«Εταιρειοκρατία» & Εκπαίδευση

Αθήνα 24/9/2013

Του Βασίλη Κυρατζόπουλου

Στον καπιταλιστικό κόσμο η άνοδος της οικονομικής θεωρίας «πλήρης αυτορρύθμιση της αγοράς» (Laissez – Faire), απ’ ότι φαίνεται, δεν υλοποιήθηκε κατόπιν ώριμων αποφάσεων των διοικούντων και ελεύθερης βούλησης των διοικούμενων, αλλά με πονηρή και έντονη επιβλητικότητα[*]. Εξ’ άλλου οι αρχές του Keynes, με τις οποίες είχε ξεπεραστεί η ύφεση του 1930 και είχε επιτευχθεί η υγιής ανοικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ηπείρου (μετά από δύο αιματηρούς και πλήρως καταστροφικούς παγκοσμίους πολέμους), δεν άφηναν περιθώριο εφαρμογής της θεωρίας Friedman ή των αρχών της «Σχολής Chicago» στον Δυτικό Κόσμο.

Οι αρχές της «Σχολής Chicago»

Ας δούμε συνοπτικά τις αρχές της «πλήρους αυτορρύθμισης» της αγοράς:

Α)Εξάλειψη δημόσιας σφαίρας με στόχο την ελαχιστοποίηση των δημοσίων δαπανών (που θα επιφέρει και την ελαχιστοποίηση των φόρων).

Β)Μεταβίβαση δημόσιου πλούτου σ’ εταιρείες.

Γ)Απόλυτη ελευθερία σ’ εταιρείες.

Ως προς την θεωρία της Σχολής Chicago και σε συνάρτηση με την πρόταση του Friedman: «Το μεγάλο λάθος είναι να πιστεύουμε πως είναι εφικτό να κάνουμε καλό με τα χρήματα των άλλων», οι κοινωνικές παροχές πρέπει  να παραχωρούνται κατά το μέγιστο στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Ως προς τους οπαδούς της Σχολής, το κράτος πρέπει να αναλάβει μόνο την εσωτερική και την εξωτερική ασφάλεια. Δηλαδή προτείνεται ένα σύστημα, που εφαρμόστηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία περίπου για πέντε αιώνες (κάτω απ’ αυτό το πρίσμα ελέγχονται και οι αρχές Davutoğlu και η σχέση του με την Σχολή Chicago). Βάσει της ιστορικής γνώσης είναι σχεδόν βέβαιο, ότι με την εφαρμογή της εν λόγω αρχής θα διαμορφωθεί μία νέα κοινωνική διαστρωμάτωση. Δηλαδή θα εμφανιστούν διαφορετικές κοινωνικές δομές απ’ αυτές που μελετήθηκαν από τους κοινωνιολόγους και θα διαφέρουν κατά πολύ από τις κοινωνιολογικές θεωρίες που αναπτύχθηκαν κυρίως τον 19^ο και 20^ο αιώνα.

Με ποιο τρόπο θα γίνει αυτού του είδους η ριζική αλλαγή στον Δυτικό Κόσμο; Από την μία είναι δύσκολο να πεισθεί η άρχουσα τάξη των Δυτικών με τις μαθηματικές εξισώσεις της Σχολής Chicago, εφόσον στην Δύση δεν υπήρξε ποτέ οικονομικό σύστημα «χωρίς παρεμβάσεις». Από την άλλη υπάρχουν και οι οπαδοί της 3^ης Διεθνούς, που σ’ ένα μεταβατικό στάδιο εφαρμογής του νέου σχήματος θα αντιδράσουν δυναμικά, και είναι γνωστές οι σχετικές αναταραχές που προκάλεσαν στην Ευρώπη.

