Του Γ.Ν. Παπαθανασόπουλου
Οι Έλληνες, από την Άλωση, είχαν ως επιδίωξη να απελευθερωθούν από την τυραννία των Βαρβάρων κατακτητών και να αποκαταστήσουν την Χριστιανική Αυτοκρατορία της Ανατολής. Τα πρώτα μετά την Άλωση χρόνια, ήταν δύσκολα για τους Έλληνες, λόγω της κεκτημένης ορμής των εισβολέων. Το ηθικό τους όμως, αναπτερώθηκε μετά τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (στις 7 Οκτωβρίου 1571) και τη συντριβή του Οθωμανικού στόλου.
Είναι χαρακτηριστικό αυτό το οποίο γράφεται στο Χρονικό του Γαλαξιδίου (σελίδες 212 – 214): «Έστοντας οι Φράγκοι να νικήσουνε την Τούρκικη Αρμάτα, επαραγγείλασι σε όλους τους Χριστιανούς πώς να σηκώσουνε άρματα κατά τους Τούρκους, και αυτοί θα τους συντρέξουνε. Ακούοντας γουν τέτοια παρηγορητικά λόγια οι Χριστιανοί, με μεγάλη χαρά και πολύ κρυφά ετοιμαστήκασι για να βαρέσουνε τους Τούρκους. Κι εμείνασι σύμφωνοι πως άλλοι της στεριάς και άλλοι του πελάγου να βαρέσουσι τους Τούρκους λέγοντας Ή ΝΑ ΠΕΘΑΝΟΜΕ Ή ΝΑ ΞΕΣΚΛΑΒΩΘΟΥΜΕ ΚΑΙ ΟΠΟΙΟΣ ΜΕΤΑΝΟΙΩΣΕΙ Ή ΠΡΟΔΩΣΕΙ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΙΠΑΜΕ ΝΑ ΜΗΝ ΙΔΗ ΘΕΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟ. Και εβάλασι όλοι τα χέρια απάνου σταις εικόναις και επήκασι φοβερόν όρκον».
Ο Πάπας και οι άλλοι ηγεμόνες της Δύσης κοίταζαν τα συμφέροντά τους. Όταν, όμως, οι Έλληνες διαπίστωναν ότι έστω ένας από αυτούς, όπως ο Δούκας του Νεβέρ, διέθεταν έστω και ίχνος προθυμίας προς απελευθέρωση του Ελληνικού Έθνους, τον αγκάλιαζαν και με χίλιους τρόπους προσπαθούσαν να τον πείσουν να τους βοηθήσει να απελευθερωθούν. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Επισκόπου Μάνης Νεοφύτου, ο οποίος το 1612 απέστειλε επιστολή στον Νεβέρ, στην οποίαν τον προσονομάζει Κωνσταντίνο Παλαιολόγο προτρέποντάς τον να απελευθερώσει την κατακτηθείσα Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Μεταξύ άλλων γράφει: «Έπαρε καράβι και σορδία και κόπιασε, όπου να ενωθούμε στο Πόρτο Λεκάγιο, να πληροφορηθούν ο λαός και να βάλλωμε πάσα όρδινοκαι αν ορίσεις και είνε μπεζόνια να έρθουμε εις τους ορισμούς της. Φρονιμώτατοι λίγα γράφουν και πολλά καταλαμβάνουν. Ουχί έτερον και ο Θεός Ιησούς Χριστός έστω μετά της οικογενείας σου. Έρρωσο. 1612, Οκτωβρίου 8.» Η όποια σκέψη των ηγεμόνων της Δύσης για πόλεμο κατά των Οθωμανών ναυάγησε με τον 30ετή πόλεμο (1618 – 1648) στον οποίον αποδύθηκαν μεταξύ τους σε έναν ανηλεή και πολυαίμακτο πόλεμο με χιλιάδες θύματα και τεράστιες καταστροφές.
Οι Έλληνες δεν έπαψαν να θέλουν την απαλλαγή τους από τον Τουρκικό ζυγό από την Άλωση και μετά. Πάντα ήθελαν την αποκατάσταση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την απώθηση των Τούρκων στην «κόκκινη μηλιά». Ο Πάπας και οι άλλοι ηγεμόνες, πλην ολίγων εξαιρέσεων, δεν ήθελαν την απελευθέρωση των Ελλήνων. Κυρίως ήθελαν να αντικαταστήσουν τους Τούρκους ως δυνάστες. Από τον 18ο αιώνα και μετά, μάλιστα, φροντίζουν να μην θιγούν τα συμφέροντα των Τούρκων. Ένα διάλειμμα υπήρξε, με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου και την από μέρους τους αποδοχή ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, αλλά αμέσως μετά, στη διευθέτηση των συνόρων του, πήραν το μέρος των οθωμανών. Στην κατάσταση αυτή, οι Έλληνες, απάντησαν με το «Ελευθερία ή Θάνατος» και ασφαλώς γνώριζαν από την αρχή της Επανάστασης του 1821 ότι πολεμούν για ένα ανεξάρτητο και ελεύθερο κράτος. Αυτό καταγράφεται εξάλλου στα πρώτα συντάγματα και στα απομνημονεύματα των οπλαρχηγών. –