση και πολτοποίηση συνειδήσεων μας δημιουργεί     ( με κίνδυνο απωλείας) και επ’ ουδενί  ανάτασή μας, αλλά μήπως αυτό δεν είναι το ζητούμενο από τους αναμορφωτές μας, δηλ. η «αποχαύνωσή μας» ; Η «ανυπακοή» μας όμως σ’ αυτά   είναι  ηθικά και νομικά  ορθή σύμφωνα και με τις αρχές του φιλελευθερισμού. Η ανυπακοή και η αντίσταση δεν είναι μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση. Όταν  δε  ένα κράτος νομοθετεί     ( όπως σήμερα ) με σκοπό να τιμωρήσει όσους διαφωνούν μαζί του και κινητοποιούνται προς διάσωση των αρχών, χάνει κάθε επαφή με την κοινωνία και, φυσικά τη λαϊκή αποδοχή, μη συνάδοντας με τη διαχρονική έννοια πατρίδα, οπότε ιδού η αιτία της συνεχιζόμενης καθοδικής μας παθογένειας  αξιότιμε καθηγητά κ. Θ.Βερέμη.

     Επίσης μία ενδιαφέρουσα εκπομπή είχε ο κ. Αλ. Παπαχελάς στον ΣΚΑΙ το βράδυ της Δευτέρας 28.02.2011, με καλεσμένους μεταξύ άλλων τον κ. Βερέμη και τον κ. Χρ. Γιανναρά  την οποία δυστυχώς δεν είδα !! Πληροφορήθηκα όμως πως η παρουσία του κ. Χρ. Γιανναρά ήταν καταλυτική. Θα χαρώ να δω την εκπομπή σε επανάληψη, ή να διαβάσω στο διαδίκτυο αναλυτικά της σχόλια.

   Πριν περάσω στα σχόλια της 6^ης εκπομπής, αισθάνομαι την ανάγκη ν’ αναφερθώ εν συντομία στο θέμα της αποδόμησης της προσωπικότητας του Κολοκοτρώνη ( στις προηγούμενες εκπομπές ), καθώς και στο θέμα των δανείων που δεν σχολιάστηκε επαρκώς και ήδη φαίνεται να ξεφεύγει της θεματολογίας ( δεν ξέρω αν επανέλθουν με αφορμή τον Ι. Καποδίστρια ) , επ’ αυτών δε λεκτέα τα εξής:

    Ο Θ. Κολοκοτρώνης, είχε όραμα και ήθελε την απελευθέρωση της Πόλης ( που ήξερε πως δεν θα ζήσει να δεί ) και επ’ ουδενί  να κάνει προτεκτοράτο του την Πελοπόννησο.  Δεν είχε σκοπό να γίνει τοπάρχης, ούτε πλούτισε από τον αγώνα, έχασε τον γιό του Πάνο και πάμπολλους συγγενείς,  τον μπαινόβγαζαν στη φυλακή,  και  μετά πάντοτε τον καλούσαν στα δύσκολα και  αυτός τους συγχωρούσε βοηθώντας τους , ενώ αποτραβήχτηκε από την ενεργό δράση όταν ήρθε ο  Ι. Καποδίστριας τον οποίο εκτιμούσε και πίστευε, αφήνοντάς του χώρο δράσης. Φαίνεται πως  ήταν φίλα προσκείμενος στη μεγάλη ιδέα της Ελλάδας, αλλά με το Καποδιστριακό όραμα της ομοσπονδίας ( όπως στην Ελβετία ) , διότι οι έλληνες από την αρχαιότητα αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης «προκρίναμε/ προτείναμε» στον εαυτό μας και στον κόσμο ( Πόλη Κράτος/ κοινωνία/ ομοσπονδία «Πανελλήνων» ), προκειμένου να έχει λειτουργία η άμεση ελεγκτική δημοκρατία και το «πρόσωπο», απορρίπτοντας το «απρόσωπον» του συγκεντρωτικού γραφειοκρατικού κράτους. Η δυτικού τύπου πελατειακή αντιπροσωπευτική δημοκρατία, ή τα δεσποτικά καθεστώτα, ή οι βασιλο-αυτοκρατορίες « δεν μας ταιριάζουν » !!!

