Προσκυνηματική εκδρομή που οργάνωσε ο πατήρ Στέφανος, ηγούμενος της ιερής μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Δρυοβούνου και πνευματικός μου πατέρας, μου έδωσε την ευκαιρία να επισκεφθώ για μία ακόμη φορά τη γείτονα Αλβανία. Αυτή τη φορά είχα την ευκαιρία να φθάσω ώς τα Τίρανα και να διαπιστώσω την αντίθεση μεταξύ της προνομιούχας μείζονος περιοχής της πρωτεύουσας και της υπόλοιπης χώρας. Οι ισχνές επί προηγουμένου καθεστώτος βιομηχανικές εγκαταστάσεις έχουν μετατραπεί πλέον σε θλιβερά κτιριακά απομεινάρια καλύτερα, κατά τη μορφή, μόνο από τους ναούς, που το καθεστώς είχε σωριάσει κατά το 1967 σε ερείπια.
Έτσι η χώρα αναγκάζεται να εισάγει σχεδόν τα πάντα στηριζόμενη στα μεταναστευτικά εμβάσματα. Παράλληλα όμως ο άξονας Τιράνων-Δυρραχίου αναπτύσσεται ραγδαία προβάλλοντας έντονα την πρόκληση του πλούτου της τάξης που ασκεί την εξουσία στη χώρα. Της τάξης που αφού πούλησε τον εθνικό πλούτο έταξε, και συνεχίζει να τάζει, στον διψασμένο για ελευθερία λαό. Με τη βοήθεια και της ΕΕ κάποια έργα υποδομής, κυρίως οδικά, μικρά σε έκταση είναι τα μόνα που φανερώνουν μεταβολή στο δημόσιο τομέα. Ο ιδιωτικός όμως φαίνεται να απολαμβάνει τα πληθωρικά κέρδη εκ της στροφής του πονεμένου λαού προς τον καταναλωτισμό, το νέο είδωλο, που υποκατέστησε το προηγούμενο του κόμματος. Άνθρωποι του λαού, με οχήματα που απέκτησαν με την εργασία τους στο εξωτερικό, αφού πλήρωσαν κατά τα πρώτα έτη της εργασίας τους βαρύ τον φόρο της εκμετάλλευσης, έτρεχαν στους δρόμους για να στηρίξουν προεκλογικά τους εκλεκτούς τους υποψήφιους σωτήρες, καθώς την προσεχή Κυριακή θα διεξαχθούν εκλογές. Άραγε καθώς κινούνται από τα Τίρανα προς Δυρράχιο δεν συλλογίζονται ότι εκεί έχουν επενδυθεί τα αποκτημένα με αίμα και ιδρώτα χαμένα μέσω των “πυραμίδων” χρήματά τους;
Σε μικρή απόσταση από την Κακαβιά βρίσκονται οι Βουλιαράτες και ένα από τα τρία στρατιωτικά νεκροταφεία Ελλήνων πολεμιστών του 1940. Η κατάσταση αξιοπρεπής. Μας υποδέχθηκε ο μητροπολίτης Αργυροκάστρου και ανέπεμψε δέηση υπέρ των νεκρών. Στους τάφους σχετικά λίγες οι φωτογραφίες. Άραγε οι συγγενείς των λοιπών ηρώων που έπεσαν για την ελευθερία δεν έχουν ενημερωθεί. Δεν γνωρίζουν πού έχει δώσει το αίμα του ο δικός τους άνθρωπος, να επισκεφθούν τον τάφο του, να κάνουν τρισάγιο και να στήσουν τη φωτογραφία του στο μνήμα; Το Γ.Ε.Σ. τί κάνει;
Το Αργυρόκαστρο αρχίσει με βραδείς ρυθμούς να μεταλλάσσεται. Όταν το επισκέφθηκα για πρώτη φορά το 1992 ήταν πράγματι αργυρό. Τώρα οι κόκκινες στέγες ξεφυτρώνουν και στην παλιά πόλη. Δεν αρκεί να έχει χαρακτηρισθεί μνημείο από την UNESCO, πρέπει να είναι αυστηρή και η Πολιτεία και παράλληλα χορηγός. Η φτώχια και η απληστία είναι αχώριστοι σύντροφοι στην καταστροφή της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Ο γέρων μητροπολίτης μας υποδέχθηκε στο επισκοπείο, στην καρδιά της παλιάς πόλης. Μας ενημέρωσε για το έργο της τοπικής Εκκλησίας, έργο δύσκολο υπό τις ιδιάζουσες, από πολλές απόψεις, συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή. Εκεί δεν ανοίγουν εύκολα οι θύρες ακόμη και για τα πιο απλά και δικαιότατα αιτήματα.
