Καστελόριζο, ΑΟΖ, μέση γραμμή, μίζερη στάση και εθνική κυριαρχία

Για το άρθρο του κου Ν. Λυγερού «Η μέση γραμμή στην ΑΟΖ ως ισορροπία Nash», θέλοντας να βρω κάποια άκρη ως προς την σχέση που μπορεί να έχει η ΑΟΖ με την ισορροπία Nash, για την οποία ο κ. Ν. Λυγερός γράφει ότι: «Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του Jonh Nash είναι η εισαγωγή της έννοιας της ισορροπίας, που φέρει πια το όνομά του, στη θεωρία παιγνίων στο πλαίσιο των παιγνίων μη μηδενικού αθροίσματος», βρήκα πως: η ισορροπία Nash στην θεωρία των παιγνίων, είναι μια ιδέα επιλύσεως ενός παιγνίου που εμπλέκονται δύο ή περισσότεροι παίκτες, με την παραδοχή ότι στο παίγνιο αυτό ο καθένας παίκτης γνωρίζει τις στρατηγικές ισορροπίας των άλλων παικτών και κανένας από τους παίκτες δεν έχει να κερδίσει τίποτα με το να αλλάξει την δική του στρατηγική μονομερώς.
Προσεγγίζοντας λοιπόν το θέμα της ΑΟΖ με εκείνα που λέει ο John Forbes Nash, κομβικής σημασίας για να το κατανοήσουμε στον χώρο της θεωρίας των παιγνίων, είναι να κάνουμε καταρχάς μια παραδοχή, για να καταλήξει το παίγνιο στο αποτέλεσμα της ισορροπίας που καθιέρωσε. Και δεν ξέρω αν κάνω λάθος επειδή δεν γνωρίζω μαθηματικά, διαφορική γεωμετρία και κλασματικές διαφορικές εξισώσεις, με τα οποία προκύπτει η ισορροπία Nash, αλλά για την μέση αντίληψη μας, λέει κάτι αυτονόητο. Ότι δηλαδή, μεταφέροντας την θεωρία των παιγνίων στην πραγματικότητα που λέγεται Τουρκία, δεν χρειάζεται να αλλάξουμε εμείς (η Ελλάδα) μονομερώς την στρατηγική μας, όταν εκείνη δεν αλλάζει την δική της στρατηγική απέναντί μας. Οπότε επικρατεί η ισορροπία του (Nash).
Και ο κος Ν. Λυγερός, επικαλούμενος αυτήν την ισορροπία Nash, μας λέει μεταξύ πολλών άλλων συνειρμών και αναλύσεων στο άρθρο του, ότι: «Το σημείο τριβής και βέβαια διαπραγμάτευσης παρουσιάζεται όταν υπάρχει επικάλυψη των περιοχών».
Δηλαδή, μέχρι σήμερα που δεν είχαν εμφανιστεί στην αναζήτηση λύσεως για την οριοθέτηση της ΑΟΖ οι ισορροπίες του Nash και μάλιστα με την αναγωγή της ΑΟΖ «στην θεωρία παιγνίων στο πλαίσιο των παιγνίων μη μηδενικού αθροίσματος», δεν καταλαβαίναμε ότι, όταν υπάρχει επικάλυψη των ΑΟΖ μεταξύ των Κρατών, τότε υπάρχει σημείο τριβής που απαιτεί διαπραγμάτευση. Τόσα χρόνια, από το 1974 που οι Τούρκοι άρχισαν με διεκδίκηση της Υφαλοκρηπίδας στο μέσο του Αιγαίου, εμείς δηλαδή δεν είχαμε καταλάβει ότι υπάρχει σημείο τριβής, αλλά αυτό ξεκίνησε πρόσφατα με αιχμή την ΑΟΖ.