Ενώ το καπιταλιστικό σύστημα λειτουργεί άριστα με τις αρχές του Keynes, γιατί χρίζει κάποιας αμφίβολης αλλαγής;. Αναζητώντας την απάντηση του ερωτήματος διαπιστώνεται ότι  ο μισητός εχθρός του Friedman δεν είναι οι «αριστερές τάσεις», αλλά οι οπαδοί της σχολής Keynes, οι οποίοι θεωρούν απαραίτητη την κρατική παρέμβαση για μία υγιή καπιταλιστική κοινωνία. Ο Keynes είχε προβλέψει την άνοδο του φασισμού τονίζοντας ότι «με κρατικές παρεμβάσεις μπορεί να αποφευχθεί η ύφεση και κατά προέκταση να αποτραπεί η ανεργία», που εκκολάπτει τον ναζισμό. Έτσι η Σχολή Chicago, καλείται να αποδείξει ότι η κρατική παρέμβαση δεν είναι «ρυθμιστική» αλλά «διαβολική»!

Από την μία για να αντιμετωπίσει την θεωρία του Keynes, από την άλλη για να επιτεθεί στην «νέα τάξη» του Roosevelt (New Deal), ο Friedman δικαιολογεί το αίτιο του πληθωρισμού ως: «Παραπλανημένοι πολιτικοί που επιτρέπουν την εισροή χρήματος στο σύστημα, αντί να το αφήσουν να βρει την ισορροπία του». Στη συνέχεια τονίζει ότι «Όταν η οικονομία υπόκειται σ’ έντονες στρεβλώσεις, ο μοναδικός τρόπος για να αντιμετωπιστούν, είναι η χορήγηση ‘πικρού φαρμάκου’ προς δημιουργία ενός ‘έντονου σοκ’». Για να δοθεί το φάρμακο απαιτούνται «τολμηροί πολιτικοί». Και γιατί απαιτείται το «σοκ»;

Σ’ αυτό το σημείο θα μας βοηθήσουν ψυχολόγοι και νευρολόγοι, οι οποίοι έχουν αποδείξει και με πειράματα ότι τα άτομα που υπόκεινται σ’ ισχυρό σοκ:

• ·        Παρουσιάζουν κενά μνήμης,
• ·        Επιστρέφουν σε βρεφικές συμπεριφορές,
• ·        Αδρανοποιούνται και μετατρέπονται σ’ άβολα πλάσματα,
• ·        Αλλοιώνεται η συνείδηση και αλλάζει η συμπεριφορά τους,
• ·        Σημειώνεται έντονη αποδιάρθρωση της ανθρώπινης προσωπικότητας,
• ·        Διαταράσσεται η αντίληψη χώρο-χρόνου.
• ·        Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει και ολοκληρωτική παλινδρόμηση.

Το θλιβερό είναι, ότι σε καμία περίπτωση δεν σημειώθηκε επαναφορά σε υγιή κατάσταση ατόμου, που είχε υποστεί κάποιο ισχυρό σοκ. Το ερώτημα που διαμορφώνεται είναι: Μπορεί ένα «ισχυρό σοκ» να εφαρμοστεί και σε κοινωνίες;

Εφαρμογές της Σχολής Chicago

Όλα άρχισαν στην δεκαετία του 1950. Όταν η ανθρωπότητα προσπαθεί να επουλώσει τα τραύματα των Παγκοσμίων Πολέμων και όταν η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο «λειτουργούν σωστά». Με την εφαρμογή των αρχών του Keynes και του σχεδίου Marshall (έτερος αντίπαλος του Friedman, όταν υπηρετούσε ως σύμβουλος της Κεντρικής Κυβέρνησης των ΗΠΑ την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου), ανακάμπτουν ανά την υφήλιο οι κρατικές οικονομίες. Τα σημάδια ανωμαλίας για τις πολυεθνικές των ΗΠΑ προέρχονται από την Κεντρική και Νότιο Αμερική. Τα κράτη που δεν έζησαν την καταστροφή των Παγκοσμίων Πολέμων και οι ΗΠΑ, χωρίς παρεμβάσεις εν όψει του ψυχρού πολέμου, επιτρέπουν την εφαρμογή των αρχών του Keynes, αρχίζουν να εξυγιαίνουν τις οικονομίες τους, δημιουργώντας ευρωπαϊκού τύπου πόλεις και συσσωρεύουν πλούτο. Δεν αργούν οι εθνικοποιήσεις και οι ενδυναμώσεις των εγχώριων παραγωγών. Με τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις θίγονται κυρίως οι πολυεθνικές των ΗΠΑ.