    Ο Κολοκοτρώνης δεν ήθελε τα δάνεια των ξένων διότι ήξερε πως υποθήκευαν το μέλλον της Ελλάδας, δένοντάς μας στο άρμα της εξάρτησης / κηδεμονίας των δυνάμεων αυτών   (  γεγονός για το οποίο δικαιώθηκε ). Αντιθέτως γνώριζε και υποστήριζε την εκ των ενόντων οικονομική στήριξη και ανόρθωση του νεοσύστατου κράτους μέσω των τεραστίων δωρεών των ελλήνων μεγαλεμπόρων του εξωτερικού και των εφοπλιστών, οι οποίοι βασικά στήριζαν τον αγώνα οικονομικά , δίνοντας χρήματα για αγορά πολεμικού υλικού και στη συνέχεια κτίζοντας κτήρια που θαυμάζουμε μέχρι  σήμερα. Η επανάσταση δεν στάθηκε μόνον από τους μπαρουτόμυλους του Μοριά. Χρειαζόταν χρήματα και αγορά υλικού από το εξωτερικό, το οποίο κάλυπταν οικονομικά οι  απόδημοι έλληνες της διασποράς και οι ανά τον κόσμο ταξιδεύοντες εμπορευόμενοι εφοπλιστές, που ενεργοποιούσαν και τους φιλέλληνες, σε αυτούς δε θα έπρεπε να προσβλέπουμε και σήμερα  και είμαι σίγουρος ότι θα ανταποκριθούν στο κάλεσμα όταν το ολίγιστον νεοελληνικό κρατίδιο πάψει να είναι αναξιόπιστο.

Κατά τα λοιπά, η σημερινή  εκπομπή με καλεσμένους στο σχολιαστικό πάνελ τις «Εξαιρετικές Καθηγήτριες» ιστορίας κ.κ Αικ. Κουμαριανού, Κατερ. Γαρδίκα και Μ.Ευθυμίου, σε «σύνδεση» με τον κ. Ιακ. Μιχαηλίδη ( ΑΠΘ ) κινήθηκε σε πραγματικά σωστά και αντικειμενικά επίπεδα, τα δε μικρά  αλλά σημαντικά ημαρτημένα ή παραλείψεις της, οι καθηγήτριες τα εντόπισαν και τα «καυτηρίασαν» αμέσως, ενώ οι δικαιολογίες του κ. Μιχαηλίδη δεν έπεισαν  !!

  Πλέον συγκεκριμένα:  Το επεισόδιο  ήταν μια ωδή στο σθένος των  ελεύθερων πολιορκημένων του Μεσολογγίου, μιάς πόλης που συγκέντρωνε πολλούς ντόπιους, αλλά και πρόσφυγες έλληνες , οι οποίοι τόλμησαν την μοναδική ηρωϊκή τους έξοδο, που συγκλόνισε τον κόσμο και ενεργοποίησε  από ποιητές όπως ο Δ. Σολωμός ( εθνικός ύμνος ), ζωγράφους όπως ο Ντε Λα Κρουά ( πίνακες ) φιλέλληνες με ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά και μόνιασε τους υπό την «διχόνοια την δολερή» αγωνιστές. Ορθώς επισημάνθηκε πως η Χίος ήταν ο θρήνος και το Μεσολόγγι ο ηρωϊσμός, αυτά  δε τα δύο ( όχι όμως μόνον ) γεγονότα αποτέλεσαν τον συνδετικό κρίκο μεταξύ νεοελλήνων και αρχαιότητας στο μυαλό και την ψυχή  των Ευρωπαίων !!

   Για πρώτη φορά έγινε λόγος για τους Σουλιώτες, τον επαγγελματισμό και τον ηρωϊσμό τους ( π.χ: 1 Σουλιώτης προς 20 εχθρούς ) , αν και εντέχνως υπερτονίστηκαν οι  «δοσιματικές» σχέσεις τους με τον Αλή ..!!!

Ομοίως έγιναν «αφαιρετικές» αναφορές στο ρόλο των Υδραίων καπεταναίων/ ναυτικών, που στηριζόταν στην αμοιβή τους και όχι στην ανιδιοτέλεια ( !! ), και σε σχέση με την αποχή τους από το ναυτικό αποκλεισμό του Μεσολογγίου που είχε κάνει ο στόλος του Ιμπραήμ.