Ο κ. Λυγερός μας ενημερώνει με το άρθρο του, επίσης ότι: «Επιπλέον οι διακρατικές συμφωνίες (εννοεί για την οριοθέτηση της ΑΟΖ) είναι διμερείς άρα κάθε κράτος εξετάζει όλα τα όμορα κράτη. Δηλαδή το παίγνιο είναι πολλαπλό και δεν παίζεται σε ένα γύρο. Πρέπει η λύση να είναι συμμετρική για όλους έτσι ώστε να υπάρχει η ισορροπία», προσθέτοντας ότι: «Αυτή η προϋπόθεση είναι πολύ απαιτητική για όλους τους παίκτες και πρέπει να προσέξουν τις συμφωνίες που κάνουν με τον κάθε παίκτη ακόμα και αν πετύχουν περισσότερο από αυτόν διότι ένας τρίτος παίκτης μπορεί να πατήσει προς όφελος του πάνω σε αυτή και να μετατρέψει το πλεονέκτημα της πρώτης σε μειονέκτημα της δεύτερης».
Δεν ξέρω αν πάλι χρειαζόμαστε μαθηματική ανάλυση ή την θεωρία των παιγνίων, για να καταλάβουμε ότι, για τις οριοθετήσεις της ΑΟΖ χρειάζονται διακρατικές διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες και δεν αρκεί απλώς η διακήρυξη της ζώνης (όπως κατά κόρον έχει αναπτυχθεί τα τελευταία δύο χρόνια), για να μπορεί το κάθε Κράτος να ασκήσει τα κυριαρχικά του δικαιώματα στην έρευνα και την εκμετάλλευση της. Επί πλέον νομίζω πως είναι κοινός τόπος και δεν χρειάζεται μαθηματική ανάλυση ή η θεωρία των παιγνίων για να ξέρουμε ότι κατά τις συζητήσεις τους, για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, τα Κράτη πρέπει να προσέχουν μήπως μπαίνουν και σε θαλάσσιες περιοχές που μπορεί να διεκδικούνται από άλλα όμορα Κράτη, οπότε τότε μπερδεύεται το παίγνιο και τέλος ότι, για να υπάρχει ισορροπία, η λύση πρέπει να είναι συμμετρική για όλα τα εμπλεκόμενα Κράτη.
Αυτήν την έννοια της «συμμετρίας», θα την αφήσω όμως για το τέλος του σχολιασμού μου.
Ας έρθουμε στο κύριο ζήτημα της οριοθετήσεως της ΑΟΖ. Και για να βάλουμε κάποια τάξη στο θέμα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι: 1) η ΑΟΖ οριοθετείται με βάση το διεθνές δίκαιο και όχι με την θεωρία των παιγνίων, 2) η ΑΟΖ, είναι θαλάσσια ζώνη όπου ασκούνται κυριαρχικά δικαιώματα από τα Κράτη και άρα είναι ζήτημα νομικό και όχι παίγνιο μαθηματικών, 3) η αρχή της μέσης γραμμής είναι μέθοδος οριοθετήσεως αποκρυσταλλωμένη στο εθιμικό και συμβατικό δίκαιο θαλάσσης, ασχέτως εάν ο κ. Λυγερός την θέλει ως ισορροπία Nash,, 4) η αρχή της «μέσης γραμμής» που μπορεί να λογισθεί και στην οριοθέτηση της ΑΟΖ, εφαρμόζεται από τα Κράτη όταν μεταξύ τους συμφωνήσουν με καλή πίστη και όταν δεν παρεμβάλλονται νησιά, βράχοι και σκόπελοι στην προς οριοθέτηση θαλάσσια περιοχή, επειδή αυτές οι γεωφυσιογνωμίες παρουσιάζουν διαφορετική νομική βαρύτητα στην διεκδίκηση δικαιώματος σε ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδα 5) από την εφαρμογή αυτής της αρχής, δεν εξαιρείται ούτε η χωρική θάλασσα, και πρέπει, για την ακρίβεια, να σημειώσουμε πως και για αυτήν την θαλάσσια ζώνη, που ως γνωστόν είναι ζώνη πλήρους και απόλυτης κυριαρχίας, το διεθνές δίκαιο δέχεται ότι μπορεί να μην τηρηθεί (η μέση γραμμή δηλαδή), εάν συντρέχουν ιστορικοί