Η ίση κατανομή πλούτου στις χώρες του τρίτου κόσμου, αρχίζει να δημιουργεί μη ελεγχόμενους νεοαστούς. Η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) και της COMECON (Council for Mutual Economic Assistance), έξι μόλις έτη μετά την λήξη των εχθροπραξιών στην Ευρώπη, επισημαίνονται από τους οικονομικούς κύκλους του Λευκού Οίκου, ως οιωνοί μίας νέας οικονομικής κρίσης εντός των συνόρων των ΗΠΑ. Η προσπάθεια άμεσων παρεμβάσεων σε Guatemala, για να επανέλθει πλήρως ο έλεγχος της χώρας στην United Fruit Company και στο Ιράν για την ενθρόνιση και στήριξη του Αμερικανόφιλου Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, από την μία «κοστίζουν» πολύ και δεν προβλέπονταν η άμεση απόσβεση των εξόδων, από την άλλη αφυπνίζουν τους υποψιασμένους πολίτες της Νότιας Αμερικής, που διολισθαίνουν την κοινωνία σε αριστερούς σχηματισμούς. Τότε η λύση προτείνεται από το ελληνικής καταγωγής μέλος της Σχολής Chicago, Peterson (Πέτρος Γεωργίου Πετρόπουλος). «Αλλαγή τρόπου ανατροφής των πολιτών»! Έτσι μακροπρόθεσμα θα επιτευχθεί ο στόχος με «εσωτερικές αλλαγές» και με ελάχιστες εξωτερικές παρεμβάσεις.

Η εφαρμογή του σχεδίου διαθέτει βραχυπρόθεσμους, μακροπρόθεσμους στόχους και εργαλεία επίτευξης:

• ·        Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι, ήταν να βρεθούν και να στηριχθούν φιλόδοξοι νεοφιλελεύθεροι ηγέτες, ούτως ώστε να εισχωρήσουν στις χώρες αυτές εταιρείες των ΗΠΑ με «ευεργετικές προθέσεις». Για τους βραχυπρόθεσμους στόχους ενεργοποιούνται οι θεσμοί των κρατικών υπηρεσιών (με νέα τμήματα και οργανώσεις όπως το ΝΑΤΟ κ.ά.) και οι οικονομικές – στρατιωτικές βοήθειες.
• ·        Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι, ήταν να προετοιμαστούν «οικονομολόγοι» που πιστεύουν στις αρχές της Σχολής Chicago και να μεταλαμπαδεύσουν τις εν λόγω αρχές στους οικονομολόγους των χωρών τους. Σε εύλογο χρονικό διάστημα όταν έλθουν σε «θέσεις κλειδιά» στις χώρες τους, θα προωθήσουν την ιδέα «εμπόριο χωρίς σύνορα» που θα εφαρμόζεται με βάση το Laissez – Faire. Για τους μακροπρόθεσμους στόχους ενεργοποιείται το ίδρυμα Ford, το οποίο δίδει υποτροφίες σε φοιτητές των στοχευόμενων κρατών, οι οποίοι σπουδάζουν στη Σχολή Chicago και στο Berkley.
• ·        Τα εργαλεία ήταν το «Κοινωνικό Σοκ» του Friedman και η θρησκεία. Ενώ το «Κοινωνικό Σοκ» ήταν νέο εργαλείο, η θρησκεία χρησιμοποιούνταν εδώ και αιώνες ως παράγοντας ανακατανομής πλούτου και ήταν αδιάφορος θεσμός για τις Αρχές των ΗΠΑ. Οι επιλεγμένες θρησκείες ήταν ο Καθολικισμός για την Κεντρική και Νότια Αμερική και το Ισλάμ για την Μέση και Άπω Ανατολή.

Επίσης στήνεται ένας μηχανισμός Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (που η επιβίωσή τους εξαρτάται από τις Πολυεθνικές), με τον οποίο προστατεύονται οι «δικοί τους», ενώ οι διαφωνούντες ανά περίπτωση εμφανίζονται ως: γραφικοί, ανισόρροποι, αντικοινωνικοί, τύραννοι, ολοκληρωτές, δολοφόνοι, εχθροί της ανθρωπότητας και γενοκτόνα υποκείμενα.