Έγινε αναφορά στην αδυναμία της κυβέρνησης του Ναυπλίου ν’ ασκήσει διοίκηση, λόγω τοπικισμού και  έλλειψης χρημάτων, γεγονός που την ανάγκασε να εκποιήσει «εθνικοιδιόκτητες» γαίες , από τις οποίες δεν έλαβε χρήματα τελικώς, όπως αναφέρει και ο Κολοκοτρώνης. Κατά τα λοιπά οι πολιτικοί εξαφανίστηκαν σ’ αυτό το επεισόδιο, όπως κι’ ο Κολοκοτρώνης, αντιθέτως έγινε αναφορά σε Μάρκο Μπότσαρη, Νότη Μπότσαρη, Τζαβέλαινα και τον Καραϊσκάκη ( ως ο ικανότερος όλων ) , όχι όμως η σχέση του με τον Μαυροκορδάτο

  Μνημονεύτηκαν και οι δηώσεις του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο  με  τα σκλαβοπάζαρα, ενώ αν και αναφέρθηκε , πέρασε σχεδόν απαρατήρητη η πολιορκία των Αθηνών/ Ακροπόλεως και ο ρόλος των αντιμαχόμενων πλευρών. Το μόνο που υπερτονίστηκε ήταν πως οι Αθηναίοι περίμεναν τον  Ρεσίτ Πασά ( Κιουταχή ) με «ανοιχτές αγκάλες» !!!

Η παρουσίαση των εφημερίδων της εποχής είναι στα θετικά της εκπομπής, ενώ στα αρνητικά της είναι η  άδικη κριτική στη στιγμιαία στάση των Υδραίων, χωρίς ν’ αναφερθεί η συνολική τους προσφορά και ειδικά του Μιαούλη , ο οποίος το θέμα Μεσολόγγι το είχε επωμιστεί ατομικά !!!

    Ατόπημα , αστοχία, ημαρτημένο ( με όλο τον σεβασμό στους αρβανιτόφωνους προγόνους μας ) θεωρώ το «σκηνοθετικό δρώμενο» της Μεσολογγίτισσας μάνας που νανουρίζει το μωρό της στ’ Αρβανίτικα !!! Έστω κι’ αν υπήρχαν πολλοί αρβανιτόφωνοι στο Μεσολόγγι, στην συγκεκριμένη σημερινή εκπομπή δεν νομίζω πως είχε κάτι να δείξει ή να προσθέσει η  σκηνή αυτή . Ήταν πλεονασμός και ειλικρινά δεν ξέρω σε τι θα έβλαπτε  αν το νανούρισμα ή το μοιρολόϊ  ήταν στα ελληνικά της εποχής, όπως έχουν καταγραφεί  στα δημοτικά μας τραγούδια !!! Ένα νανούρισμα, – ούτε καν τραγούδι  – ακούστηκε σε 6 επεισόδια μέσα από  έναν τεράστιο πλούτο που έχει αγνοηθεί από την εκπομπή συστηματικά, κι’ αυτό  το νανούρισμα ήταν στ’ αρβανίτικα ;

   Λίγο οι Σουλιώτες, λίγο οι Υδραίοι, λίγο οι Αθηναίοι και λίγο τ’ Αρβανίτικο νανούρισμα, πάλι κατάφερε η εκπομπή  να «αμαρτήσει/ αστοχήσει». Τυχαίο ;

  Ευτυχώς οι τρείς Καθηγήτριες, Αικ. Κουμαριανού, Κατερ. Γαρδίκα και Μ. Ευθυμίου, κόσμησαν το πάνελ με  επιστημονικό , μεστό , κατανοητό και κριτικό λόγο, κι’ αν αφαιρέσουμε τα θέματα του κρυφού σχολειού και της αγ. Λαύρας που η κ. Γαρδίκα τ’ αντικρούει ως «μυθεύματα» ( έχω τοποθετηθεί και τα’ χω αναλύσει επανειλημμένως- ενώ με όλο τον σεβασμό, λόγω των  χ.φ πηγών -,  έχω πειστεί πως δεν ήταν μυθεύματα, βλ. σχόλιά μου 1,2 και 3), κατά τα λοιπά χάρηκα αφενός γιατί  υπήρξε ακριβής αντίλογος στην εκπομπή, αφετέρου γιατί δικαιώθηκαν όλα τα σχολιαστικά μου άρθρα για το πώς πρέπει ν’ αντιμετωπίζονται τα θέματα της ιστορίας και ειδικά από ένα λαϊκό μέσο όπως είναι η τηλεόραση.