Στην κεντρική πλατεία του Τεπελενίου δεσπόζει το άγαλμα του Αλή τους. Κάθε λαός τιμά εκείνον που έκανε τον τόπο του γνωστό. Δεν κάθεται να λογαριάσει το ήθος του και την προσφορά του. Από εκεί ο δρόμος ώς το Φίερ αρκετά δύσκολος. Κάποιοι εκδομείς καλομαθημένοι στους δικούς μας δρόμους και μη έχοντας ζήσει, λόγω του σχετικά νεαρού της ηλικίας τους, την κατάσταση στη χώρα μας προ σαράντα ετών δυσανασχετούν. Δεν έχουμε ακόμη συνειδητοποιήσει το τίμημα που καταβάλλουμε για την οικονομική ανάπτυξη.
Στο Μπεράτι μας υποδέχεται στον νεόδμητο ναό του Αγίου Δημητρίου και μας φιλοξενεί ο εκεί γέρων μητροπολίτης. Μας ομιλεί για τον νεομάρτυρα Νικόδημο, που με το μαρτύριό του συνετέλεσε στην ανάσχεση του εξισλαμισμού στην περιοχή. Αλλά εκεί κοντά βρίσκεται και ο τάφος του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, του νεομάρτυρα που συνετέλεσε τα μέγιστα στην ανάσχεση του εξισλαμισμού. Τα λείψανά του βρέθηκαν κατά τη δεκαετία του 1980 στον ναό που έκτισε προς τιμή του ο Αλής ο Τεπελενλής. Είχε ο ναός επιχωθεί από προσώσεις, αλλά σήμερα έχει αποκαλυφθεί και διατηρείται σε καλή κατάσταση. Μήπως η επίχωση συνετέλεσε στο να μήν καταστραφεί από τη μανία του Χότζα και των συνεργατών του; Για να φθάσουμε εκεί κινηθήκαμε βραδύτατα σε χωματόδρομο και οδοιπορήσαμε στο τελευταίο χιλιόμετρο. Γιατί δεν ζητάτε την ασφαλτόστρωση, ερώτησα τον αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο. Υπομονή, μου υπέδειξε. Ας έχουν τη συναίσθηση, ότι έρχονται σε προσκύνημα οι χριστιανοί. Το 1991 όλοι οι επαρχιακοί δρόμοι ήσαν χαλικόστρωτοι. Στο πλάι του ναού επάνω στα απομεινάρια της παλιάς μονής κτίζεται νέα. Θα επανδρωθεί; Ο Θεός γνωρίζει τί θα συμβεί τόσο σ’ αυτή όσο και στις άλλες που αναστηλώθηκαν σε όλη την έκταση της χώρας με πρωτοβουλία του μακαριωτάτου.