λόγοι ή άλλες συνθήκες που γίνονται αποδεκτές από τα Κράτη και συμφωνηθεί έτσι μεταξύ τους, 6) η αρχή της μέσης γραμμής-ίσης αποστάσεως από τις εκατέρωθεν ακτές υπήρχε εθιμικά και την εφάρμοζαν τα Κράτη χωρίς αναγωγή στην θεωρία παιγνίων, ούτε στο πλαίσιο των παιγνίων μη μηδενικού αθροίσματος, προτού καν γεννηθεί η ισορροπία Nash, 7) εάν η μέση γραμμή αποδίδει ισορροπία κατά την θεωρία των παιγνίων του Nash στις οριοθετήσεις της ΑΟΖ, δεν εξαρτάται από την εφαρμογή της αρχής αυτής, αλλά από το πώς αντιλαμβάνονται την ισορροπία οριοθετήσεως τα άλλα Κράτη, και δυστυχώς για την περίπτωσή μας, την μέση γραμμή για την ΑΟΖ και την Υφαλοκρηπίδα δεν την θέλουν ούτε οι Τούρκοι, ούτε οι Αιγύπτιοι, ούτε οι Λίβυοι και τέλος αποδείχτηκε ούτε και οι Αλβανοί.
Με βάση αυτά λοιπόν, τι μπορούμε να κάνουμε που τα όμορα με εμάς Κράτη διατηρούν αναλοίωτη την στρατηγική τους στο παίγνιο της οριοθετήσεως της ΑΟΖ και δεν την αλλάζουν;;; Βάσει αυτού συνεπώς καλά κάνουμε και εμείς και δεν αλλάζουμε την στρατηγική μας αφού δεν θα έχουμε κανένα κέρδος σύμφωνα με το παίγνιο που μας διδάσκει ο John Forbes Nash. Και έτσι τελικώς, δεν έχουμε και δεν μπορούμε να έχουμε ΑΟΖ με όλα αυτά τα όμορα Κράτη αφού διατηρούμε ισορροπία με το να μην υποχωρεί κανένα από τις στρατηγικές του απόψεις. Από την άλλη γιατί διαμαρτυρόμαστε και αρθρογραφούμε να προχωρήσουμε στην διακήρυξη της ΑΟΖ αφού για να την εκμεταλλευτούμε πρέπει να την οριοθετήσουμε;;; Τι μπορούμε να κάνουμε που τα άλλα Κράτη γύρω μας, δεν θέλουν εφαρμογή της αρχής μέσης γραμμής για να υπάρχει η ισορροπία Nash στην χάραξη των ορίων της ΑΟΖ, αλλά εκείνοι θέλουν την οριοθέτηση με εφαρμογή της άλλης αρχής οριοθετήσεως που προβλέπει επίσης το διεθνές δίκαιο θαλάσσης, και η οποία μπορεί να καθιερώθηκε μεν μεταγενέστερα εκείνης της μέσης γραμμής, αλλά δυστυχώς την εφαρμόζει το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σε όλες τις περιπτώσεις οριοθετήσεως ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδας που έχουν φτάσει ενώπιον του και η οποία έχει περιληφθεί και στις διατάξεις της Σύμβασης του ΟΗΕ 1982 για το Διεθνές Δίκαιο Θαλάσσης (άρθρα 74 (1) για την ΑΟΖ και 83 για την Υφαλοκρηπίδα), και τέλος έχει γίνει αποδεκτό από την διεθνή κοινότητα ότι είναι αποκρυσταλλωμένη και εθιμικώς αρχή και λέγεται «ευθυδικία»;;; Και όπως θέλει να πει το όνομά της, θέλει να αποδίδει δίκαιο αποτέλεσμα αγνοώντας ή παραβιάζοντας την αρχή της μέσης γραμμής. Και δεν χρειάζεται θεωρία παιγνίων ούτε ισορροπίες Nash, για να καταλάβουμε πως, ειδικά οι Τούρκοι, διατηρούν την στρατηγική τους αμετάθετη και δεν θα συμφωνήσουν σε οριοθέτηση παρά μόνο όταν τους αποδεχτούμε όσα δικαιώματα επιδιώκουν προς δόξαν της ευθυδικίας που επικαλούνται;;; Και ο μόνος τρόπος για να πάψουν να διεκδικούν δεν αναλύεται με την θεωρία των παιγνίων, αλλά με την πρακτική εφαρμογή της ισχύος, αλλιώς δυστυχώς θα γράφουμε σελίδες απόψεων και θα σχολιάζουμε θεωρίες.