  Ειδικότερα: Η κ. Κουμαριανού είπε πως «το ελευθερία ή θάνατος» στην κυριολεξία έλαβε σάρκα και οστά στην έξοδο του Μεσολογγίου, ενώ  με δικαίωσε στο θέμα των δανείων και του Κολοκοτρώνη, αφού ανέφερε πως από γεωπολιτικό συμφέρον η Αγγλία ήθελε να μας «δέσει» μέσω των δανείων της στο άρμα της, ο δε Κάνινγκ πίστευε πως η Βρετανία πρέπει να έχει δορυφόρους μικρά ανεξάρτητα συνταγματικά κρατίδια/ κράτη ( κ. Γαρδίκα ), επειδή όμως φοβόταν και ήθελε να κρατάει ισορροπία με την Ρωσία το έκανε με πιο συγκεκαλυμμένο τρόπο, σε κάθε όμως περίπτωση για γεωπολιτικούς και μόνο λόγους/ συμφέρον οι μεγάλες δυνάμεις συνασπίστηκαν και καταναυμάχησαν τον στόλο του Ιμπραήμ στο Ναβαρίνο και όχι λόγω «φιλίας».

  Η κ. Γαρδίκα  ορθώς εντόπισε την «μπηχτή» προς τους Υδραίους –  οι οποίοι τάχα δεν πήρανε τον λουφέ/ μισθό και γι’ αυτό δεν εμπόδισαν το στόλο του Ιμπραήμ έξω από το Μεσολόγγι -, λέγοντας πως η συνολική προσφορά τους στον αγώνα και ειδικά του Μιαούλη δεν κρίνονται έτσι απλά από ένα περιστατικό , όπως συμπλήρωσε και η κ. Ευθυμίου , ενώ επιτέλους αναφέρθηκε και η θαλασσία ισχύς / sea power  των ελλήνων και ο τεράστιος ρόλος της στην επικράτηση του αγώνα.  Μία ισχύς που σήμερα κινδυνεύουμε να χάσουμε γεωπολιτικώς και δεν πρέπει, διότι την έχουμε ήδη από την αρχαιότητα, μέσα απ’ τους αιώνες. Μας κρατάει ισχυρούς και με λόγο στη διεθνή κοινότητα !!

    Ο δημοσιογράφος κ. Αρ. Πορτοσάλτε , επέμενε να λάβει κάποιον καλό λόγο για την εκπομπή, αλλά όλες οι καθηγήτριες ήταν έντονα κριτικές. Αν και η κ. Ευθυμίου είπε πως δεν έχει δει όλα τα επεισόδια , εντούτοις ευθαρσώς δήλωσε πως κάποια πράγματα και σημεία  στην παράθεση ιστορικών  σύνθετων γεγονότων  μέσω της τηλεόρασης θέλουν ΜΕΤΡΟ  διότι η απλούστευση έχει πολλές παγίδες !!!  συμπληρώνοντας αυτά που λέμε κι’ εμείς, πως κάποια πράγματα αποσιωπούνται και άλλα υπερτονίζονται, επ’ ουδενί δε μπορεί η σχολική ή η λαϊκή   ( τηλεοπτική) παρουσίαση της ιστορίας να ταυτίζεται με την  αναλυτική κριτική  πανεπιστημιακή διδασκαλία ή έρευνα, που έτσι κι’ αλλιώς τις  χωρίζει χάσμα, θυμίζω δε τι είχαμε γράψει γι’ αυτό το θέμα ήδη από το πρώτο σχολιαστικό άρθρο: « Η ιστορία είναι αντικειμενική και η ερμηνεία της υποκειμενική. Η ιστορία πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται ως ενιαίο σύνολο και όχι ν’ απομονώνονται  μόνον στιγμές της ( εκτός και ενδιαφέρει τον ερευνητή αυτό καθ’ αυτό το γεγονός), άλλως μπορεί να βγουν στρεβλά συμπεράσματα. Οι όψιμες, αλλά καθόλου καινοφανείς  ερμηνείες δεν προσδίδουν απολύτως τίποτα στην παιδείας μας, παρα μόνον σύγχυση και διχόνοια  ( το εθνικό μας σπορ ). Η αληθινή παιδεία ας αναζητηθεί στις επιστολές του Δ. Σολωμού προς το δικαστή Τερτσέτη, ή στο λόγο του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα προς τους νέους, η δε σχολική  «παιδαγωγική ιστορία» επ’  ουδενί   μπορεί να ταυτιστεί με την απόλυτη αλήθεια ( που αφορά εν πρώτοις  τη διαρκή επιστημονική έρευνα ), διότι πως θα εξηγήσεις σ’ ένα παιδί τον αθυρόστομο τραχύ χαρακτήρα του Καραϊσκάκη και ταυτόχρονα τον «καθαγιασμένο» αγώνα του, όταν το παιδί ζει ακόμα στον κόσμο του απόλυτα καλού ( ναι/ μπράβο ) και  κακού ( μη  κακά ), χωρίς να μπορεί να διακρίνει τις ενδιάμεσες αποχρώσεις και το «συναμφότερον» . Αυτά θα έρθουν με την εμπειρία της ζωής, συν τω χρόνω. Όλα τα άλλα μόνο σύγχυση και απόρριψη του δημιουργούν και τελικώς αποκόβεται από τον ιστό. Αποκόβεται από την παράδοσή του, πελαγοδρομεί χωρίς στήριγμα και τα παιδιά χρειάζονται στηρίγματα και σημεία αναφοράς. Θέλουν πρότυπα , αν δε δεν τους δώσουμε θα τ’ αναζητήσουν αλλού και ίσως είναι προς ζημία τους ».