Καταλύσαμε στο εκκλησιαστικό κέντρο του τοπικού αγίου Βλασίου λίγο έξω από το Δυρράχιο. Εκεί έχει ανεγερθεί νέος περικαλής ναός, επανοικοδομήθηκε το ηγουμενείο της παλιάς μονής και προστέθηκε κτίριο που λειτουργεί ως εκκλησιαστική ακαδημία. Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την άφιξη του Αναστασίου στη χώρα ο αριθμός των ιερέων από εικοσιδύο, και μάλιστα υπέργηρους, έφθασε τους εκατόν σαράντα. Ασφαλώς αυτοί δεν επαρκούν για τις ανάγκες διαποίμανσης, είναι όμως φανερό ότι εκεί η Εκκλησία πορεύεται υπό αντίξοες συνθήκες προς την αναγέννησή της.
Την Κυριακή το πρωί κατευθυνθήκαμε προς τα Τίρανα, για να εκκλησιαστούμε στον ανακαινισμένο μητροπολιτικό ναό. Στο εκκλησίασμα αρκετοί οι νέοι. Ακολούθησε ξενάγηση στον υπό ανέγερση νέο μητροπολιτικό ναό, που κτίζεται με πρότυπο τον ναό της του Θεού σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Ανεγείρεται κοντά στην κεντρική πλατεία, στην οποία δεσπόζει το έφιππο άγαλμα του λαμπρού ήρωα των Αλβανών Καστριώτη (Σκεντέρμπεη). Απέναντι από το άγαλμα τζαμί του 16ου αιώνα, που διασώθηκε, ως μνημείο, από την κατεδάφιση. Τζαμί και άγαλμα η τρομερή αντίφαση που βιώνουν οι σύγχρονοι Αλβανοί, μουσουλμάνοι στη μεγάλη τους πλειονοψηφία. Κάποιοι κατάφεραν να την υπερβούν επανερχόμενοι στην πίστη των προγόνων τους. Πιό πέρα βρίσκεται το πολυόροφο διαγνωστικό κέντρο της αρχιεπισκοπής, όπου βρίσκουν καταφυγή όλοι οι πονεμένοι ασθενείς, αδιακρίτως θρησκεύματος και με χαμηλό κόστος αντιμετωπίζουν την ασθένειά τους με τη βοήθεια εκλεκτών γιατρών και συγχρόνων μηχανημάτων.
Ο αρχιεπίσκοπος μας δέχθηκε με πολλή αγάπη. Είχα και προσωπικά πλέον την ευκαιρία να επιβεβαιώσω τη γνώμη που είχα σχηματίσει γι’ αυτόν εκ του μακρόθεν επί δεκαετίες. Πράος, γλυκομίλητος και ουσιαστικός στο λόγο του. Κήρυκας της ειρηνικής συνύπαρξης των φορέων διαφόρων πίστεων και πολιτισμών, όσο κανένας άλλος. Διηγείται την εικόνα που αντίκρυσε, όταν πρωτοέφθασε στην Αλβανία χωρίς την παραμικρή αλλοίωση των χαρακτηριστικών του προσώπου του. Ίσως ο πόνος που είχε γευθεί κατά την ιεραποστολική του προσπάθεια στην Αφρική, να τον είχε καταστήσει ώριμο για την ανάληψη του νέου έργου. Αγωνίστηκε, ακολουθώντας το παράδειγμα του αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Ταξίδεψε απ’ άκρου σε άκρο της χώρας. Παρηγόρησε, ενδυνάμωσε, ευλόγησε την προσπάθεια της ανασυγκρότησης της τοπικής Εκκλησίας. Και επέτευχε άθλο, με τα ανθρώπινα κριτήρια. Ο ίδιος αποδίδει τα πάντα στον Θεό. Ομιλεί και δεν σκέπτεσαι να κοιτάξεις το ωρολόγι σου, ούτε το πόσο απέχουν τα Τίρανα από τον τόπο σου. Σε καθηλώνει η ήρεμη αποφασιστικότητά του. Ο αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είναι άνθρωπος του Θεού. Δεν είναι δύσκολο να το νοιώσεις. Ο Θεός να του χαρίζει έτη για το καλό όχι μόνο του ποιμνίου του αλλά και όλου του αλβανικού λαού.
“ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ”
.