Η άμεση απειλή κατά του καπιταλιστικού συστήματος, εμφανίζεται στην Ανατολική Ασία. Για να προστατευτεί από τον Κομμουνισμό, η από τις ΗΠΑ διοικούμενη και από τις πολυεθνικές ανοικοδομημένη Ιαπωνία, η Δύση σύρεται στις μάχες της Κορέας. Όμως την ίδια περίοδο οι Αγγλο-Γάλλοι έρχονται σε πλήρη ρήξη με τις ΗΠΑ σ’ ότι αφορά τον έλεγχο της διώρυγας του Σουέζ, ενώ οι Σοβιετικοί εισχωρούν στην Αίγυπτο με το πρόσχημα της υλοποίησης μεγάλων έργων.

Ο Ελληνισμός και η υλοποίηση του σχεδίου

Το θέμα της Ανατολικής Μεσογείου επιλύεται χρησιμοποιώντας οπαδούς της Σχολής Chicago. Τους Celal Bayar, Adnan Menderes στην Τουρκία και τον Gamal Abdel Nasser στην Αίγυπτο. Όλοι προβάλλοντας το Ισλάμ προσπαθούν να εδραιωθούν με τα δολάρια των ΗΠΑ, που εισρέουν αλόγιστα στις χώρες τους. Το απαιτούμενο «Κοινωνικό Σοκ» εφαρμόζεται στοχοποιώντας τον γηγενή Ελληνικό πληθυσμό και στις δύο χώρες:

• ·        Ο Menderes με την γενοκτόνο πράξη των Σεπτεμβριανών, το Σεπτέμβριο του 1955,
• ·        Ο Nasser με το αδίκημα κατά της ανθρωπότητας, από το καλοκαίρι του 1956.

Έτσι από αμφότερες χώρες απομακρύνεται ένας γηγενής πληθυσμός, που κρατά σημαντικό ποσοστό των οργάνων παραγωγής στη γενέτειρά του. Τα αγαθά που θα εκλείψουν κατόπιν των διώξεών τους, αργά ή γρήγορα θα αντικατασταθούν με παραγωγές των πολυεθνικών. Η δε θιγόμενη ομάδα (ως Έλληνες και Ορθόδοξοι) δεν ανήκει στις από το σχέδιο στηριζόμενες ομάδες.

Με αμφότερες πράξεις το «Δόγμα Σοκ» επηρεάζει το Τρίτο Μπλοκ. Με πρωτοπόρους την Ινδία και την Γιουγκοσλαβία, προσπαθούν να φέρουν το θέμα της αυτοδιάθεσης της Κύπρου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η καθυστέρηση της ανάδειξης του προβλήματος στα όργανα του ΟΗΕ, επιφέρει την συνεχόμενη αντιπαράθεση στο Νησί, που συνεχίζεται μέχρι των ημερών μας. Βέβαια κάθε «μικροδιόρθωση» που συντελείται προς επίλυση του προβλήματος, ενδυναμώνει το Ισλαμικό στοιχείο στο Νησί.

Μακροπρόθεσμες επιτυχίες

Οι εκκολαπτόμενοι φοιτητές της δεκαετίας 1950, δείχνουν τον εαυτό τους στο δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1960:

• ·        Στην Ινδονησία στηρίζουν, τον άσχετο περί των Οικονομικών στρατηγό Suharto, κατά του πρώτου προέδρου της χώρας Sukarto στο στρατιωτικό κίνημα που έλαβε χώρα την περίοδο 1965 – 1966. Το «Κοινωνικό Σοκ» έρχεται με την δολοφονία εκατομμυρίων αριστερών, που στο παρελθόν ήταν σε πλήρη συνεννόηση με τον Sukarto. Η κατάσταση με τα ονόματα των επικεφαλής των αριστερών κινημάτων είχε δοθεί στον Suharto από πράκτορες της CIA. Μετά την κατάκτηση της εξουσίας από τον Suharto, από την μία το 100% των φυσικών πόρων της Ινδονησίας, κατόπιν υποδείξεων των οικονομικών συμβούλων, εγκαταλείπονται σε πολυεθνικές διότι «θα είχαν καλύτερη απόδοση για το κράτος» και από την άλλη σημειώνεται έξαρση του Ισλάμ.
• ·        Στη Βραζιλία στηρίζουν τον στρατηγό Humberto de Alencar Castelo Branco, ο οποίος το 1964 κατακτά με κίνημα την εξουσία και κατόπιν παρότρυνσης των οικονομικών συμβούλων επιτρέπει την εξάπλωση των πολυεθνικών στη χώρα του. Αν και πεθαίνει σ’ αεροπορικό δυστύχημα το 1967, οι οπαδοί του ξεκινούν ένα άγριο κυνηγητό κατά των αντιφρονούντων μέχρι τα βάθη του Αμαζονίου. Η κοινωνική συνοχή επιτυγχάνεται με την βοήθεια της Καθολικής Εκκλησίας.
• ·        Το πρόβλημα της Ανατολικής Μεσογείου επιλύεται με την δικτατορία του Γιωργίου Παπαδόπουλου (1967 – 1973) και την στρατιωτική επικράτηση του εξ’ ολοκλήρου από τις ΗΠΑ εξαρτημένου Ισραήλ στους πολέμους έξι ημερών (1967) και Yom Kippur (1973).  Η επταετία για την Ελλάδα ήταν η δεύτερη περίοδος, μετά αυτής 1947 – 1953, όπου υπογράφονται σωρηδόν συμβάσεις και παραχωρούνται δικαιώματα σε πολυεθνικές. Παράλληλα συντελείται η διχοτόμηση και κατοχή της Κύπρου (1974).
• ·        Στην Χιλή, στηρίζεται ο Augusto Pinochet, προσωπικά από τον ίδιο τον Friedman. Ο Pinochet μετά από τις μάταια επαναλαμβανόμενες προσπάθειες για την καθαίρεση του σοσιαλιστή Salvador Allende, αναγκάζεται το 1973 να διεκπεραιώσει ένοπλο κίνημα δολοφονώντας τον. Με τις καθοδηγήσεις του Friedman, η Χιλιανή οικονομία καταρρέει πλήρως το 1982, αν και στις αρχές εμφανίζονταν ως «Χιλιανό Θαύμα». Έτσι ο χαλκός και το νίτρο της Χιλής παραμένουν 100% στα χέρια των πολυεθνικών. Επειδή οι υδάτινες πηγές, είχαν αγοραστεί από τις πολυεθνικές για τις μεταλλουργικές ανάγκες, στην χώρα παρέμεινε ελάχιστο καθαρό νερό για καλλιέργειες και κτηνοτροφία. Η «μικρή Ευρώπη» της Νότιας Αμερικής αντιμετώπιζε φαινόμενα υποσιτισμού. Το «Κοινωνικό Σοκ» των 1.500 αγνοούμενων, των 30.000 βασανιζόμενων και των 80.000 φυλακισμένων συνοδεύεται από την στήριξη των ιδιωτικών Καθολικών σχολείων, που έχουν οικοδομηθεί με τις αρχές της Σχολής Chicago.

Οι ισχυρές αντιστάσεις των οπαδών του Keynes μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα κάμπτονται επίσης με ισχυρό «Κοινωνικό Σοκ»:

Στις ΗΠΑ η Reaganomics εφαρμόζεται κατόπιν της αναγγελίας του «πολέμου τον άστρων» (1983) κατά της αυτοκρατορίας του διαβόλου, και με εμπλοκές σε μάχες, όπως: Με την στήριξη των Mujahideen της Al-Qaeda στο Αφγανιστάν (1982-1983), με την απόβαση στο Λίβανο (1983), με την απόβαση στην Γρενάδα (1984), με τον βομβαρδισμό της Λιβύης (1986), με το «βρόμικο πόλεμο» κατά του Ortega της Νικαράγουας, όπου αποκαλύπτεται και το σκάνδαλο Irangate.

Στην Αγγλία η Thatcher, που ανοικτά δήλωνε ότι είναι οπαδός του Friedman, χρειάστηκε τις μάχες των Falklands (1982), για να επιβληθεί πλήρως στο Βρετανικό λαό.