   Και συνέχισε η  κ. Ευθυμίου με την ενόχληση που ένιωσε όταν άκουσε το «αρβανίτικο νανούρισμα» της Μεσολογγίτισσας μάνας στο μωρό της. Τι ήθελε να δείξει η εκπομπή μ’ αυτό ; Φυσικά η απάντηση του κ. Ι. Μιχαηλίδη, περί δήθεν «ποιητικής αδείας» του σεναριογράφου , σκηνοθέτη κ.λ.π  δεν ήταν επαρκής !!

Τέλος η κ. Κουμαριανού μας υπενθύμισε την «μανία» που είχε πιάσει όλους τους Ελληνες, – ότι γλωσσικό ιδίωμα κι’ αν μίλαγαν-,  να βάζουν παντού αρχαιοελληνικά ονόματα, ως φανερή ένδειξη ψυχοπνευματικής σύνδεσής τους  με την αρχαιότητα, κάτι που τους έδινε κουράγιο και υπόσταση , κάτι το οποίο είχε από νωρίς αντιληφθεί ο Αλής !!!

Ο κ. Ι. Μιχαηλίδης από τη Θεσ/νίκη δήλωσε ευθαρσώς πως ο Κολοκοτρώνης και ο Καραϊσκάκης αποτελούν πρότυπα που πρέπει να τιμούνται (sic ), παρότι – συμπληρώνω εγώ – η εκπομπή κάνει τ’ αδύνατα δυνατά για το αντίθετο !!!

Κλείνοντας το παρόν, θα ήθελα ( και συγχωρέστε με ) να επανατοποθετηθώ ( υπενθυμίσω) εν συντομία  την άποψή μου  για το κρυφό σχολειό και την αγία Λαύρα,  δύο θέματα που σχετίζονται με την εκκλησία και ειδικώς  – από πλειάδα ιστορικών επιστημόνων – αμφισβητούνται  ( βλ. άρθρα1,2 και 3 ) :