Άφησα στο τέλος την συζήτηση για την έννοια της «συμμετρίας» που επικαλείται ο κ. Λυγερός ότι αποδίδεται με την θεωρία της ισορροπίας Nash. Η έννοια αυτή καθ’ αυτή με προβληματίζει. Η «συμμετρία» απ’ όσα ξέρουμε σημαίνει «μέτρο και αναλογία» και δεν ξέρω αν αυτό το μέτρο και η αναλογία ερμηνεύεται όπως την θέλει ο κ. Λυγερός με την αρχή της μέσης γραμμής στην ΑΟΖ. Μακάρι να ήταν έτσι κατηγορηματικά διατυπωμένη η αρχή οριοθετήσεως των θαλασσίων ζωνών στο δίκαιο θαλάσσης με την μέση γραμμή για να υπάρχει με αυτήν το αποτέλεσμα της συμμετρίας. Από την άλλη πλευρά τα Κράτη γιατί δεν υιοθέτησαν την κατά τεκμήριο αρχή της μέσης γραμμής ως παράγουσα την συμμετρία, αλλά την ευθυδικία που είναι πολύ μεταγενέστερη ενώ η μέση γραμμή υπήρξε και προγενέστερη της ισορροπίας Nash;;; Γιατί τα Κράτη ευνόησαν, αποδέχτηκαν και περιέλαβαν στο κείμενο της διεθνούς συμβάσεως 1982 του ΟΗΕ για το δίκαιο θαλάσσης την διάταξη (74 (1)), που θέλει την οριοθέτηση της ΑΟΖ με βάση την αρχή της «ευθυδικίας»;;; Και εμείς από την άλλη, αφού θέλαμε την ισορροπία Nash βασισμένη στην μέση γραμμή, σαν Κράτος γιατί κυρώσαμε με τον νόμο 2321/1995 αυτήν την Σύμβαση που δεν την υιοθετεί;;; Δηλαδή κυρώσαμε την εφαρμογή μιας αρχής οριοθετήσεως που δεν μας αποδίδει ισορροπία, αλλά με επίγνωση μια αρχή που θέλει να απονέμεται δικαιοσύνη ακόμη και σε βάρος της «μέσης γραμμής», ξέροντας μάλιστα, από την δεκαετία του ’70 που άρχισε η συζήτηση για την σύμβαση του ΟΗΕ για το δίκαιο θαλάσσης, ότι αυτήν την τελευταία δεν υπάρχει προθυμία να την εφαρμόσουν οι γείτονές μας;;; Και τέλος, αφού ξέρουμε ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης την έχει πλέον καθιερώσει (την αρχή της ευθυδικίας) σε όλες τις αποφάσεις του, με αποτέλεσμα να αγνοεί, ή να τροποποιεί την αρχή της μέσης γραμμής για να αποδώσει δικαιοσύνη, τότε γιατί υποστηρίζουμε την εκδοχή επιλύσεως της διαφοράς οριοθετήσεως με τα όμορα Κράτη μέσω αυτού του δικαστηρίου;;;
Παύλος Γ. Φωτίου