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Σχολής Chicago

Όπως προαναφέρθηκε το εκκολαπτόμενο σύστημα μέσω της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης  μπορεί να επιφέρει ριζικές αλλαγές σε μία μακρινή χώρα και όχι μόνο. Όμως ποια είναι η θέση της Σχολής Chicago σ’ ότι αφορά την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση;

Όπως τονίστηκε η Σχολή εμπιστεύεται πλήρως την ιδιωτική πρωτοβουλία σ’ ότι αφορά τις κοινωνικές παροχές. Εδώ δημιουργείται το ερώτημα: Πώς θα εφαρμοστεί αυτού του είδους εκπαίδευση, εάν το Σύνταγμα μία χώρας, όπως αυτό της Ελλάδας (Αρθ. 16 παρ. 4), εγγυάται την δωρεάν παιδεία;

Η πρόταση που αναπτύσσεται στους κόλπους της Σχολής είναι αποπληρωμή με «κουπονάκια». Δηλαδή όλα τα σχολεία θα λειτουργούν κάτω από ιδιωτική πρωτοβουλία με δικό τους τιμοκατάλογο και πρόγραμμα μαθημάτων (όπως το επιτάσσουν το Σύνταγμα και οι Νόμοι της χώρας). Ιδρύματα θα προμηθεύουν τους πολίτες με εκπαιδευτικά κουπονάκια τα οποία θα έχουν σχετική ονομαστική αξία. Οι μαθητές θα απευθύνονται στα σχολεία εξαργυρώνοντας τα εν λόγω «κουπονάκια» και εάν χρειαστεί συμπληρώνοντας κάποιο υπόλοιπο που δεν καλύπτεται από την αξία αυτών.

Η πρόταση εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην New Orleans της Louisiana μετά τον τυφώνα Κατρίνα. Στην προκειμένη περίπτωση τα «κουπονάκια» δόθηκαν από το κράτος (κυρίως χρησιμοποιώντας τα κονδύλια ανοικοδόμησης των πληγέντων) με γνώμονα τα «δηλωθέντα εισοδήματα». Έτσι στην κατόπιν τυφώνα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση τα πρωτοβάθμια σχολεία από 130 (123 δημόσια, 7 επιδοτούμενα) μειώθηκαν σε 35 (4 δημόσια, 31 επιδοτούμενα) με 470 άνεργους δασκάλους. Τα σχολεία άρχισαν να λειτουργούν με ωρομισθίους δασκάλους που υπέγραψαν ατομικές συμβάσεις και προφανώς με μεγάλο αριθμό μαθητών ανά τάξη.

Το κατά Friedman εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς να έχει μετρήσιμα αποτελέσματα στηρίχθηκε από πολλά ΜΜΕ των ΗΠΑ. Το εν λόγω σύστημα προτείνεται σε κάθε χώρα που έχει σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Λέτε να μας έλθει και στην Ελλάδα;

Κλείνοντας

Είναι γεγονός ότι πρέπει να γίνει κάποια σοβαρή έρευνα για να αποκωδικοποιηθούν οι Έλληνες πολιτικοί και ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί που είχαν άμεση σχέση με το ίδρυμα Ford την περίοδο 1953 – 1970, προκειμένου να έχουμε κάποια επιπλέον δεδομένα για την ερμηνεία της οικονομικής κατάστασης που ζει η χώρα μας.

Από την άλλη οι εκπαιδευτικοί πρέπει να επιστρέψουν στα σχολεία και να εξηγήσουν στους μαθητές τα σχέδια που εφαρμόζονται σε παγκόσμια κλίμακα. Ίσως έτσι σώσουν αρκετούς νέους που κινδυνεύουν να χάσουν την ζωή τους ή ως θύτες είτε ως θύματα. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να θεωρήσουν ως ύψιστο λειτούργημα το να διαλευκάνουν στους μαθητές τους τα πραγματικά αίτια και αιτιατά της κρίσης που ζούμε, για των σωστό αγώνα κατά των πραγματικών υπαιτίων πριν να είναι πολύ αργά για όλους!

βκ

Σημειώσεις

[*]Τα κίνητρα της συγγραφής του εν λόγω άρθρου, ήταν τα θλιβερά γεγονότα που ζει η χώρα μας τις τελευταίες μέρες και η ανάγνωση του βιβλίου της Naomi Klein “The Shock Doctrine”, «Το Δόγμα του Σοκ». Για την Ελλάδα Εκδόσεις Λιβάνη Αθήνα 2007.