Κρυφό σχολειό:  « Σχολείο δεν ήταν δημόσιο, ούτε είχε σταθερό πρόγραμμα διδασκαλίας μαθημάτων, ενώ  σαν κτήριο ( πριν ελαχίστων εξαιρέσεων που είναι γνωστές και καταγεγραμμένες ανά επαρχία, π.χ Σοπωτό Καλαβρύτων  ) βασικά δεν υπήρχε, το δε  δικαίωμα να μάθεις γράμματα ήταν προνόμιο, δηλαδή ανακλητό δικαίωμα, άρα όποτε ήθελε ο τοπάρχης το ανακαλούσε και έπαυε επί μακρόν «το σχολειό», –  αν υπήρχε και κανένας δασκαλοκαλόγερος να διδάξει απλά γράμματα και επ’ ουδενί εθνική συνείδηση/ ελληνικότητα -, τα δε παιδιά, αν είχαν το κουράγιο να πάνε στο σχολειό, – επειδή το πρωϊ δούλευαν με τους γονείς για να παράξουν  το προϊόν του φόρου ( kuluk i– resmi)-, πήγαιναν νύχτα και  παρανόμως, παρά την απαγόρευση του τοπάρχη, όσοι δε ήξεραν 5 κολλυβογράμματα ( ψιλά/ λίγα ) , δεν το πολύ έλεγαν ότι ξέρουν γιατί δημιουργούσαν την μήνη  των δυναστών τους ( τάχα ότι ήταν οι εξυπνάκηδες ) και  συχνά κινδύνευε η ζωή τους, γι’ αυτό τα γράμματα ( σχολειό ) που ξέρανε τα κρατάγανε κρυφά, μόνον για ιδία χρήση και για να διαβάζουν στους γεροντότερους 2-3 αράδες της αγίας γραφής, έτσι για να μην ξεχνούν την πίστη και την γλώσσα τους !!!» και συμπληρώνω πως αυτό συνέβαινε και με τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Μ. Ασίας ( ο Θεοφ. Κορυδαλλέας είναι ζήτημα αν έβγαλε 4-5 αποφοίτους από την Μ. Γ.Σχολή) και  μέχρι προσφάτως  στο καθεστώς του Εμβέρ Χότζα .  Το ότι δεν υπάρχουν πολλές πηγές γι’ αυτό, νομίζω πως δικαιολογείται

    Ενώ για την αγ. Λαύρα υπενθυμίζω: « Οι Οθωμανοί της Πελοποννήσου , γνωρίζοντας τις συνωμοτικές ενέργειες των Ελλήνων, την σύναξη της Βοστίτσας (Αιγίου) στα τέλη Ιανουαρίου 1821, το κίνημα του Υψηλάντη στην Μολδοβλαχία ( Φεβρουάριος 1821 ) και με δεδομένη την έλλειψη στρατευμάτων τους από την Πελοπόννησο λόγω Αλή Πασά, θορυβημένοι κάλεσαν τις κεφαλές των Ελλήνων στην Τριπολιτσά για να τις εγκλωβίσουν ούτως ώστε οι Ελληνες χωρίς αρχηγούς να μην «στασιάσουν». Μεταξύ των κληθέντων ήταν και ο Π.Π. Γερμανός. Στο δρόμο Πάτρα – Καλάβρυτα – Μαζέϊκα – Λεβίδι – Τριπολιτσά προσποιήθηκε αδιαθεσία  ( υπάρχει ολόκληρη γνωστή ιστορία γι’ αυτό στα απομνημονεύματά του, αλλά και πολυδημοσιευμένη ) για να μην εγκλωβιστεί στην Τριπολιτσά και έμεινε για ημέρες στη μονή Αγ. Λαύρας ( θ’/ 9η Μαρτίου έως και την ιη’/18^η Μαρτίου 1821 με κάτι πισωγυρίσματα προς Μαζέϊκα). Εκεί βρέθηκε η ευκαιρία να ξανασυζητήσει με τον Ζαΐμη, τον Φωτήλα, τον Πετιμεζά, τον Λόντο, τον Χαραλάμπη, όσα είχαν ξαναπεί για επανάσταση τον Ιανουάριο στη Βοστίτσα, πιστεύοντας ότι το ίδιο έκανε στη Μάνη και στην Καλαμάτα ο Κολοκοτρώνης, ο Πετρόμπεης, ο Παπαφλέσας και αυτό χωρίς να έχουν κινητά τηλέφωνα να συντονιστούν!!! Εν τω μεταξύ από τις 14 – 17 Μαρτίου 1821, στα Καλαβρυτοχώρια (Κλουκίνες, Αγρίδι, Σοπωτό, γεφύρι αμπήμπαγα, φροξυλιά, χελονωσπηλιά) πρωτοπαλίκαρα χτυπούσαν Οθωμανούς και συνεργάτες τους φοροεισπράκτορες υλοποιώντας προεπαναστατικά χτυπήματα.

