Μισῶ τό μῖσος.

Γράφει ὁ Μανώλης Κοττάκης – Διευθυντής τῆς ἐφημερίδος «ΕΣΤΙΑ».

Τό χάος πού σκηνοθετεῖς μέ τά συναισθήματα, μπορεῖ νά περιλαμβάνει καί σένα!

ΑΠΟ τήν ἐποχή τῶν μνημονίων καί μέχρι σήμερα, ἕνα συναίσθημα ἔχει ἐγκατασταθεῖ σάν μαῦρο σύννεφο πάνω ἀπό τήν πατρίδα μας: τό μῖσος. Ἡ «τοξικότητα», ὅπως ὀνομάζεται στήν ἐπιστημονική ὁρολογία τῆς πολιτικῆς ὀρθότητας. Στήν ἐποχή τῆς χρεοκοπίας ἡ ὀργή καί τό μῖσος τῶν πλειοψηφιῶν ἐναντίον τῆς πολιτικῆς μας τάξης, στήν ὁποία χρέωνε ὅλα τά δεινά πού εἶχαν ἐπιπέσει ἐπί τῆς κεφαλῆς τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, εἶχε τοὐλάχιστον μία ἐξήγηση. Ἔστω κι ἄν πολλές φορές ἡ ὀργή ἐξετράπη σέ ἀκραῖες μορφές, ὅταν κοινωνικές ὁμάδες στράφηκαν ἐναντίον ἄλλων κοινωνικῶν ὁμάδων ἤ ὅταν ὁ ὄχλος ἐπετίθετο βίαια σέ πολιτικούς καί τούς προπηλάκιζε. Ἀκόμη καί ὅταν πολιτικά κόμματα κατά κάποιο τρόπο χώριζαν τούς Ἕλληνες μέ τά ἀκραῖα συναισθήματα «ἤ ἐμεῖς ἤ αὐτοί». Ἡ χώρα μας εἶχε χάσει ἐντελῶς τά λογικά της…

Τό παράδοξο εἶναι ὅτι τό μῖσος τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, πού ἄφθονο γεννήθηκε στήν κάτω καί τήν πάνω πλατεῖα, πέρασε τό ποτάμι, μετακόμισε στήν ἀπό ἐδῶ πλευρά καί κυριαρχεῖ ἀκόμη καί στήν ἐποχή τῆς ὑποτιθέμενης κανονικότητας. Ἡ τοξικότητα διαπερνᾶ ἀκόμα τόν λόγο τῶν ἡγεσιῶν, τῶν κομμάτων, τῶν κοινωνικῶν δικτύων στά ὁποῖα κάνουν καρριέρα γνωστά συνθήματα, τόν λόγο τῶν ὑποψηφίων βουλευτῶν πού χρησιμοποιοῦν ἄφθονα κοσμητικά ἐπίθετα, τόν λόγο τῶν μέσων ἐνημέρωσης. Λές καί πέρασε ὁριστικά καί τελεσίδικα στό DNA μας. Καί τό ἀκόμη περισσότερο παράδοξο, ὅπως παρατηροῦσα τό Σαββατοκύριακο μελετῶντας τίς κυριακάτικες ἐφημερίδες, εἶναι ὅτι τό μῖσος ἔχει μετακομίσει στήν καλή κοινωνία. Στήν ἀστική κοινωνία. Εἶναι πλέον στύλ!

Στοιχεῖο τῆς προσωπικότητας τοῦ νέου συστήματος πού γεννήθηκε μετά τήν ἔξοδο ἀπό τά μνημόνια. Ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι τό μῖσος πού χαρακτηρίζει τήν Ἀκροδεξιά καί μέρος τῆς Ἀριστερᾶς εἶναι ἀδιανόητο στήν δική μας ἀντίληψη τῶν πραγμάτων, πῶς εἶναι δυνατόν νά χαρακτηρίζει πλέον καί τήν ἀστική Δεξιά, ἡ ὁποία υἱοθετεῖ αὐτά πού καταγγέλλει ἐδῶ καί μία δεκαετία ὡς ἀκραῖα; Σάν τά μοῦτρα τους γίναμε;

