Τό λησμονημένο, πολύτιμο δημοτικό τραγούδι.

Γράφει ὁ Δημήτρης Καπρᾶνος.

Παρακολουθῶ μέ ἐνδιαφέρον τήν ἀδιαφορία μέ τήν ὁποία ἀντιμετωπίζεται ἀπό τά μέσα ἐνημερώσεως τό ἑλληνικό δημοτικό τραγούδι. Παρακολουθῶ ἐπίσης τήν ἐναγώνιο προσπάθεια τοῦ Λάμπρου Λιάβα νά διασώσει ὅ,τι μπορεῖ, μέ τήν ἐξαιρετική ἐκπομπή «Τό Ἁλάτι τῆς Γῆς», ἀπό τήν δημόσια τηλεόραση. Ἀλλά μία ὥρα, μία φορά τήν ἑβδομάδα γιά ἕναν ἀτελείωτο πλοῦτο, γιά τήν ἴδια τήν παράδοση μιᾶς χώρας πού προσπαθεῖ, μέ κάθε τρόπο, νά ἀλλάξει τήν ταυτότητά της (λές καί εἶναι «ντροπῆς πράματα» τό κλαρῖνο, τό σαντούρι, τό κανονάκι, ἡ τσαμπούνα, τό νησιώτικο βιολί, τό νταούλι) καί παραδίνεται σέ ἕνα μουσικό «τουρλουμπούκι», γιά νά χρησιμοποιήσω τήν γλῶσσα τῶν μουσικῶν…

Παρακολουθῶ καί τήν ἐκπομπή τοῦ Νίκου Πορτοκάλογλου, ἡ ὁποία ἄρχισε μέ τούς καλύτερους οἰωνούς, ἀλλά αὐτό τόν καιρό «κάνει νερά», παρουσιάζοντας «τούς ἴδιους καί τούς ἴδιους» καί ἀγνοῶντας συστηματικά τό δημοτικό τραγούδι, τόν ἦχο τῆς ἑλληνικῆς γῆς…

Θά μοῦ πεῖτε «μά, ποῦ ζεῖς; Ξέχασε ἐκεῖνα πού ἤξερες, δηλαδή τήν ἐποχή πού ἡ Μαρίζα Κώχ, ὁ Διονύσης Σαββόπουλος, τά “Ἀνάκαρα” καί ὁ Γκαϋφίλιας βουτοῦσαν τό κεφάλι στίς δροσερές πηγές τῆς παραδόσεως γιά νά δροσιστοῦν καί νά δροσίσουν κι ἐμᾶς. Ξέχασε τόν ἦχο τῆς τσαμπούνας μέ τόν ὁποῖο μᾶς ξεσήκωνε ὁ “Μπάλλος” ἤ τόν “Μέρμηγκα” μέ τήν Μαρίζα. Ξέχασε τό παραδοσιακό χρῶμα πού ἔδινε στήν μουσική του ὁ Γιάννης Μαρκόπουλος, προσπάθησε νά μήν θυμᾶσαι τόν Ξυλούρη καί τόν Γαργανουράκη»… Ἐν τάξει, νά τά ξεχάσω, ἀλλά εἶναι καί μερικές φορές πού βρίσκεται κάποιος –λές καί εἶναι «βαλτός»– νά μοῦ τά θυμίσει. Ὅπως προχθές, πού ἄκουσα κάποια «σύγχρονα» νησιώτικα τοῦ Νίκου Οἰκονομίδη καί διαπίστωσα ὅτι ὁ παραδοσιακός ἦχος ὑπάρχει ἀκόμη καί ἀναπαράγεται ἀπό σύγχρονους, νέους, δημιουργούς.

Κι ὕστερα ἦλθε νά ἐνισχύσει τήν ἄποψή μου αὐτή ἕνα σερφάρισμα στό διαδίκτυο, ὅπου μπορεῖτε νά ἀνακαλύψετε τήν Βασιλική Καρακώστα, μιά ἐπίμονη κηπουρό, ἡ ὁποία ἔχει βαλθεῖ (καί πολύ καλά κάνει) νά «παντρέψει» τήν παράδοση μέ τόν ἦχο τῶν κλασσικῶν ὀργάνων. Κι ἔτσι, μπορεῖς νά ἀκούσεις δημοτικά τραγούδια, μέ τήν συνοδεία μικρῶν μουσικῶν «κλασσικῶν» συνόλων. Ἕνα ὑπέροχο ἄκουσμα, πού μοῦ γαλήνεψε τήν ψυχή, ἀλλά συνάμα μέ ἔκανε νά ἀναρωτηθῶ τό «γιατί» δέν καλοῦνται αὐτοί οἱ θεράποντες τῶν Μουσῶν στίς ποιοτικές (δυό-τρεῖς ὅλες κι ὅλες) μουσικές ἐκπομπές τῆς ΕΡΤ. Δέν μπορῶ νά πῶ, πολύ καλή καί ἡ ἐκπομπή τῆς ΕΡΤ 2 «Ἡ αὐλή τῶν χρωμάτων» ὑπό τήν ὑψηλή ἐποπτεία τοῦ ἀειθαλοῦς Χρήστου Νικολόπουλου, ἡ ὁποία μᾶς θυμίζει ὅτι τό μπουζούκι εἶναι τό βασικό ὄργανο στό λαϊκό μας τραγούδι καί ὄχι οἱ σάχλες τῶν διαφόρων οἱ ὁποῖοι τραγουδοῦν καί ἀκούγονται «ὅλοι καί ὅλες τό ἴδιο». Ἀλλά εἶναι –πιστεύουμε– ἄδικη ἡ μεταχείριση τῶν πιστῶν στήν παράδοση καλλιτεχνῶν ἀπό τούς «ἐκπομπάρχες».

Φυσικά, δέν ἀναφέρομαι στό νοθευμένο δημοτικό οὔτε στά σύγχρονα «πανηγύρια», ἀπό τά ὁποῖα ἐλάχιστα θυμίζουν τίς ἐποχές τοῦ ἀλησμόνητου Τάκη Καρναβᾶ. Ἀλλά, ἄν ψάξουν λίγο οἱ «ἔχοντες τά γένια», εἶναι ἀπολύτως βέβαιο ὅτι θά βροῦν τά ἀπαραίτητα «χτένια». Δέν ψάχνουν, ὅμως. Προτιμοῦν τά «ἕτοιμα»…

Ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Πέ. 24 Νοεμβρίου 2022, φ. 42.415 σελ. 1, 4 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 25/11/2022).