Στις 17 Μαρτίου 1821, ανήμερα της εορτής του αγίου Αλεξίου, του οποίου η Κάρα βρίσκεται στην Αγ. Λαύρα και πανηγυρίζει η μονή, τελέσθηκε δοξολογία με όλες τις «Καλαβρυτινές Κεφαλές», τον Π.Π Γερμανό και τον Κερνίκης Προκόπιο, παρουσία πλήθους κόσμου προσκυνητών που δεν ήξεραν τι τους περίμενε. Εκεί πρέπει να έγινε αυτό που λέμε «ορκωμοσία», της οποίας οι λεπτομέρειες είναι περισσότερο προφορικές . Στη συνέχεια όλοι έφυγαν για τους τόπους τους γνωρίζοντας πως δεν υπήρχε σημείο πισωγυρίσματος. Ή θα ελευθερώνονταν ή θα πέθαιναν. Ο Π.Π.Γερμανός αναφέρει στ’ απομνημονεύματά του, σελ. 25-30 των εκδόσεων ΔΡΟΜΕΥΣ 1996, και ειδικά στη σελ. 28 στιχ. 22 : “..όθεν μερισθέντες ανεχώρησαν εκ της Λαύρας, ο μεν Π.Π. ο Κερνίκης και Ανδρέας Ζαήμης δια τα Νεζερά, ο δε Ασημάκης Ζαήμης και Φωτήλας δια την Κερπινήν, ο δε Σωτήριος Χαραλάμπης και Σωτήριος Θεοχαρόπουλος δια Ζαρούχλαν..”.

Έτσι ο Π.Π. Γερμανός βρέθηκε από τις 18 Μαρτίου στα Νεζερά Πατρών. Τις ίδιες ημέρες     ( 17.03.1821 ) κινούσε και ο Πετρόμπεης από την Μάνη να συναντήσει τον Κολοκοτρώνη προ της Καλαμάτας. Στις 21  Μαρτίου 1821  οι Καλαβρυτινοί χτύπησαν την φρουρά του βοεβόδα Καλαβρύτων Αρναούτογλου και ελευθέρωσαν τα Καλάβρυτα έχοντας μπαϊράκι το παραπέτασμα της ωραίας πύλης του ναού του Αγ. Αλεξίου, το γνωστό «λάβαρο». Το πιστοποιούν τα πιστοποιητικά των αγωνιστών του 1821 με καταγωγή από τα Καλαβρυτοχώρια (αρχείο αγωνιστών 1821, εθνικής βιβλιοθήκης ) και οι προφορικές παραδόσεις και τα τραγούδια ( π.χ «..στη μέση στα Καλάβρυτα», ή το « ..κρυφά το λέει κι’ ο ‘γούμενος από την αγ. Λαύρα» ) αλλά  κυρίως χ.φ αγωνιστών  όπως του φιλικού εκ Τσορωτά Ιωαν. Τσερνοτόπουλου στα κυτία ( κουτιά ) Νο 140, α.α 01954, 52/03722, 105/06833, 30/01045 του αρχείου αγωνιστών 1821 όπου αναφέρονται ονόματα αγωνιστών όπως Θ. Μπουλιαρίτης, Δρούγκας Γεώργιος, Κωστόπουλος Σπυρίδων , με πιστοποιητικά που αναφέρουν ότι έλαβαν μέρος στη μάχη των Καλαβρύτων ( 21.03.1821 ) και προηγουμένως στα “γεγονότα” ( 17.03.1821 ) της Λαύρας !! Στις 22 Μαρτίου απελευθερώθηκε η Καλαμάτα και στις 25 Μαρτίου 1821 (που είναι μια ημερομηνία που είχε οριστεί για την επανάσταση, μαζί με τις εναλλακτικές του Αγ. Γεωργίου 23 Απριλίου  και της 29^ης Μαΐου, αλλά τους πρόλαβαν τα γεγονότα κι’ έγινε νωρίτερα ), επεδόθη δήλωσις (declaration) στα προξενεία των ξένων δυνάμεων στην Πάτρα και στην Καλαμάτα αναφέροντας ότι το έθνος των Ελλήνων ήταν σε επανάσταση και όχι στάση. Αυτές τις δηλώσεις έλαβε και ο Κοραής και τις δημοσίευσε στο Παρίσι στην εφημερίδα Le Constitutionnel στις 6 Ιουνίου 1821, εκεί αναφέρεται και η αγ. Λαύρα.