Μοῦ ἔκαναν ἰσχυρότατη ἐντύπωση δύο φαινόμενα τά ὁποῖα παρατηρῶ καιρό: τό μῖσος γιά τόν πολιτικό ἀντίπαλο. Τό μῖσος γιά τούς πολῖτες πού ἐπιλέγουν κάτι διαφορετικό στήν κάλπη, πού ἐμεῖς δέν καταλαβαίνουμε. Ἄν ὁ Τσίπρας κήρυξε τό μῖσος σέ μία συγκεκριμένη περίοδο τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας καί αὐτό δέν τό ξεχνᾶμε ποτέ, τό στοίχημά μας δέν εἶναι νά γινόμαστε κάθε μέρα σάν κι ἐκεῖνον, ἄν εἶναι πράγματι ἔτσι στήν καθημερινότητα τοῦ σήμερα. Στήν δική μου ἀντίληψη τῶν πραγμάτων, δέν πατᾶς ποτέ τόν ἀντίπαλο στό κεφάλι ὅταν εἶναι πεσμένος, ἐξοντωμένος, χωρίς τήν παραμικρή δυνατότητα ἀντίδρασης, στό ἔδαφος. Ἁπλῶς τόν ἀφήνεις. Καί ὅμως τό κάναμε.

Καταχρηστικός αὐτός ὁ πληθυντικός. Λές καί τό μῖσος γι’ αὐτόν εἶναι τό στοιχεῖο πού ἅμα λείψει, δέν θά ἔχουμε λόγο αὐτοπροσδιορισμοῦ. Λές καί τό σκιάχτρο τοῦ Τσίπρα εἶναι ὁ μοναδικός λόγος τῆς πολιτικῆς μας ὕπαρξης. Λές καί ἡ παρουσία του, ἀκόμη καί ὡς ἡττημένου, λειτουργεῖ ὡς φῦλο συκῆς γιά τό σύστημα. Ὡς ψευδαίσθηση διαχωριστικῆς γραμμῆς, ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε οἱ διαφορετικοί. Καί ἄρα γιά ὅσο ὑπάρχει καί γιά ὅσο τόν ξυλοκοποῦμε, μποροῦμε νά ὑπερηφανευόμαστε ὅτι εἴμαστε διαφορετικοί. Ὅτι ὑπερέχουμε.

Λάθος. Δέν εἶναι ἔτσι ἡ Δεξιά καί οἱ δεξιοί. Τό Κέντρο, πού ἱστορικά ἔσπευδε πάντοτε νά ἐκμεταλλευτεῖ τό αἷμα τῆς Ἀριστερᾶς καί τῆς Δεξιᾶς, ἴσως. Ἡ Δεξιά ἀφήνει πάντοτε τόν ἀντίπαλό της νά θρηνήσει τήν ἧττα του ἀξιοπρεπῶς χωρίς νά τόν σκυλεύει. Ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς ἔλεγε ὅτι πρέπει πάντοτε νά δίνεις ὁδό ἀξιοπρεποῦς διαφυγῆς στόν ἡττημένο ἀντίπαλό σου. Τό σύστημα, τό ὅλο σύστημα, φαίνεται ὅτι δέν θέλει νά τό κάνει αὐτές τίς μέρες.

Συνέχισε νά πυροβολεῖ τόν σκοτωμένο. Νά ἀδειάζει τίς σφαῖρες της στό ἄψυχο πολιτικό του πτῶμα. Εἴτε ἀπό κεκτημένη ταχύτητα, εἴτε γιατί κατά βάθος μέσα του παραδέχεται ὅτι χωρίς αὐτόν τόν ἀντίπαλο θά νοιώσει μοναξιά, εἴτε γιά λόγους παραδειγματισμοῦ. Γιά νά μήν ὑπάρξει ποτέ ἄλλος πού θά τολμήσει στήν βάση δικαστικῶν ἀποφάσεων νά ἀνοίξει λογαριασμούς καί νά ἐλέγξει τήν διαφθορά Ἑλλήνων πολιτικῶν, οἱ ὁποῖοι παρεμπιπτόντως στίς τελευταῖες ἐκλογές ὁδηγήθηκαν μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο πλήν ἐξαιρέσεων εἴτε στό πολιτικό περιθώριο εἴτε στήν χωματερή τῆς ἱστορίας. Ἀρχειοθετήθηκαν.