Τα παραπάνω γεγονότα, με την συμβολική συγκέντρωσή τους το 1838 (διάταγμα Όθωνα) σε μία ημερομηνία (25^η Μαρτίου/Ευαγγελισμού, συμβολισμός, θέλημα θεού να σκλαβωθούμε, θέλημα θεού να ελευθερωθούμε), ουδέποτε αμφισβητήθηκαν από τους ζώντες Αγωνιστές του 1821, τουναντίον τα συμφώνησαν και είπαν: «Οι Καλαβρυτινοί πρώτοι, μεταξύ ίσων, εκεί στην Άγια Λαύρα». Αν η Αγ. Λαύρα ήταν «μύθος» δε θα το συνομολογούσαν ο Κολοκοτρώνης και ο Πλαπούτας,, ενώ αν ήταν απλά μια εμμονή της εκκλησίας για να έχει μερίδιο στη δόξα τότε γιατί να μην ήταν συμβολικά οποιοδήποτε άλλο μοναστήρι ή εκκλησία της Πελοποννήσου; Όχι όμως, ήταν ειδική αναφορά. Εκεί στην Άγια Λαύρα, πιστοποιώντας τα γεγονότα της 17^ης Μαρτίου 1821. Το λένε τα τραγούδια, οι αδιαμφισβήτητοι καταγραφείς των γεγονότων όπως έλεγε και ο Κολοκοτρώνης, το λένε οι προφορικές παραδόσεις εκατοντάδων «μυθοπλαστών/sic» προπαππούδων μας. Μα δεν το λέει ξεκάθαρα ο Π.Π. Γερμανός στα απομνημονεύματά του, λένε οι κακόπιστοι. Μα πως να το πει ; καταρχάς η πράξη του δεν θεωρείτο (ούτε και από τον ίδιο) ακόμα ως «συμβολική/ιερή/εθνική», όταν έγραφε τα απομνημονεύματά του το 1826, εν μέσω «φωτιάς και τσεκουριού» του Ιμπραήμ. Εξάλλου ίσως φοβόταν πως αν τα απομνημονεύματά του μετά πλήρων λεπτομερειών έπεφταν στα χέρια του Ιμπραήμ, θα ήταν σαν να υπέγραφε την θανατική του καταδίκη ως ένας εκ των πρωτεργατών της Επανάστασης. Ο Π.Π. Γερμανός πέθανε  εν μέσω λεηλασιών του Ιμπραήμ και δεν πρόλαβε να ανασυντάξει λεπτομερώς τα απομνημονεύματά του.

  Αναρωτιέμαι, γιατί οι μεγαλόσχημοι της  Πολιτείας δεν παρίστανται πλέον  ή τουλάχιστον συχνά σε  εκδηλώσεις  μικτού επετειακού και θρησκευτικού χαρακτήρα ( π.χ αγ. Λαύρα ; ), αντιθέτως παρίστανται πιο εύκολα , είτε σε αμιγώς πολιτειακές  εκδηλώσεις, είτε σε αμιγώς θρησκευτικές εκδηλώσεις ;

    Δεν θέλω να πιστέψω πως οι αμφισβητίες επιστήμονες έχουν ιδεοληψίες με την εκκλησία και τον ρόλο της στη διατήρηση της παράδοσης και του πολιτισμού, ή την συνδρομή της στον αγώνα,( με όλα τα ημαρτημένα που σαν «σώμα» έχει )  διότι τότε θα είχαν απολέσει την αντικειμενική έρευνα κι’ αυτό θα ήταν λάθος. Ούτε θέλω να πιστεύω πως ισχύει το « ού με πείσεις καν με πείσεις» . Ίσως έχουν ελλιπείς πληροφορίες ; ίσως ερμηνεύουν αλλιώς τις πηγές ; θερμή παράκληση, ας ξαναδούνε με καλόπιστο μάτι τις πηγές και ας μπουν λίγο στο πνεύμα ημών των υπολοίπων και ίσως συμφωνήσουμε. Είθε !!

  Στο επόμενο  7^ο επεισόδιο έρχεται ο Ι. Καποδίστριας ( μάλλον αγαπημένος του κ.Θ. Βερέμη , αλλά και δικός μου). Είμαι περίεργος να δω την παρουσίασή του . Εν αναμονή !!!

.