Τήν ἴδια συμπεριφορά ἐπιδεικνύει τό σύστημα αὐτές τίς μέρες ἀπέναντι στά τρία δεξιά κόμματα καί ὀλιγώτερο στήν Ζωή Κωνσταντοπούλου. Ὅ,τι δέν καταλαβαίνει τό σύστημα, τό πετροβολᾶ μέ μῖσος. Τό ὀνομάζει «πολιτικό παρατράγουδο» σύμφωνα μέ τίς διαρροές τοῦ Μαξίμου, τοῦ βάζει μουστάκι γιά νά μοιάζει μέ τόν Χίτλερ (τό ἔκανε ἐφημερίδα σέ νεοεκλεγέντα πολιτικό ἀρχηγό), τοῦ φορᾶ ράσα ἱερομονάχου (τό ἔκανε ἐφημερίδα σέ νέους πολιτικούς ἀρχηγούς πιστεύοντας ὅτι τούς διασύρει), ἐπινοεῖ ἀκόμη καί νέα ἐκλογικά συστήματα γιά νά «συμπιέσει» καί νά ἐξαφανίσει ἀπό τόν χάρτη (τό θυμᾶμαι τό ρῆμα πού χρησιμοποιήθηκε στήν Θεσσαλονίκη) τήν ἔκφραση τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν.

Εἶναι ἐκπληκτικό, ἀλλά ἐδῶ καί δύο ἑβδομάδες τό σύστημα ὑβρίζει τούς Ἕλληνες γιά τήν ψῆφό τους. Δείχνοντας ἀνικανοποίητο καθώς ὁ βασικός στόχος του ἐπετεύχθη. Στήν πραγματικότητα, κάποιοι δέν καταλαβαίνουν ὅτι ἔγιναν ἐκλογές καί ἀνακηρύχθηκαν νικητές. Συνεχίζουν τίς ἐκλογές καί μετά τίς ἐκλογές… Συμπεριφέρονται σάν τούς παῖκτες πού συνεχίζουν νά κλωτσοῦν τήν μπάλλα πρός τά δίκτυα, ἐνῷ ὁ διαιτητής ἔχει ἤδη σφυρίξει τήν λήξη.

Δέν μπορεῖ νά μᾶς πάει πουθενά μακρυά αὐτό τό μῖσος. Διότι ἀπό ἕνα σημεῖο καί μετά εἶναι ἀλληλοτροφοδοτούμενο. Τό μῖσος τῶν ἐλίτ καί τό μῖσος τῶν δυναμικῶν μειοψηφιῶν. Εὐθύνη τῶν ἐλίτ εἶναι νά ἐφαρμόζουν πολιτικές πού ἱκανοποιοῦν τίς μειοψηφίες καί τίς πλειοψηφίες, καί πού μειώνουν τήν κοινωνική ἔνταση. Πολιτικές πού προάγουν τήν κοινωνική εἰρήνη. Δέν εἶναι ἀκριβῶς ἡ δουλειά τοῦ κράτους νά γίνεται ἐμπρηστής. Κάποιοι βέβαια πιστεύουν ὅτι ἡ σκηνοθεσία τοῦ χάους εἶναι ἡ ἰδανική συνταγή γιά τήν μακρά ἐπικράτηση. Καί ὅτι τό μῖσος βοηθᾶ στήν διασπορά καί μονιμοποίηση τοῦ βολικοῦ χάους. Μπορεῖ. Μπορεῖ νά συμβαίνει ὅμως καί τό ἀνάποδο: τό χάος πού σκηνοθετεῖς μέ τό μῖσος, μπορεῖ νά περιλαμβάνει στό τέλος καί σένα!

Γι’ αὐτό ἄς ἀρχίσουμε ἀπό τά βασικά σ’ αὐτήν τήν χώρα πού γέννησε τήν κοινοβουλευτική δημοκρατία: σεβασμός στόν ἡττημένο, γονατισμένο καί κατανικημένο ἀντίπαλο. Σεβασμός στό περιεχόμενο τῆς λαϊκῆς ἐτυμηγορίας.

Βαθύτερη κατανόηση τῆς λαϊκῆς ἐτυμηγορίας καί ὄχι «μπούλινγκ» στούς πολῖτες, οἱ ὁποῖοι ὅταν ψήφιζαν μιά ζωή ἐμᾶς καί κολλοῦσαν ἀφίσες γιά ἐμᾶς, ἦταν δημοκράτες, ἀλλά τώρα πού ψηφίζουν ἄλλους, εἶναι ἀντιδημοκράτες. Εἶναι ὀξύμωρο οἱ διῶκτες τῆς τοξικότητος νά γίνονται οἱ νέοι προαγωγοί της καί νά διεκδικοῦν τήν ἀντιπροσωπεία. Ἄς μισήσουμε τό μῖσος.

 

Ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Τρ. 04 Ἱουλίου 2023, φ. 42.591 σελ. 1, 3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 05/07/2023).